İran Pazarı Bilgilendirme Semineri

1. T.C EKONOMİ BAKANLIĞI İhracat Genel Müdürlüğü İran Pazarı Bilgilendirme Semineri Yusuf TÜRKOĞLU turkogluy@ekonomi.gov.tr 24 Ekim 2011

2. Türkiye-Ortadoğu • Ortadoğu (Türkiye, İran, Irak, S.Arabistan, Yemen, Suriye, Ürdün, BAE, Lübnan, Umman, Kuveyt, Katar, Bahreyn, Filistin, İsrail) 280 milyonluk nüfus • 1.85 trilyon USD GSMH, Dünya GSMH %3,2 • Dünya petrol üretiminin %30’u bu bölgede, İran S.Arabistan’tan sonra 2. • Dünya doğalgaz üretiminin %12’si, İran bölgede ilk sırada • Bölgenin dünya ithalatındaki payı %4,3 ihracattaki payı%4,7 • 2010-2011 yılı için belirlenen 15 hedef ülkeden 4’ü (İran, S.Arabistan, Ürdün, Katar) bölgeden

3. Türkiye-Ortadoğu

4. İran Temel Ekonomik Göstergeler • 75 milyonluk nüfusu ile dünyanın en kalabalık 17. ülkesi, Dünya nüfusunun %1,09 İran’da • 1.6 milyon km2 yüzölçümü ile dünyada 18. • 330 milyar $ GSMH dünyanın 29. büyük ekonomisi • GSMH oluşumu, Tarım:%10.9, Sanayi:%45.2, Hizmetler:%43.9 • 2010 yılındaki büyümesi %2,5 • Dünya petrol rezervlerinin %11, dünyada 3. (150 milyar varil) • Dünya doğalğaz rezervlerinin %17, dünyada 2. (33 trilyon m3) • Enerji tüketimi dünya ortalamasının 6.5 katı, 350 milyonluk bir ülke kadar enerji tüketiyor. • 80-100 milyar $ yıllık harcama azaltılıyor. (sübvansiyon;gaz, elektrik, su, temel gıda) GSMH’nin %30’u. 50 dolar aylık veriyor. • Mali yıl 21 Mart-20 Mart • Hafta sonu tatili Perşembe ve Cuma

5. İran Dış Ticaret Verileri İRAN’IN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE (2010) İRAN’IN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE (2010)

6. İran İhracatında Başlıca Ürünler • Ham petrol (%81) • Organik Kimyasallar (%3) • Plastik • Çeşitli madenler (bakır, alüminyum, mermer, krom gibi) • Yaş sebze meyve • Halılar

7. İran İthalatında Başlıca Ürünler • Otomotiv ana sanayi (binek otomobiller,steyşin vagonlar) • Demir çelik • Petrol ürünleri • Otomotiv yan sanayi (aksam ve parçalar) • Gıda maddeleri (buğday, pirinç, mısır, arpa) • Sanayi ürünleri (elektrikli cihazlar, makineler, pompa kompresörler, klima cihazları, ) • İş makineleri (dozerler, greyder, ekskavatör,) ve aksam parçaları • İlaç ve medikal ürünler • .....

8. Türkiye-İran Dış Ticareti *İlk 8 ay Kaynak: T.C Ekonomi Bakanlığı

9. Türkiye’nin İran’a İhracatında Başlıca Ürünler • Petrol yağları • Ağaç ve ağaçtan eşya (lif levhalar) • Demir çelik • Otomotiv yan sanayi • Sentetik iplik • Cam mutfak eşyası • Mobilyalar • Beyaz eşya • Turunçgiller, makineler, dokuma tezgahları, temizlik kağıtları, plastik inşaat malzemeleri, gıda işleme makineleri......

