490 likes | 1.58k Views
leqcia 10. ამინები, ჰეტეროციკლური ნაერთები. ნომენკლტურა,თვისებები, მიღების რეაქციები, დიაზოტირება-აზოშეუღლება 5 და 6 წევრიანი ჰეტეროციკლური ნაერთები. ამინები. შესავალი. ამინები ეწოდებათ ამიაკის ანალოგიურ ორგანულ ნაერთებს. ამიაკი. ამინები.
E N D
leqcia10 ამინები, ჰეტეროციკლური ნაერთები ნომენკლტურა,თვისებები, მიღების რეაქციები, დიაზოტირება-აზოშეუღლება 5 და 6 წევრიანი ჰეტეროციკლური ნაერთები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ამინები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
შესავალი • ამინები ეწოდებათ ამიაკის ანალოგიურ ორგანულ ნაერთებს. ამიაკი ამინები • ამინებს, ისევე როგორც ამიკს აქვთ ფუძე თვისებები აზოტის ატომზე ლოკალიზებული თავისუფალი ელექტრონული წყვილის გამო. პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • იმისდამიხდვით, თუ ამიაკში რამდენი წყალბადის ატომია ჩანაცვლებული ორგანული ფრაგმენტით (რადიკალით), ანსხვავებენ პირველად, მეორეულ და მესამეულ ამინებს: მეორეულიამინი მესამეულიამინი პირველადი ამინი დიმეთილამინი მეთილამინი ტრიმეთილამინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • რადიკალების მიხედვით ამინები შეიძლება იყოს ნაჯერი, არომატული, ... IUPAC ამინოეთანი რაციონალური: ეთილამინი IUPAC 2–ამინოპენტანი რაციონალური: მეორეულიამილამინი ეთილდიმეთილამინი IUPAC ამინობენზოლი რაციონალური: ფენილამინი ტრივიალური: ანილინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
კლასიფიკაცია • ზოგიერთი წარმომადგენლები ჰექსან–1,6–დიამინი ბიფენილ–4,4’–დიამინი ბენზიდინი ბენზოლ–1,4–დიამინი პ–ფენილენდიამინი ფენილდიმეთილამინი N,N–დიმეთილანილინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ფიზიკური თვისებები • ამინებს აქვს სპეციფიკური სუნი • დაბალმოლეკულური ამინები იხსნებიან წყალში • ამინებს აქვს ფუძე თვისებები • ფუძიანობა იზრდება შემდეგ მწრკივში: მესამეული ამინი > მეორეული ამინი > პირველადი ამინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ფუძიანობა ამონიუმის ქლორიდი მეთილამონიუმის ქლორიდი დიმეთილამონიუმის ქლორიდი ტრიმეთილამონიუმის ქლორიდი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • ამინების ალკილირება ტეტრამეთილამონიუმის ქლორიდი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • დიაზოტირების რეაქცია არა არომატული დიაზომიუმის მარილები უმდგრადი ნაერთებია!!! დიაზომიუმის მარილი მეთილდიაზონიუმის ქლორიდი არომატული დიაზომიუმის ქლორიდები მდგრადი ნაერთებია 0–5 C-ზე დიაზომიუმის მარილი ფენილდიაზონიუმის ქლორიდი არომატული დიაზომიუმის ქლორიდები მდგრადი ნაერთებია 20–45 C-ზე ფენილდიაზონიუმის ტეტრაფთორბორატი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • დიაზონიუმის მარილების რეაქციები (აზოტის გამოყოფით) პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • დიაზონიუმის მარილების რეაქციები (აზოტის გამოყოფის გარეშე) დიაზოკომპონენტი დიაზომიუმის მარილი აზოკომპონენტი გააქტივებული ბირთვის მქონე არომატული ნაერთი აზოსაღებარი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • ნიტრო ნაერთების აღდგენა • ნაჯერი ამინები • არომატული ამინები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • ამიდებიდან ჩონხის სიგრძის შენაჩნება ჩონხის სიგრძის დამოკლება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • ნიტრილებიდან • კარბონილური ნაერთების აღდგენითი ამინირება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ჰეტეროციკლური ნაერთები ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
შესავალი • ორგანული ნაერთების ნახევარზე მეტს ჰეტეროციკლური ნაერთები წარმოადგენენ! გამოყენება, გავრცელება მცენარეები მედიკამენტები ჩაი (კოდეინი) ვიტამინები ყავა (კოფეინი) პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ნომენკლატურა ცხრილი1. პრეფიქსები ცხრილი 2. სუფიქსები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ნომენკლატურა (მაგალითები) დააკვირდით! პრეფიქსები “აზა”, “თია”, “ოქსა” იკვეცება ბოლო ხმოვანით, თუ შემდეგ მოსდევს ხმოვანზე დაწყებული ფრაგმენტი. ოქსეტანი აზეტიდინი აზირიდინი აზირინი თიანი თიოლი აზოლი ოქსოლი თიოფენი პიროლი ფურანი აზენი პირიდინი 2-მეთილპიროლი პიპერიდინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ნომენკლატურა (მაგალითები) ბენზოპირიდინი იზოქინოლინი ბენზოპიროლი ქინოლინი ინდოლი პირიდინ-4 კარბომჟავა პირიდინ-3-კარბომჟავა ნიკოტინმჟავა იზონიკოტინმჟავა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ნომენკლატურა (მაგალითები) 1,3-დიაზოლი 1,3-ოქსაზოლი 1,2-დიაზოლი იმიდაზოლი პირაზოლი 1,4-დიოქსანი 5-მეთილ-1,2-დიაზოლი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
