KSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE NAUCZYCIELI SZKÓŁ POWSZECHNYCH W POLSCE DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO

1. KSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE NAUCZYCIELI SZKÓŁ POWSZECHNYCH W POLSCE DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO jako źródło refleksji dla współczesności

2. Zakłady kształcenia nauczycieli szkół • powszechnych w Polsce międzywojennej: • preparandy nauczycielskie; • seminaria nauczycielskie ; • państwowe kursy nauczycielskie; WSTĘPNE • pedagogia; • licea pedagogiczne; • wyższe kursy nauczycielskie ; • instytuty pedagogiczne • ( państwowe lub związkowe); DALSZE • kursy doskonalące.

3. ETAPY • 5-letniego kształcenia • w SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM • Kształcenie ogólne : przedmioty przyrodniczo-matematyczne (25-27 godz. tyg.) i artystyczno-techniczne (10-11 godz. tyg.) Szczególnie ta druga grupa przedmiotów miała służyć formowaniu sprawności i umiejętności koniecznych dla nauczyciela zarówno w pracy szkoły, jak i środowiska. • 2. Kształcenie zawodowe : • - psychologia i nauka o dziecku (IV r. : I s. – 6 g. tyg., II s. – 3); • - historia wychowania (IV i V r. : I s. – 3 g. tyg., II s. – 5); • - pedagogika ogólna ( V r. : II s. 5 g. tyg.); • - METODYKA NAUCZANIA ELEMENTARNEGO • I PRAKTYKA PEDAGOGICZNA ( IV i V r. : 6 godz. tyg.).

4. CHARAKTER I WYMIAR METODYKI ELEMENTARNEGO NAUCZANIA Z PRAKTYKĄ PEDAGOGICZNĄ W SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM „ Program nie jest ambitny, ale REALNY ” kurs IV – praktyka: 3 godziny tygodniowo, w tym 1 godzina konferencji kurs V – praktyka: 3 godzin tygodniowo, w tym 2 godziny konferencji

5. „O ile bezpośrednie, właściwe przygotowanie praktyczne obejmuje kursy IV i V, to jednak przygotowanie to pośrednio zaczyna się już od pierwszego roku poprzez obserwację stosowanych w seminariach metod nauczania i wychowania”. Uznano też, że ze względu na szeroki zakres terenu pracy czyli 7–letniej szkoły powszechnej z 11 przedmiotami nauczania, metodyczno – praktyczne przerobienie całego jej programu na IV i V letnie seminarium – JEST NIEMOŻLIWE, A ZRESZTĄ NIECELOWE.

6. „Gruntowne wyrobienie metodyczno – praktyczne z lepszym skutkiem da się osiągnąć przez skoncentrowanie pracy na jednej grupie przedmiotów w jednym lub dwóch oddziałach niż przez równomierne rozcieńczenie tej pracy na wszystkie przedmioty i wszystkie lata nauczania. O wyborze przedmiotów decyduje dominujące ich stanowisko w szkole powszechnej(…) W pierwszych latach nauczania szczególnie język polski i rachunki w związku z rysunków i robotami ręcznymi”.

7. „ Metodyka elementarnego nauczania wraz z praktyką pedagogiczną tworzą jedną całość”. „ Należy prowadzić teorię równolegle z praktyką”. „ Trzeba metodykę poszczególnych przedmiotów prowadzić równocześnie, a nie kolejno”.

8. „ Lekcje próbne i pokazowe oraz odwiedzanie lekcyj ze szczególnym uwzględnieniem języka polskiego i rachunków z geometrią w pierwszych latach nauczania w szkole powszechnej. Opracowywanie na konferencjach zagadnień dydaktycznych w związku z lekcjami próbnymi i pokazowymi”.

9. REGULAMIN PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ „Zarówno na IV jak i V (seminarzyści) odbywają równolegle z przedmiotami teoretycznymi praktykę pedagogiczną, polegającą na odwiedzaniu lekcyj, odbywaniu lekcyj próbnych, PEŁNIENIU DYŻURÓW W SZKOLE ĆWICZEŃ I BRANIU UDZIAŁU W KONFERENCJACH”.

10. SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE CELE HOSPITACJI: zapoznanie uczniów z terenem ich przyszłej pracy; wzmożenie zainteresowania zagadnieniami pedagogicznymi przez zetknięcie z praktyką; znalezienie punktu wyjścia dla omawianych zasad pedagogicznych; ilustrowanie zasad znanych z teorii.

11. SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE • PRZECIWDZIAŁANIE BIERNOŚCI UCZNIÓW: • przy hospitacjach – wymagane tematy • do obserwacji, np.: • wymowa dziecka, • rodzaje i stopień zainteresowań, • koncentracja uwagi, • wyobraźnia • notowanie pytań i odpowiedzi

12. dyżury – niezależnie od lekcji próbnych • i pokazowych; • przy prowadzeniu lekcji – polecenie • przygotowania określonego tematu • wszystkim uczniom seminarium w danej • grupie → przeprowadza jeden, wtedy • w dyskusji – większe zaangażowanie • wszystkich uczestników; • polecenie opracowania „ monografii ucznia” • szkoły ćwiczeń.

13. STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI: • kolejność odbywania praktyk – od • najniższego do najwyższego oddziału; • przygotowanie pisemnych projektów • zajęć, stopniowo – ustnych; • 1/3 godzin praktyk przeznaczona na • pracę w oddziałach ŁĄCZONYCH.

14. W SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM • KONFERENCJE o charakterze: • PRZYGOTOWAWCZYM • KRYTYCZNYM • UOGÓLNIAJĄCYM • przebieg protokołowany, • pożądana obecność całego grona • pedagogicznego seminarium.

15. PEDAGOGIA • 2-letnie zakłady kształcenia nauczycieli, • pomaturalne • Teoria : 416 godz. • Praktyka pedagogiczna: 384 godz. • Plan kształcenia • 1. Filozofia, etyka, socjologia. • 2. Psychologia, pedagogika ogólna, historia wychowania, higiena. • 3. Metodyka nauczania początkowego i praktyka pedagogiczna. • 4. Przedmioty artystyczno-techniczne z ćwiczeniami gimnastycznymi. • 5. Przedmiot do wyboru z 4 grup: polonistycznej, historycznej, matematycznej, przyrodniczej.416 g

16. Praktyka pedagogiczna w pedagogium: • - hospitacje i prowadzenie zajęć w szkołach powszechnych ( także wiejskich), każdy słuchacz miał przeprowadzić po 5-6 lekcji w klasach niższych, jak i wyższych oraz odbyć co najmniej 4 całodzienne praktyki lekcyjne; • zwiedzanie przedszkoli, świetlic, szkół specjalnych, ognisk harcerskich; • spostrzeżenia z hospitacji i lekcji próbnych oraz referaty na tematy wychowawcze i dydaktyczne – przedstawiane na specjalnych konferencjach; • obserwacje dziecka i opracowanie jego monografii; • - prowadzenie wycieczek krajoznawczych i przyrodniczych.

17. PROGRAM LICEUM PEDAGOGICZNEGO I - II rok – rozszerzenie i pogłębienie wiadomości z gimnazjum oraz uzyskanie merytorycznych podstaw do pracy w szkole. I –III rok – kształcenie pedagogiczne.

18. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE • Ośrodkiem pracy – zagadnienia kulturalno-wychowawcze • Wielokrotne powiązania • przedmiotów zawodowych: • psychologii • pedagogiki • nauczania i wychowania w szkole powszechnej • poznawania życia dziecka w środowisku • zagadnień współczesnego życia Polski

19. NAUCZANIE i WYCHOWANIE DZIECKA • W SZKOLE • Cel przedmiotu - zapoznawanie • z działalnością nauczyciela • w oparciu o: • obserwowanie pracy dziecka i pracy w szkole, • opracowanie tematów związanych z działalnością szkoły, • praktyczne ćwiczenia w nauczaniu i organizowaniu • innych zajęć.

20. W klasie III – trzy razy do roku ZAWIESZA SIĘ NAUKĘ DLA UMOŻLIWIENIA ODBYCIA UCZNIOM DŁUŻSZEJ PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ . SILNE AKCENTOWANIE DBAŁOŚCI O ZDROWIE DZIECKA W ASPEKCIE ZDROWIA PUBLICZNEGO

21. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGICZNE Cztery kategorie ćwiczeń praktycznych w ramach NAUCZANIA I WYCHOWANIA współudział w organizacjach wychowawczych na terenie szkoły ćwiczeń i szkół przydzielonych; lekcje indywidualne prowadzone w obecności całej klasy liceum; lekcje indywidualne prowadzone w obecności grupy uczniów liceum; dłuższa praktyka ( ok. 9 dni) odbywana 3 razy w roku.

