E. COLİ O157:H7 GIDA ZEHİRLENMELERİ

1. E. COLİ O157:H7 GIDA ZEHİRLENMELERİ Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim

2. GİRİŞ: • İlk kez 1895 Alman pediartrist Dr.T.Escherich : Bakterium coli commune • En önemli fırsatçıpatojenlerden • Doğumdan birkaç saat-birkaç gün içinde gastrointestinal kanala • Normal flora üyesi E. coli, barsaklarda patojen mikroorganizmaların kolonize olmalarını önler

3. GENEL ÖZELLİKLERİ: • Gram negatif, Enterobacteriaceae • Escherichia genusuna bağlı, fakültatif anaerob • Peritrik flagellaları ile hareketli, hareketsiz suşlar da var • Sporsuz, çubuk • K.hidrat asit-gaz oluşumu, Katalaz, İndol-MR (+), Üre, H2S,VP, Sitrat, Oksidaz (-)

4. ENTEROTOKSİNLERİNE GÖRE: KLASİFİKASYON: • ETEC (Enterotoksijenik E.coli), • EPEC(Enteropatojenik E.coli), • EIEC (Enteroinvasiv E.coli), • EHEC(Enterohemorajik E.coli) • EaggEC (Enteroaggregative) • Domain: Bakteri • Filum: Proteobakterilerden • Sınıf: Gammproteobacteria • Order: Enterobacteriales • Aile: Enterobacteriaceae Cins: Escherichia • Tür: E. coli

5. E. COLİ O157:H7 • Ölümle sonuçlanan çoğu gıda enfeksiyonlarından sorumlu • 1982 yılında ilk kez ABD’de identifiye • MİD çok düşük (10-200 kob/gr., bazen tek bir hücre) • Virülensi çok yüksek (stx1-2, aderenz sağlayan intimin,enterohemolizin) • Başta asit çoğu intrinsik ve ekstrinsik faktörlere dirençli

6. E. COLİ O157:H7 • Isıya duyarlı • Korunma: termal inaktivasyon • 72 °C’de 15 saniye pastörizasyon 10.000 adet/ml. düzeyinde inaktive • -20°C’de donmuş kıymalarda canlı • Optimum üreme ısısı 37°C(7°C - 50°C) • pH 4.0-9.0 aralığında üreyebilir (fermente sucuk-elma suyu) • 3 temel özelliği: • Sorbitolü fermente etmemesi • 4-methyl umbelliferone glukuronide’i (MUG) hidrolize eden β-glukuronidase yok • 44-45°C’lerde zayıf gelişmesi

7. E. COLİ O157:H7 • Yapılan çalışmalar; -80 ve -20°C’lerde dondurulmuş kıymalarda, 9 ay gelişimini sürdürebildiği • 5 ve 23°C’lerde pH 5.0’de depolanmış ketçap, 23°C’de daha kısa 5°C’de daha uzun canlı • Klorlanmış içme suyunda 5°C’de 70 gün canlı • Antibiyotiklere duyarlı bazı çalışmalarda çoklu direnç (sufaksazol, tetrasiklin, streptomisin, nalidiksik asit, kloramfenikol, oksitetrasiklin trimetophrim)

8. EPİDEMİYOLOJİ : • İnsana geçiş: • Direkt hayvanla temas, • İndirekt olarak dışkı ve atıklarla kontamine gıda, içmesuyu tüketilmesi • Halka açık yüzme havuzu, göller • Çiğ ya da yetersiz pişirilmiş gıdalara temas eden araçlar, eller (çapraz kontaminasyon) • Kişiden kişiye temas, asemptomatik taşıyıcı (oral-fekal) • Yapılan taramalar: • Süt sığırlarının % 3.2’si, besi sığırlarının % 1.6’sı E.coli O157:H7 içerdiği • Sığır dışkısında 5°C’de 70 güne kadar canlı • Verotoksin üretme kapasitesi var • Dışkının yanı sıra su ve yemlerden de izolasyon

9. EPİDEMİYOLOJİ : • Riskli gıdalar: • Hayvansal gıdalar; • Yetersiz pişirilmiş hamburger • Soğuk sandviçler, hot dogs • Rosto, kurutulmuş kürlenmiş salam, kurutulmuş fermente sucuk • Çiğ sütten yapılan peynirler, yoğurt • Pastörize olmamış meyve suları (elma, portakal) • Çiğ meyve ve sebzeler (marul) • Mayonez, pişmiş mısır

