Vitens

1. Vitens Platform OR’en waterbedrijven Lochem, 19 november 2010 Rik van Terwisga, voorzitter RvB Vitens

2. Vitens is een veelzijdig bedrijf Natuur en landschapsbeheer Innovatie Onderhoud en vakmanschap Veiligheid Altijd betrouwbaar drinkwater Millennium Development Goals Voorzieningszekerheid Verduurzaming Waterwinning- en zuivering Platform OR'en waterbedrijven

3. Aantal klanten Aantal aansluitingen Marktaandeel Totale wateromzet (m3) Gemiddeld verbruik per aansluiting Gemiddeld kleinverbruiktarief per m3 Aantal medewerkers Productiebedrijven Leidingen in km Aandeelhouders (gemeenten en provincies) Vitens in cijfers 5,4 mln 2,4 mln 31% 350 mln 120 m3 € 1,28 1.700 100 47.500 114 Platform OR'en waterbedrijven 3

4. Efficiënt door schaalvergroting 10 Platform OR'en waterbedrijven 4

5. Goedkoop water € 0,0013 per liter € 0,40 per liter € 1,- per liter Platform OR'en waterbedrijven

6. Betrouwbaar water Consumptie van flessenwater in verschillende landen in 2000 en 2005 Platform OR'en waterbedrijven

7. Duurzaam water 23 september 2014 Platform OR'en waterbedrijven 7

8. Klaar voor sprong in ontwikkeling “kunnen” “willen” 2009-2013 Transformatie “moeten” Tot 2006 Consolidatie Platform OR'en waterbedrijven

9. Publieke stakeholders: verweven rollen Klanten Klanten hebben geen invloed Aandeel- houders Samenleving Klanten zijn ook burgers Wij laten politiek het maatschappelijk debat voeren Overheid/ politiek Klanten zijn ook kiezers Aandeelhouder is soms politieke (tegen)speler Aandeelhouders gedragen zich politiek Politiek spreekt namens publieke opinie en klanten Platform OR'en waterbedrijven

10. Publiek waterbedrijf Klanten Vitens communiceert rechtstreeks met haar klanten Vitens Samenleving Vitens is partij in het maatschappelijk debat Aandeel- houders Overheid/ politiek Vitens beschouwt aandeelhouders als belangrijke stakeholders Vitens gaat zakelijk met overheid/politiek om Platform OR'en waterbedrijven

11. Organisatie in 2008 Strategie Structuur Management- stijl Systemen Cultuur Personeel Platform OR'en waterbedrijven

12. Ontwikkeling van personeelsopbouw Aantal medewerkers Leeftijdscategorie Platform OR'en waterbedrijven

13. Kritischer klanten (behoud license to operate) Kritischer arbeidsmarkt Druk op tarieven, efficiency (overheid, samenleving) Overheid in toezichtrol, evt. wegvallen Drinkwaterwet Internationale kansen en bedreigingen Mogelijke verwevenheid energienetwerkbedrijven Druk op sluiting waterketen Behoefte aan alternatieve bronnen Mondialisering kennisontwikkeling Geen nieuwe richting Inefficiënties blijven in stand Verkokering Geen innovatiecultuur Interne gerichtheid Veroudering personeel, verlies deskundigheid, geen diversiteit Niet aantrekkelijk op arbeidsmarkt Te weinig gevoel voor urgentie Wat was noodzaak tot verandering? Veranderende buitenwereld legt nieuwe uitdagingen op … • … maar werden intern niet opgepakt Platform OR'en waterbedrijven

14. Werken aan Vitens 2.0: proces • Veranderen op manier nieuw Vitens (voorbeeld) • Proces bepaalt de uitkomst • Gebruik maken van energie (niet wachten op de laatste) • Niet vrijblijvend: strak geleid proces • Zoektocht externe en interne Architecten • Medezeggenschap nauw betrokken • Onder verantwoordelijkheid RvB • Lijn faciliteert, besluit, draagt uit • Structure follows strategy Platform OR'en waterbedrijven

