TÜRKÇENİN GÜCÜ

1. TÜRKÇENİN GÜCÜ

2. BATILI TÜRKOLOGLARIN TÜRKÇE ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ • "Türkçenin bir gramer kitabını okumak, bu dili öğrenme niyetinde olanlar için bir zevktir. Çeşitli dilbilgisi biçimlerinin belirtilmesindeki ustalık, isim ve fiil çekimlerindeki düzen, bütün dil yapısındaki berraklık, kolayca anlaşılır olma özelliği, insan zekâsının dil aracılığı ile beliren üstün gücünü kavrayabilenlerde hayranlık yaratır.” (Max Müller) • “'Türkçe akıl ve düşünce dolu, matematiksel bir dildir.'' (Paul Roux) • ''Şu Türkçe ne hayran olunacak bir dil, az sözcük çok şey söyler.'' (Molière) • “Müsteşrikler, Türk Dilini sanki büyük dil bilginlerinin tartışarak ortaya koyduğunu zannederler, halbuki bu dil stepte kendi başına kalmış beşer zekâsının doğuştan edindiği dil duygusuyla ortaya çıkmıştır.” (Jean Deny)

3. Hedef e-Türkçe Türk Dil Kurumu, Türkçenin bütün söz varlığını tek bir sözlük veri tabanında toplayacak yeni bir çalışma başlatmıştır. • Güncel Türkçe Sözlük • Terimler Sözlüğü • Kişi Adları Sözlüğü • Derleme Sözlüğü • Tarama Sözlüğü • Tarihsel Sözlük • Deyimler Sözlüğü • Atasözleri Sözlüğü • Yabancı Kelimeler Sözlüğü Toplam 600.000 kelimelik söz varlığına ulaşılacak.

4. Türkçenin Tarihi (Eskiliği) • Varsayılan Dönemler • Ana Altay Dil Birliği (?) • Ön Türkçe Dönemi (?) • İzlenebilen Dönemler • İlk Türkçe Dönemi (M.Ö. 3200-M.S. VI. yy.) • Eski Türkçe (M.S. VII. yy.-M.S. XII. yy.) • Orta Türkçe (M.S. XII. yy.-M.S. XVI. yy.) • Yeni Türkçe (M.S. XVII. yy.-M.S. XX. yy.) • Çağdaş Türkçe (M.S. XX-XXI. yy.)

5. Sümerce’deki Türkçe Alıntılar • Sümerce Türkçe g-  • Gud “ox” ud “sığır, öküz” • Gig “to be ill” ig “hastalık, hasta” • Gişig “door” eşik “kapı” • Gid “entfernen” ıd-“salmak” • Gaz “to crush” ez- “ezmek, öğütmek” • Gur “ernten” or- “kesmek, biçmek, vurmak”

6. Türkçenin Yayılım Alanları (Coğrafyası)

7. Karakalpak Türkçesi 600.000 Saha Türkçesi 400.000 Karaçay Türkçesi 400.000 Nogay Türkçesi 300.000 Tuva Türkçesi 300.000 Kumuk Türkçesi 300.000 Gagauz Türkçesi 250.000 Malkar Türkçesi 200.000 Hakas Türkçesi 150.000 Karay Türkçesi 10.000 TOPLAM 185.910.000 Türkiye Türkçesi 75.000.000 Azerbaycan Türkçesi 31.000.000 Özbek Türkçesi 21.000.000 Uygur Türkçesi 17.000.000 Kazan Kırım Türkçesi 16.000.000 Kazak Türkçesi 11.000.000 Türkmen Türkçesi 4.000.000 Kırgız Türkçesi 3.500.000 Başkurt Türkçesi 2.500.000 Çuvaş Türkçesi 2.000.000 Türkçe Konuşan İnsan Sayısı

8. Türkçenin Ses Yapısı • *Büyük ünlü uyumu ; bu-ra-lar-day-mış, in-ce-lik-le-rin-den • *Küçük ünlü uyumu ; o-kun-du-ğu-na, gö-tü-rül-me-ye-ce-ği-ne • *Ünsüz uyumu ; ak-tar-dık-ça, yap-mış-tık • *Ünlü-ünsüz uyumu ; ka-şık-lı-ğı-mı-zı, ge-tir-dik-le-ri-ne faide > fayda, nemaz > namaz, fhotographe > fotoğraf, prestige > prestij, clup > kulüp, media > medya

9. Başka Dilleri Etkileme (Verinti Kelimeler) • Çince’ye 307 • Farsça’ya 2545 • Urduca’ya 227 • Arapça’ya 941 • Rusça’ya 2500 • Ukranca’ya 747 • Ermenice’ye 4262 • Macarca’ya 501 • Fince’ye 118 • Romence’ye 3900 • Bulgarca’ya 3500 • Sırpça-Hırvatça’ya 8742 • Çekçe’ye 248 • İtalyanca’ya 146 • Arnavutça’ya 4078 • Yunanca’ya 3000 • İngilizce’ye 247-800 • Almanca’ya 166

10. ahar “ahır”, barut, bezir, bicakçiya, bibrek, burgiya, çanta, çini, dalak, duşek, fitil, gügüm, topka (Tk. top ile Bul. küçültme eki +ça ), kaçamak, kalayciya, kapiya, kaval, kibrit, kuyumciya lale, leblebiya, legen, lülâk “leylâk”, nohut, odaya, paça, para, pazar, şayak, tavan, tenekiya, terziya, turpiya “törpü”, yastuk, yorgan, yorganciya Bulgarca’ya geçen bazı Türkçe kelimeler