10. EPİDEMİYOLOJİ : • Bazı salgınlar: • En büyük salgın 1996’da Japonya’da • Okul yemeğine katılan beyaz turp filizlerinden 9451 adet enfeksiyon vakası • 12 çocuk ölümü • 1991 Massachusetts’de • Pastörize edilmemiş taze sıkılmış elma suyu, elmalar yerden fekal kontaminasyon • 18 kişi etkilenmiş, 4 çocukta HUS’un geliştiği • Bazı salgınlar: • 1991, Missouri’de kaynak sularının dezenfekte edilmemesi • 243 kişi etkilenmiş ve 4 kişi ölmüş

11. EPİDEMİYOLOJİ : • Bazı salgınlar: • İngiltere’de 1992-1994 arası olgu sayısı 273 • 1996’da 660 olgu bildirilmiş • 1995 ABD’de 25.000 olgu ve 251 ölüm rapor edilmiş • Son yıllarda ABD ‘de yıllık ortalama 75.000 • Bazı salgınlar: • İngiltere’de aynı anda 8 farklı kasaba • 16 diyare vakası • 11’i 10 yaş ve altında • 5 tanesinde HUS’un şekillenmiş • Yerel bir imalathanede pastörize sütten çocuklar için üretilen tatlandırılmış yoğurt

13. EPİDEMİYOLOJİ : • Türkiye’de: • Gıda tarama çalışmalarında E.coli O157:H7 serotipine çok fazla rastlanmamış olması: • Analiz yönteminde mi eksiklik var ? • Son yıllarda daha hassas analiz yöntemleri • Kıyma-karkas ve sütten izolasyon • Ör: 2005’te Kafkas Vet. Fak. 126 kıyma örneğinde % 0.79 • 2007’de Afyon Vet. Fak. çiğ sütte % 3 peynirde % 1 E.coli O157:H7izolasyon

15. PATOGENEZ : • Virülens faktörler; kapsül, fimbria, endotoksin, ekzotoksin (stx1-stx2), endothel hücrelere adhezyon • Stx primer hedefi:Vasküler endotheliyal hücreler • Kolonda aktif toksinler, endotelial hücrelere bağlanarak Hemorajik kolitis (HC) • Akut, önce sulu 1-3 gün içinde kanlı diyare A-Etkenin istilası ve adezyonu, B- Toksin salgılanması sonucu hücreler arası bariyerin yıkımlanması, C- Yıkımlanma sonucu daha fazla kolonizasyon, D- Emilimin bozulması, hemorajik kolitis

16. PATOGENEZ : • Shigella dysanteria tip I toksinine benzeyen (Shiga like toxin - SLT - stx), verotoxin (VT1-VT2-VT3) üretimi • Toksinlerin reseptörü Gb3 (glikolipid); böbrek epitel hücrelerinde • Sonuç: Hemolitik üremik sendrom • Böbrek yetmezliği, trombositopeni, hemolitik anemi

17. Bazı glomerül kapillerlerinde eritrosit ve trombüs birikimi Tubuler hücre nekrozu, trombüs ve vakouler dejenerasyon Arterioller ve glomerül kapillerlerinde eritrosit birikimi, yaygın eritrosit infiltrasyonu

18. SEMPTOMLAR : • Hemorajik kolitis: • Neden sitotoksin, küçük çocuklar, yaşlılar ve immun sistemi zayıf insanlar duyarlı • Aniden kramplı karın ağrıları, mide bulantısı • 24 saat içinde başta sulu sonraları yoğun kanlı diyare • 2-9 gün, ya çok düşük ateş var yada şiddetli ateş yok (tipik özellik) • Günde yirmi kezden fazla ağrılı, az miktarda ve çoğunlukla kanlı diyare, ağır olgu: yalnızca kan • 6-10 gün içerisinde iyileşme olmazsa “Hemolitik üremik sendrom” (HUS) • (10 yaşın altındaki çocuk hastaların yaklaşık %10’u)