15. Tijdlijn Analyseren & ambitie vaststellen Bedenken hoe hoofdlijnen eruit zien Mei 2010 Forumdag ‘De Zaak in Kaart’ Terugkoppeling hoofdontwerpen; eerste aanzet om medewerkers van meedenken naar meedoen te bewegen met o.a. ‘De Zaak in Beeld’ Adviesaanvraag hoofdstructuur ingediend December 2009 – april 2010 VeranderTeam en ActieTeams Hoofdontwerpen Klankbordgroepen om ontwerpen te verrijken Eerste helft 2009 Architecten: wie is Vitens en wat wil zij betekenen Wolter en Walter in RvBWisselingen 1e lijns management Oktober 2009 Forumdag ‘Hart voor de Zaak’ Terugkoppeling architecten Kwaliteit voor de klant Verbinding met de samenleving Verbinding met elkaar November 2009 Pizza-avond: vervolgaanpak besproken Eind 2008 Wisseling leiderschapNa groei, consolideren Van moeten, naar willen, naar kunnen Persoonlijk leiderschap & eigen verantwoordelijkheid “Nu aan de slag!” Platform OR'en waterbedrijven 15

16. Samen water betekenis geven Platform OR'en waterbedrijven

17. Programma Samen water betekenis geven Eigen verantwoor-delijkheid nemen Dichterbij de klant staan Internationale activiteiten uitbouwen Bedrijfsvoering verder verduurzamen Maatschap-pelijke kosten verlagen Diversiteit (M&O) Achter Watermeter (Waterketen) Customer Experience Onderzoek Bestuurlijk Spoor (Waterketen) Procesgericht Werken (Processen) HR-strategie & -programma’s (M&O) WaSH (waterketen) Programma ‘Werken aan Vitens 2.0’ Innovatie Leiderschap (M&O) Flex@vitens (M&O) Reductie Bureaucratie (M&O) Duurzaam- heid Structuur & besturing Plannings- tool VPA Uren- registratie Initiatieven/projecten/manier van werken binnen Vitens die bijdragen aan de ambitie Samenhang in het Programma ‘werken aan Vitens 2.0’ Bron: strategiedocument en projectcontracten Versie 2 / 7 april 2010 Platform OR'en waterbedrijven

18. Tijdlijn (vervolg) Aan de slag Inrichten organisatie Voorjaar 2011 Plaatsing en selectie nieuwe organisatie Zomer 2011 Aan de slag Januari 2011 Start Nieuw management Juni 2010 Benoeming nieuw management Zomer 2010 Onderhandelingen Sociaal plan Juli – oktober 2010 Opstellen bedrijfsplannen November – december 2010 Goedkeuring RvC, AvA en advies COR Reorganisatie Platform OR'en waterbedrijven 18

19. De plannen voor 2010-2013 Processen en organisatie Mensen en middelen New business development Uitbreiding internationale activiteiten Platform OR'en waterbedrijven 19

20. Processen en organisatie: klantketens Platform OR'en waterbedrijven

21. Processen en organisatie: hoofdstructuur • Beleid onderhoud en investeringen • Grondstoffen • Proces- technologie • Proces- automatisering- demand Managen assets • Zuivering- projecten • Hoofdleiding- projecten • Aansluiten Realiseren infrastructuur • Winnen • Zuiveren • Onderhouden • Beheer procesautomat. en grondstoffen • Bedrijfsvoerings- centrum Winnen en zuiveren Transporteren en leveren • Onderhouden • Logistiek • Klantcentrum water (klachten en storingen) Klantcentrum factureren • Meterstanden • Factureren • Innen • Klantvragen (administratief) Klantketens Laboratorium Business development Finance en control Human resources Communicatie Juridische zaken/kwaliteit ICT demand ICT supply Inkoop, facility management en vastgoed Platform OR'en waterbedrijven

22. Processen en organisatie: medezeggenschap Toezicht RvC Bestuur Medezeggenschap RvB COR Platform OR'en waterbedrijven

23. Mensen en middelen Flex@Vitens Visie • Inspirerend en mensgericht leiderschap • Leiderschap door medewerkers • Diversiteit in de interne samenwerking • Uitdagende werkomgeving voor ambitieuze medewerkers • Plaats- en tijdonafhankelijk werken • Eigen verantwoordelijkheid medewerkers • Satellietkantoren met één centraal kantoor • Flexibel pakket rond mobiliteit • Flexibel pakket rond ICT Uitwerking • Persoonlijk leiderschap • Lijn in de “lead” • Verscheidenheid • Flexibele arbeidsvoorwaarden • Modern sociaal plan Platform OR'en waterbedrijven 23