აღნაგობა • 5-წევრიანი არომატული ჰეტეროციკლები ელექტრონული წყვილი იღებს მონაწილეობას –სექსტეტის წარმოქმნაში ელექტრონული წყვილი იღებს მონაწილეობას –სექსტეტის წარმოქმნაში ელექტრონული წყვილი არ მონაწილეობას –სექსტეტის წარმოქმნაში ნახ.1. პიროლის ორბიტალების სტრუქტურა ნახ.2. ფურანის ორბიტალების სტრუქტურა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
აღნაგობა • არომატულობის მწკრივი: არომატულობის შემცირება • ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციებში შესვლის უნარიანობა: რეაქციისუნარიანობის შემცირება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები პასიური მდებარეობა • ორიენტაციის წესი + + + + Nu:- Nu:- პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • აცილირების რეაქცია: ! დააკვირდით რეაქციის პირობებს და შეადარეთ ბენზოლთან მიმდინარე SE რეაქციის პირობებს. პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ალკილირების რეაქცია: პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • სულფირების რეაქცია: პირიდინსულფატი მიაქციეთ ყურადღება! პიროლისა და ფურანის სულფირებისათვის გამოიყენება პირიდინსულფატი., ვინაიდან აღნიშნული ნაერთები აციდოფობურებია ანუ მჟავის მოქმედებით იშლებიან! პირიდინსულფატი ! დააკვირდით რეაქციის პირობებს და შეადარეთ ბენზოლთან მიმდინარე SE რეაქციის პირობებს. პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ჰალოგენირების რეაქცია: პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ნიტრირების რეაქცია: პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (დიენური თვისებები) • ხუთწევრიან ჰეტეროციკულ ნაერთებს (განსაკუთრებით ფურანს) ახასიათებს დიენური ნაერთების თვისებებიც. • დის–ალდერის რეაქცია: დიენი დიენოფილი ადუქტი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (პირიდინი – ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ჰალოგენირება • სულფირება 3–ბრომპირიდინი 30% პირიდინ-3-სულფომჯავა 71% • ნიტრირება 3–ნიტროპირიდინი 22% პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (პირიდინი – ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ალკილირება ეთილპირიდინიუმის ქლორიდი • აცილირება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები (პირიდინი – ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქციები) • ჩანაცვლება 3–მდებარეობაში პირიდინოქსიდი 3–მდებარეობის აქტივაციის სტადია პირიდინის ოქსიდის აღდგენა პირიდინულ ფორმაში ელექტროფილური ჩანაცვლების რეაქცია 3–მდებარეობაში პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • ნუკლეოფილური ჩანაცვლების რეაქციები 2–ამინოპირიდინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
ქიმიური თვისებები • პირიდინის ფუძე თვისებები პირიდინიუმის ქლორიდი პირიდინსულფატი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • 5–წევრიანი ციკლები ე.წ. იურიევის სამკუთხედი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • 5–წევრიანი ციკლები • –დიკარბონილური ნაერთებიდან პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • 6–წევრიანი ციკლები • –დიკარბონილური ნაერთებიდან • აცეტილენიდან გაიხსენეთ და შეადარეთ ბენზოლის მიღების რეაქციას პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • ინდოლის მიღება ინდოლი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მიღების რეაქციები • ქინოლინის სინთეზი (სკრაუპის მეთოდი) ქინოლინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://www.gtu.ge/katedrebi/dep33/eliz/lecturs_eliz.htm
მადლობთ ყურადღებისათვის! ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2013, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html