19. SEMPTOMLAR : • Hemolitik üremik sendrom: • Olguların %85-95’inin sebebi E.coli O157:H7 • 3 karateristik özelliği: • Hemolitik anemi, trombositopeni ve akut böbrek yetmezliği • Oligüri, anüri, ödem, nöbet • Cilt döküntüleri, artralji ve hiperbilurubinemi • Daha çok çocuklar, az olarak yaşlılar • Kuvvetli kronik böbrek yetmezliği: ömür boyu diyaliz cihazına bağımlı kalabilir

20. SEMPTOMLAR : • Hemolitik üremik sendrom: • Trombotik trombositopenik purpura • TTP’da ateş ve beyinde hasara sebep olan semptomlar • Daha çok yetişkinlerde HUS’un FATURASI : • Hastaların çoğu destek tedavisi ile iyileşir • Etkilenen çocukların % 3-5’inde ölüm • %12-30’unda böbrek yetmezliği • Hipertansiyon veya merkezi sinir sistemi bozukluğu gibi sekeller

22. TEŞHİS : • Klinik Teşhis: • Semptomlar değerlendirilir • Kesin tanı lab. muayeneleri • Kültür: • Hem hasta örneklerinden, hem de şüpheli gıdalardan • Selektif zenginleştirme • Modifiye EC Broth (mEC) • Modifiye Triptic Soy Broth (mTSB) • Lauryl Sulfate Broth (LST)

23. TEŞHİS : • Selektif katı besiyerleri • Sorbitol Mc-Conkey Agar • Sefiksim-tellürit ile desteklenmiş CT-SMAC Agar • Florocult E.coli O157:H7 Agar • Florocult HC Agar • 18-24 saat zenginleştirici besi ortamında inkübe • 0,1 ml. selektif katı besiyerine İndol pozitif E coli O157:H7 kolonisi

26. TEŞHİS : • Koloni morf., Gram boyama • Katalaz (+), oksidaz (-) • İndol (+), sitrat (-), • Laktoz ve mannit fermentasyonu (+), Voges-Proskauer reaks. (-) = E.coli • Sorbitol ve Floresan negatif koloniler (florocult besi yeri) E.coli O157 serotipi olabilir • Latex test ile kontrol pozitif sonuç sadece E.coli O157 • H7 için H7 antiserumu ile test

27. TEŞHİS : • İmmunomanyetik seperasyon (IMS) • PCR • rfbO157 (O157 lipopolisakkarit), fliC (H7 flagella) • İntimin, enterohemolysin, verotoksin 1-2, Stx1, Stx2 ‘yi kodlayan genler

28. TEDAVİ: • Henüz spesifik bir tedavi planlaması yok • EHEC ishaline uygun bir tedavi geliştirilememiş • Antibiyotik faydasız, barsak mikroflorasını bozar, komplikasyonu artırabilir, sakıncalı • Antidiyareller barsak hareketini durdurur, toksin emilimi artar, sakıncalı • Böbrekler üzerindeki dehidrasyonstresini kaldırmak • Oral ve intavenöz rehidrasyon destek tedavisi • Plasma-immunglobulin transfüzyonu • Devamlı müşahede (kan basıncı-böbrek fonksiyonu) • Kan takviyesi ve steroidler

29. KORUNMA: • Tarımsal üretimden, işleme ve hazırlama prosesleri kontrol(çiftlikten-çatala) • Hijyenik kesim • Deri yüzme ve iç organ çıkarma (kritik noktalar) • Karkas dekontaminasyon işlemleri • Et ısısı kesim sonrası hızla 7ºC’nin altına • Sağım hijyeni sütün ısısı hızla 5 ºC’nin altına • Personel eğitimi

31. KORUNMA: • Özellikle çocuklara el yıkama alışkanlığı • En etkili metod ısıtma (pişirme merkez sıcaklık 70ºC veya pastörizasyon) • Pastörize edilmemiş süt ürünleri meyve suları • Yetersiz pişirilmiş kıyma, et ürünleri hamburger tüketilmemeli • Meyve ve sebzeler iyice yıkanmalıdır

32. KORUNMA: • Klorlanmamış sular içilmemeli • Gıda işlemelerindeki ekipmanların yüzey temizliğinde kullanılmamalı • İşlem görmemiş havuz veya göl suları patojen riski • GMP (Good manufacturing practice)ve HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) • Aşı yok, çalışmaları devam ediyor

33. TEŞEKKÜR EDERİM…