10. İran İthalatında TÜRKİYE’nin Durumu • Motorlu kara taşıtlarının aksam ve parçaları %7’si (115 milyon dolar) • Demir alaşımsız çelikten yarı mamüller %15’i (243 milyon dolar) • Demir çelik yassı mamul, kaplı, sıvanmış (600mm.den geniş) %15’i (57 milyon dolar) • Buzdolapları ve dondurucular %10’u (46 milyon dolar) • Demir alaşımsız çelikten profil %20’si (76 milyon dolar) • İş ve inşaat makinelerinin aksam ve parçaları %7’si (27 milyon dolar) • Klima cihazları vantilatörlü, ısı, nem değiştirme tertibatlı %4’ü (17 milyon dolar) • Ağaçtan vb. maddelerden lif levhalar %41’i (139 milyon dolar) • Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar %30’u (83 milyon dolar) • Çamaşır yıkama makineleri %10’u (28 milyon dolar) • Kauçuktan yeni dış lastikler %3’ü (10 milyon dolar) • Yıkama, temizleme, kurutma, doldurma vb. işler için makine, cihaz %5’i (14 milyon dolar) • .....

11. İran İthalatında TÜRKİYE’nin Durumu-2 • Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb.%4’ü (11 milyon dolar) • Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makineler %5’i (14 milyon dolar) • Masa, mutfak, tuvalet, ev tezyinatı vb. için cam eşya %20’si (47 milyon dolar) • Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar %9’u (19 milyon dolar) • Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları %18’i (35 milyon dolar) • Elektrik jeneratörleri ve rotatif konvertörler %12’si (14 milyon dolar) • Elektrik akümülatörleri %16’sı (19 milyon dolar) • Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar %11’i (11 milyon dolar) • Plastikten diğer levhalar, yaprak, pelikül, varak ve lamlar %38’i (14 milyon dolar) • Güzellik makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar %11’i (11 milyon dolar) • Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, plastik vb. işleme makineleri %18’i (13 milyon dolar)

12. İran İthalatında TÜRKİYE’nin Durumu-3 • İşlemeler, parça, şerit, motif halinde %13’ü (7 milyon dolar) • Kadife, peluş ve halkalı, tırtıl mensucat %33’ü (18 milyon dolar) • Tohumları temizleme, ayırma, öğütme, işleme makine ve cihazları %37’si (16 milyon dolar) • Sentetik devamsız liften iplik, dikiş hariç %43’ü (12 milyon dolar) • Dıger kabuklu meyveler (taze/kurutulmus) (kabugu çıkarılmıs/soyulmus) %48’i (18 milyon dolar) • Turunçgıller %18’i (17 milyon dolar) • Margarin %21’i (5 milyon dolar) • Kuru baklagıller %13’ü (2 milyon dolar) • Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) %70’i (8 milyon dolar) • Türkiye’den gerçekleştirildiği görülmektedir.

13. Türkiye’nin İran’dan İthalatında Başlıca Ürünler • Petrol (ilk 8 ay toplam ithalatın %64) • Doğalgaz (ilk 8 ay toplam ithalatın %22) • Plastik (etilen polimerleri, propilen, polimer) • İşlenmemiş çinko, kurşun, alüminyum • ......

14. İran Dış Ticaret Politikası ve Vergiler-1 • ECO kurucu üyesidir. ECOTA tercihli ticaret anlaşmasını imzalamış ancak gerekli ürün listelerinin iletmemiştir. • İSEDAK üyesidir, İslam Konferansı Teşkilatı Üyesi Ülkeler Arası Tercihli Ticaret Sistemi TPS-OIC ne ait Tercihli Ticaret Protokolünü onaylamamış, menşe kuralları anlaşmasına ise imza atmamıştır • 2004 yılında Sri Lanka ile ikili ticaret uyumu yürürlüğe girmiştir. • Venezuela ile 2005 yılında STA imzalamıştır. Suriye ile STA görüşmeleri (Kasım 2010) başladı. • Pakistan ile Eylül 2006’da Tercihli Ticaret Anlaşması imzalamıştır. • 2008’de Bosna-Hersek ile tarifeler üzerinden Tercihli Ticaret Anlaşması imzalamıştır. • DTÖ’ye üye değil, gözlemci statüsünde. (1996’da üyelik başvurusu yaptı.)