11. Türkçenin Terim Yapma ve Kavramlara Karşılık Bulma Gücü • İngilizce → Türkçe • Knowledge → Bilgi • Without knowledge → Bilgisiz • Lack of knowledge → Bilgisizlik • Their lack of knowledge → Bilgisizlikleri • I gather that it was from their lack of knowledge → Bilgisizliklerindenmiş

12. Bak-aç Bak-an Bak-anak Bak-ar kör Bak-ı Bak-ıcı Bak-ıcı+lık Bak-ıl-ma Bak-ım Bak-ım+lık Bak-ım+cı Bak-ım+sız Bak-ım+sız+lık Bak-ım yurdu Bak-ın-cak Bak-ındı Bak-ın-ma Bak-ış Bak-ış-ık Bak-ış-ık+sız Bak-ış-ım Bak-ış-ım+lı Bak-ış-ım+sız Bak-ış-ım+sız+lık Bak-ış-ma Bak-ma Dilimizde terim türetmeye yarayan170 kadar ek vardır.

13. Bilim Dili İngilizce Türkçe • Daisy-Chain Papatya Dizimi • Damage Zarar Vermek • Dash Kısa Çizgi, Tire • Dashed Line Kesikli Çizgi • Macroprocessor Makroişlemci • Magnifier Büyüteç

14. Acımayana acınmaz Af husumetin kılıcıdır Affetmek büyüklüğün şanındandır Aman diyene kılıç kalkmaz Ayağı ile gelene ölüm olmaz Bir başa iki yumruk vurulmaz Bir kulağını insan sağır etmeli Bir suçla adam asılmaz Canı cana ölçmüşler, insaf etmişler Çok acıma acınacak olursun Dağda gez, belde gez, insafı elden bırakma Dünyada rahat etmek isteyen her şeyi hoş görmeli Eğik boynu kılıç kesmez Eğilen boynu vurmazlar Gör geç demişler, sür git dememişler Her suç yüze vurulmaz Her suçluyu bağışla nefsini asla Herkesi huyu ile sevmeli İkrar eden affolunur, ısrar eden affolunmaz Kaçanı kovmazlar, yıkılanı vurmazlar Kul hatasız olmaz, affeder efendisi Merhamet imandan gelir Atasözleri(Merhamet ile ilgili olanlar)

15. Ağır adam Ağır ağır Ağır aksak Ağır almak Ağır anlamak Ağır ayak Ağır basmak Ağır başlı Ağır başlı konuşmak Ağır başlı olmak Ağır bir gece Ağır canlı/kanlı Ağır çekmek Ağır davranmak Ağır dil kullanmak Ağır dilli Ağır duymak Ağır elli Ağır gelmek Ağır gel Ağır gitmek Ağır giyinmek Ağır gövde Ağır hareket etmek Ağır hasta Ağır hastalık Ağır hava Ağır iri, göz şaşı Ağır iş Ağır işitmek Ağır kaçmak Ağır kanlı Ağır lokma Ağır olmak Ağır oturmak Ağır söz Ağır top Ağır yürüyüş Ağıra oturmak Ağıra satmak Ağırdan almak Ağırına gitmek Ağırından atmak Ağır kanlı Ağırlığını duymak Ağırlık basmak Ağırlık bulmak Ağırlık olmak Ağırlık vermek Deyimler

16. Aşağı yukarı, az çok, biraz biraz borç harç çarşı pazar, çul çaput dik dik doğru yanlış, dura dura eninde sonunda, er geç, etli butlu ev mev, ezik büzük giyim kuşam haşır huşur hemen hemen, hısım akraba kaba saba kikir kikir kitap mitap, kol kanat koşa koşa, masa musa mışıl mışıl ölüsü dirisi, önü ardı şeker bal, şöyle böyle, utana sıkıla vb. İkilemeler

17. Anlatım Gücü • Türkçe • Bizim piknik yaptığımız güzel orman, akşam yemeğini pişirmek için ateş yakan bir çiftçi tarafından ne yazık ki harap edildi. • İngilizce • The beautiful forestwhere we had a picnic was unfortunately destroyed by a fire whichwas lit by a farmer who wanted to cook his diner.

18. Türkçe Diğer Diller • Yazmışım. İch soll, wie es heisst, geschrieben haben. (Alm.) • Dinlemektesiniz. Vous êtes àl’écoute. (Fr.) • Söylemelisin. Turâ mi bâyed goft. (Far.) • Getirecektiniz. You would bring it back. (İng.) • Zaten. As a matter of fact (İng.)

19. Türk Çocukları Ana Dili Dehası • Uluslar arası Çocuk Dilini Araştırma Derneği’nin Berlin’de yapılan son kongresinde Prof. Dr. Delius “İki-üç yaşlarındaki Türk çocuklarının ana dillerini dil kurallarına uygun konuştukları”nı açıkladı. • Buna göre Türk çocukları, ana dili kurallarını kavrayıp doğru konuşmada 10-12 yaşındaki Arap çocuklardan ortalama 5, Almanca konuşan çocuklardan ise ortalama 2 defa hızlı olduğu anlaşılmıştır. • Bir başka araştırma sonucuna göre: • Türkçe konuşan çocukların dil becerisi edinme sürecini 3 yıl 8 aylıkken tamamladıkları, buna karşın, aynı koşullarda incelenen Slav çocuklarının öğrenme süreçlerinin yedi, İtalyan çocuklarının beş-buçuğu bulabildiğinin görüldüğü söylenmişti

20. "Millî his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin millî ve zengin olması millî hissin inkişâfında başlıca müessirdir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” M. Kemal ATATÜRK