24. Mensen en middelen: Flex@Vitens Zelf bepalen hoe, waar, wanneer en met wie je werkt aan resultaten (sturen op aanwezigheid is zóóó Vitens 1.0)Niet je functie, maar je talent bepaalt je waarde (niets zo irritant als een iemand die wappert met zijn functiebeschrijving) Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen ontwikkeling (wie anders dan? de Raad van Bestuur?) Variëteit is standaard (niks zo ongelijk als ongelijke mensen gelijk behandelen) Thema’s en taken zijn leidend, niet de grenzen van de organisatie (de organisatie Vitens is geen doel op zich) Persoonlijk leiderschap vanuit de kernwaarden van Vitens (genieten van uitdaging, verbinding en vertrouwen) Activiteitengerelateerde werkplekken en optimale ICT-ondersteuning (goede koffie en zo’n keigave loungeplek alstublieft) Digitale kennis en vaardighedenTransparantie tenzij…. horen bij elke Vitenser (je hebt toch niets te verbergen voor je collega’s?) (net als vakkennis overigens….) Platform OR'en waterbedrijven 24

25. New business development Waterketen • Verticale integratie in de waterketen, schaalvergroting • Ontkoppeling bestuurlijke taken en uitvoering • Integraal assetmanagement • Proactief in eigen gebied • Exportkansen Achter de watermeter/innovatie Duurzaamheid • ‘We lenen het water van de aarde’ • Focus op zuinig omgaan met bronnen/verbruik thuis • Winningen verduurzamen • Reststoffen hergebruiken • Afwegingen bij aankoop- en investeringsbeslissingen • Zuivering in huis, hergebruik van water en energie • Samenwerking IBM • Duurzaamheidwinst door minder energie en winning • Nieuwe adviezen en diensten (Vitens Solutions) • Doelgerichte innovaties met gecommitte partners Platform OR'en waterbedrijven 25

26. Duurzaamheid: waterverbruik Douchen 41% 128 liter per persoon per dag Toilet spoelen 29% Drinken en koken 3% Wassen 13% VEWIN Dutch drinking water statistics 2008 Platform OR'en waterbedrijven

27. Duurzaamheid: achter de watermeter Micro-waterketen Kleinschalige watervoorziening Infrastructuur op wijkniveau • Drie trends: • Energie decentraal • Afvalwaterzuivering decentraal • Miniaturisering van watertechnologie • Op wijkniveau realiseerbaar door warmte-koude-opslag • Vergisting restafval uit zuivering • Terugwinning van warmte uit afvalwater > wijkverwarming • Duurzaamheidswinst voor de maatschappij • Inzet op zuivering in huis, doel is hergebruik van water + energie • Duurzaamheidswinst o.a. door minder energie en minder winning • Nu 128 liter p.p.p.d kan op deze manier 50 liter p.p.p.d. worden in 2020 Platform OR'en waterbedrijven 27 27

28. Waterketen met ca. 500 partijen 10 drinkwater bedrijven 441 gemeenten 27 waterschappen Drinkwaterproductie Afvalwaterverzameling Afvalwaterbehandeling Platform OR'en waterbedrijven

29. Waterketen en de huishoudrekening Totaal € 485 € 550 M/jr € 149 € 410 Afvalwaterbehandeling € 161 Afvalwaterverzameling (riolering) € 175 Drinkwaterproductie Platform OR'en waterbedrijven

30. Innovatie: export watertechnologie Deltatechnologie Watertechnologie Overheden Kennis- instellingen Publieke bedrijven Consultants Ingenieurs- bureaus Markt- partijen Platform OR'en waterbedrijven

31. Uitbreiding internationale activiteiten • Focus op ontwikkeling capaciteit en kennis in de waterbedrijven (partnerships) • Doelen • Omvang huidige portfolio uitbouwen • In 2015: 40 miljoen mensen bereiken in stedelijke gebieden • Totaaloplossingen: integratie sanitatie en hygiëne Platform OR'en waterbedrijven