15. İran Dış Ticaret Politikası ve Vergiler-2 • Yüksek gümrük vergileri uygulamaktadır. Ortalama gümrük vergisi oranları: otomotiv %70, mobilya %40-55, tarımda % 25, gıdada %15, kimyasal ürünlerde %10, makinelerde %10- 30, tekstilde %100..... • Tarife dışı engeller: gümrük oranlarının sık sık değişmesi, mevsimlik kısıtlamalar, gümrüklerdeki değişken uygulamalar, transit ticarette görülen uygulama değişiklikleri, akaryakıt fiyat farkı farkı uygulaması, referans fiyat uygulamaları... • Kurumlar vergisi oranı %25, gelir vergisi %0-35, yabancı personele %35, KDV 2008’de 5 yıllık süreyle kabul edilmiş olmasına rağmen nihai tüketici henüz KDV ödememektedir. Büyük şirketlere %3 KDV konulmuştur, küçük şirketler muaf • %3 belediye vergisi bulunmaktadır.

16. İran İthalat Rejimi • İran Ticaret ve Sanayi Odasına (ICCIM) kayıt olmak ve ticaret lisansına sahip olmak (Kart-e Bazargani) • İran’a ithal edilecek malların İran Ticaret Bakanlığına müracat edilerek kaydettirilmesi ve diğer bakanlıkların (Sanayi, sağlık, tarım gibi) iznini gerektiren kalemlerle ilgili ithalat ön izninin alınması gerekmektedir. • İthali ön izne bağlı mallar: ev aletleri, donanım, mobilya, taşıt araçları, telefon, ölçü aletleri, gıda, medikal, ilaç, kozmetik, • Gıda, ilaç, kozmetik, medikal ve diğer hijyen ürünlerde GMP belgesi, lisans, serbest satış sertifikası, helal belgesi, hijyen belgesi, uygunluk sertifikası zorunlu. • İthalatı yasak mallar: alkol, domuz, silah, kumar aletleri, kullanılmış giysi ve halı, yasadışı ilaçlar..Sigara ithalatı devlet tekelinde

17. İran Yatırım İmkanları ve Destekler-1 • 2002’de Yabancı Yatırımı Teşvik ve Koruma Kanunu (FIPPA- Promotion and Protection of Foreign Investment) ile İran Hükümeti, yabancı sermaye yatırımı lisansı alan şirketlerin yatırımını sigortalamakta, savaş gibi olağanüstü durumlarda fabrikası kapanan yatırımcılara yatırım bedelini geri ödemeyi taahhüt etmektedir. • OIETAI 45 günlük sürede başvuruyu sonuçlandırıyor. • Süreç Yatırım Projesinin Seçimi ve Tanımı Proje ile ilgili gerekli izinleringerekli Bakanlıklardan alınması Yatırım Lisans Süreci45 günOIETAI Yatırıma başlamave diğer işlemler

18. İran Yatırım İmkanları ve Destekler-2 • Yatırıma başlarken yatırımcı şirketin kaydı yapılır, ticaret bakanlığına makine, malzeme ve diğer varlıkların kaydı ithal edilecek makinelerin gümrüksüz ithali için Sanayi ve maden bakanlığından izin, ülkeye getirilecekler için çalışma vizesi, çalışma ve sosyal ilişkiler bakanlığından, • İran’da 6 adet serbest bölge (Kish, Qeshm, Chabahar, Bandar Anzali, Arvand, Aras), 17 adet özel ekonomik bölge (Tebriz yakınında Sofyan, Nahçıvan sınırında Julfa gibi) bulunmaktadır. 4 önemli liman (Bandar Abbas, İmam Khomeini, Chabahar, Bushehr) • Serbest bölgelerde 15-20 yıl gümrüksüz hammadde girişi ucuz enerji ve %100 sermaye ile yatırım imkanları mevcut