22. W CZASIE ĆWICZEŃ PRAKTYCZNYCH - W NALEŻYTEJ MIERZE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ ZAGADNIENIA HIGIENY SZKOLNEJ ( udział w badaniach dzieci, dozorowanie wietrzenia, sprawdzanie czystości)

23. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE CELE NAUCZANIA PRAKTYCZNEGO „Wykształcenie zawodowe nauczyciela nie może więc polegać na wyćwiczeniu określonych sposobów postępowania nauczyciela w życiu szkolnym(…), ale na wydobyciu i rozwinięciu jego inteligencji i intuicji jako wychowawcy – nauczyciela, UZDOLNIENIU GO NIEUSTANNEJ PRACY NAD DOSKONALENIEM SWOJEJ PRACY ZAWODOWEJ”.

24. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE „Liceum nie może rościć pretensji do wyrobienia od razu z kandydata DOBREGO NAUCZYCIELA”

25. Część I • zetknięcie uczniów liceum z dziećmi • w konkretnej rzeczywistości; • danie możliwości wniknięcia w atmosferę • wychowawczą szkoły ćwiczeń i szkół • przydzielonych; • nauczenie widzenia problemów • wychowawczych i dydaktycznych oraz • dostarczenie wzorów rozwiązania tych • zagadnień.

26. Część II • wyrobienie twórczego stosunku do pracy • nauczycielskiej; • gruntowne poznanie zagadnień • podstawowych; • wskazanie ścisłej łączności między • wychowaniem a nauczaniem.

27. Część III - „ praktyka szkolna ma dać kandydatowi możność wypróbowania własnych sił w samodzielnej pracy szkolnej, jednak pod kierunkiem doświadczonych nauczycieli, którzy dyskretnie wskazywaliby licealistom drogi właściwe”.

28. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE METODY PRACY Materiał zdobyty w czasie dyżurów i hospitacji, własne doświadczenia szkolne, programy, lektura pomocnicza STANOWIĆ BĘDĄ PODSTAWĘ DLA ROZWIĄZAŃ TEORETYCZNYCH. Ważną rzeczą jest wdrażanie licealistów do „ porządnego zdawania sprawy z poczynionych spostrzeżeń”.

29. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE • MIEJSCA ODBYWANIA PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH • ( obserwacji i ćwiczeń praktycznych) • szkoła ćwiczeń – integralna część liceum • pedagogicznego; • przydzielona w miarę potrzeby publiczna • szkoła powszechna; • wybrane klasy w publicznych szkołach • powszechnych.

30. PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE Przedmiot: ŻYCIE DZIECKA W ŚRODOWISKU Działy: Poznanie dziecka w środowisku; Poznanie środowiska lokalnego jako wstęp do szerszych rozważań nad polska rzeczywistością Rozpatrzenie najważniejszych zagadnień współczesnego życia Polski.

31. CEL: obudzenie czynnego zainteresowania kandydatów na nauczycieli sprawami wychowawczymi poprzez dostarczenie im możliwości najobfitszego i najbardziej różnorodnego zasobu PRZEŻYĆ WYCHOWAWCZYCH.

32. ŻYCIE DZIECKA W ŚRODOWISKU • DZIAŁ A: Poznawanie dziecka • Formy pracy: • indywidualna opieka nad dziećmi ze szkoły • ćwiczeń, współuczestnictwo we współpracy • szkoły ćwiczeń z domem • ustalanie przez ucznia liceum potrzeb 1 - 2 • dzieci w zakresie pomocy: materialnej, • zdrowotnej, wychowawczej; • udział uczniów liceum w zbiorowym życiu • dzieci na terenie szkoły ( zabawy, sporty, • wycieczki, organizacje uczniowskie)

33. poznawanie zorganizowanej akcji • społeczno – wychowawczej: • opieka nad dziećmi w wieku • przedszkolnym (zapisy do szkół, badania • lekarskie, badania dojrzałości szkolnej), • opieka materialna nad dzieckiem • szkolnym, • klasy i szkoły na wolnym powietrzu, • szkoły i zakłady specjalne, • poradnie zawodowe.