19. Hedef Sektörler-Fırsatlar-1 • Turizm (Otel yatırımı ve Otel İşletmeciliği): Türkiye İran’da en önemli turizm destinasyon alanı olarak görülmekte. Antalya, Bodrum ve Dalaman gibi önemli turizm destinasyonlarımıza direk uçuş izni verilmemektedir.THY’nin İstanbul’dan Tahran, Tebriz, Meşed ve Ankara’dan Tahran’a, tarifeli uçuşları bulunmaktadır. • Pegasus Havayollarının yaz ağırlıklı olmak üzere haftalık seferleri bulunmaktadır. Ülkemizden Onur Air, Atlas Jet, Sky Airline ve Sun Express gibi uçak firmalarıda yaz ağırlıklı charter seferler düzenlemektedirler. İran Air’in İstanbul, Ankara ve İzmir’e seferleri bulunmaktadır. Ayrıca İran uçak firmalarından Kish Air, Mahan Air ve Caspian Air’ın da ülkemize uçuşları bulunmaktadır. • İran en çok ziyaretçi gönderen 5 ülke arasında, turist olarak en çok para harcayan ve en uzun kalan turistlerden, 2011 ilk 8 ayında en çok turist 1 Almanya 2 Rusya 3 İngiltere 4 İran (1 268 bin-Türkiye’ye her 100 turistin 6’sı İranlı) 5 Hollanda 6 Bulgaristan 7 Fransa 8 Gürcistan 9 Suriye 10 İtalya

20. Hedef Sektörler-Fırsatlar-2 • Enerji; Petrol, doğalgaz ve petrokimya yatırımları • Müteahhitlik; Altyapı, toplu konut, alışveriş merkezleri • Otomotiv, yedek parça ve aksesuar • Tekstil, hazır giyim, ev tekstili, • Kozmetik ve temizlik ürünleri • Perakende, alışveriş marketleri zincirleri, zincir mağazalar • Sanayi, Demir Çelik, Boru, Cam Eşya, Beyaz Eşya, Elektrikli Eşyalar, Plastik Ürünler, İş Makineleri, Gıda Makineleri, Ambalaj ve Paketleme Makineleri vb. • Tarım, tarım makineleri, tarım ürünleri

21. Hedef Sektörler-Fırsatlar-3 • Hizmet sektörü; tamamı, turizm, lojistik,..) • Bankacılık; (yaptırımların kalkmasının ardından) • Madencilik; (maden işletimi, yatırımı) bakır (dünyanın en büyük 2. rezervi), çinko, demir, kurşun, kromit, manganez, kömür, altın • Bilgi Teknolojileri, yazılım, donanım • Özelleştirmeler, (www.en.ipo.ir)

22. İran-SWOT Analizi • GÜÇLÜ YÖNLER • Deneyimli İhracatçı firmalarımız • Sektörel rekabet ve uyum gücü • Yetişmiş insan kaynağı • Dinamik ve yenilikçi ekonomi • Kamu ve özel sektör işbirliği-iletişimi • İki ülke arasındaki siyasi ilişkiler ve Türkiye’nin İran’a bakışı • Türkiye’nin ülke imajı • ZAYIF YÖNLER • Geçmişte firmalarımızın yaşadığı sorunların yeni gelecek firmalara olumsuz etkisi • İş yaparken firmalarımızca yabancı bir ülkede olunduğunun göz önüne alınmaması • İş adamları derneğimizin olmaması, İran’ın buna sıcak bakmaması • Farsça bir bilgi sitemizin olmaması • FIRSATLAR • Tüm sektörlerde yatırım –ticaret imkanı • %100 Türk sermayeli şirket kurabilme • Özelleştirme fırsatları • Altyapı ihtiyacı • Türkiye-İran ilişkilerinin seyri • Türkiye ve Türk ürünü imajı • Pazar büyüklüğü • Genç, dinamik ve yenilikçi müşteri kitlesi • Zengin doğal kaynaklar • TEHDİTLER • Sıkı korumacı politikalar, tarife ve tarife dışı engeller • Bankacılık sektöründeki sıkıntılar • İş yapmanın zorlukları, bürokrasi • İç politik riskler • Uluslararası İlişkilerdeki sorunlar • Rejim içindeki görünmeyen dengeler • Kanunların ve tabi olunan mevzuatın kolaylıkla değiştirilebilmesi

23. Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar • İran pazarına giriş kısa değil uzun vadeli bir proje olarak ele alınmalı, kısa vadede sonuç hedeflenmemeli • Mümkünse sektörle ilgili fuarlara bireysel ya da milli katılım ile iştirak edilmeli, sektör yerinde görülmeli ya da ziyaretçi olarak gidilmeli (2009 yılında İran 18 fuar ile an fazla milli katılımlı fuar düzenlenen ülkedir, 2010 15 fuar, 2011 25 Fuar) • Fuarlarda ya da firma ziyaretlerinde karşılaşılacak yoğun ilgi ve teklifler karşısında dikkatli olunmalı, ticari bağlantılar konusunda aceleci davranılmamalı • Herhangi bir ticari bağlantıdan önce mutlaka hukuki yardım alınmalı, sözleşmesiz iş yapılmamalı • 9 Haziran 2010 BMGK yaptırımları bankacılık sektörüne yönelik olduğu için çok güvenilir olduğu belirlenen veya bilinen şirketler dışında ödemelerde çek kabulünden kaçınılması, peşin satış ödeme sistemi tercih edilmesi • Distribütör ve bayilik verilmesi pazara ilk girişte düşünülmeli ancak uzun süreli bağlantılardan kaçınılmalı • Ticaret heyetlerine katılım sağlanmalı, Yatırım planlarında hazırlık evresi uzun tutulmalı, acele edilmemeli

24. İran Pazarına Giriş-1 1. Ülke masaları www.ibp.gov.tr ve www.musavirlikler.gov.tr ‘den İran pazarı ile ilgili bilgilerin alınması, İran Ülke Masası Uzmanları ve Ticaret Müşavirliği ile görüşülmesi 2. Bazı web sitelerinden yararlanılması • http://mkaccdb.eu.int • www.trademap.org • 3. Masa başı araştırmaların değerlendirilmesi ve bilgi dosyasının oluşturulması (Ürün, Üretim, İthalat, İhracat, Tüketim, Pazarın Özellikleri, Tarifeler, Tarife dışı engeller, İthalatçılar, Dağıtım kanalları, Ticari alışkanlıklar, Paketleme, Etiketleme, Tanıtım, Beklentiler, Yararlı adresler, Fuarlar...) • 4. Yerinde Pazar Araştırması (İPAD desteği kullanılabilir www.ekonomi.gov.tr Bkz.) • (Masa başından elde edilen verilerin değerlendirilmesi, Hangi firmalarla görüşülecek karar verilmesi ve e-posta, tel, faks ile bilgilendirerek randevu alınması, Ülkedeki ulaşım imkanlarını öğrenilmesi, Ticaret Müşavirini bilgilendirmek, Firma tanıtım dosyasını ve sunuşlarını hazırlanması, Satış literatürünün hazırlanması, Fiyat listesinin hazırlanması, Tercüman ihtiyacı var ise onun ayarlanması, Firmaya maliyetinin çıkarılması önem arz etmektedir.

25. İran Pazarına Giriş-2 5. Dağıtım kanallarının irdelenmesi (Genel olarak İran pazarına bayilik verilerek girilmesi yaygındır) 6. Tanıtım (Fuarlar, sektörel dergiler..) 7. Etiket ambalaj, paketleme (kullanım klavuzu, garanti, ihracatcı ve ithalatcı bilgisi içermeli, farsça olmalı) 8. Fiyatlandırma hazırlanmalı 9. Sözleşme imzalanmalı 10. Gerekli belgeler hazırlanmalı( fatura, gümrük beyannamesi, menşe şehadetnamesi, taşıma belgesi, çeki listesi..) 11.Ödeme ile ilgili işlemler .......

26. İran Pratik Bilgiler • Önemli bir Azeri kökenli Türk nüfus mevcut ve kendilerini Türk ve Türkiyeli olarak kabul ediyorlar. • Tebriz, Urumiye gibi şehirlerde Türkçeyi hemen herkes çok iyi anlıyor ve konuşabiliyor. • Türk TV’leri sürekli izleniyor ve bütün diziler takip ediliyor. • Türkiye ve Türk ürünlerine karşı yoğun bir talep var. • İran evlerinde salon en önemli bölüm olarak adlandırılır ve evin bu bölümüne yapılan harcamadan kaçınılmamaktadır. • Tahran ticaret ve toptancıların, diğer bir deyişle ticaretin kalbi. Ancak, Tebriz, İsfahan, Meşed, Şiraz gibi şehirlere de ticaretin kaydığı görülmektedir. • Yerli üretim kapasitesi sınırlı ve düşük. • Türkiye menşeli ürünler tercih sebebi.

27. İran Pratik Bilgiler-2 • Bayan taksi şöförlerini görebilirsiniz. Sadece Tebriz’de 200 tane bayan taksi şöförü var. Kadın yolcular için ama erkekleri de taşıyorlar. • En çok Peugeot özellikle 206, Toyota Camry, Kore Hyundai, İran’lı Samand, Peykan, arabaların çoğu eski ve hasarlı. Türk Megane var ancak çok az tek tük • Para Riyal 10700 Riyal 1 USD, ancak halk arasında Riyal’den 1 sıfır atılmış ve Tümen kullanılıyor. Yaklaşık 1070 Tümen=1 USD • Kadınların öğrenim, çalışma hayatı ve günlük yaşama katılımları yüksek. • Firmaların çoğunun Türkiye ile iş yaptığı ve/veya işbirliği fırsatlarını aradığı görülmüştür.

28. Yararlı Adresler-Bilgiler • Tahran Ticaret Müşavirliği Tic.Müşavirleri: Mehmet Serkan BURALI-Alper ÇAKIROĞLU Adres: Ferdowsi Ave. No:337 Tahran/İRAN Tel: 00 98 21 3391 3592 Fax: 00 98 21 3392 4952 E-posta: tahran@ekonomi.gov.tr Web: www.musavirlikler.gov.tr • T.C. Tebriz Başkonsolosluğu Kuye Vale-ye, Asr Khiyabani Forughi Feleke-i Homafer Kuçe-i Ferhengiyan No:8 Tebriz/IRAN Ticaret Ateşesi: Ali ÖZÇINAR Tel: 00 98 411 300 10 70-71 Faks: 00 98 411 332 49 07E-posta: tebriz.bk@mfa.gov.tr, info@tebbk.org Web:http://tebriz.bk.mfa.gov.tr • T.C. Urumiye Başkonsolosluğu Khyabani-i Dr. Beheshti No: 30 Ouroumieh 57. 159 Azarhbaijan-ı Kharbi IRAN Tel: 00 98 441 222 89 70 Faks: 00 98 441 346 95 95

29. T.C EKONOMİ BAKANLIĞI İhracat Genel Müdürlüğü Sabrınız İçin Teşekkürler Yusuf TÜRKOĞLU turkogluy@ekonomi.gov.tr 24 Ekim 2011