Barteld Schutyser Advocaat

Nieuwe EU-richtlijnen overheidsopdrachtenen hun impact op de toepassing van de huidige regelgeving overheidsopdrachten Barteld Schutyser Advocaat VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Agenda • Inleiding • Uitsluiting en selectie • Onderhandelingsprocedure • Het leerstuk van de abnormale prijzen • Het leerstuk van de wezenlijke wijzigingen • De quasi-inhouseleer VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Inleiding • 27 januari 2011 • Europese Commissie lanceert het Groenboek betreffende de modernisering van het EU-beleid inzake overheidsopdrachten • Voorstellen ter vereenvoudiging en modernisering van de (op vandaag toepasselijke) Europese overheidsopdrachtenregelgeving: • Klassieke sectoren: Richtlijn 2004/18/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten • Bijzondere sectoren: Richtlijn 2004/17/EG van het Europees Parlement en de Raad van 31 maart 2004 houdende coördinatie van de procedures voor het plaatsen van opdrachten in de sectoren water en energievoorziening, vervoer en postdiensten • Doelstellingen • Vereenvoudiging gunningsprocedures • Verbetering van de toegang tot overheidsopdrachten (i.h.b. voor KMO’s en buitenlandse ondernemingen) • Betere aanwending van overheidsopdrachten ter ondersteuning van andere beleidslijnen (milieubescherming, innovatie, sociaal beleid, kwalitatieve publieke dienstverlening, ...) • Voorkomen en bestrijden van corruptie en favoritisme VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Inleiding • 27 januari 2011 - 18 april 2011 • Raadpleging over het Groenboek: > 620 respondenten (ondernemingen, overheidsinstellingen, middenveldorganisaties, academici, lidstaten, burgers) • Meest beantwoorde vragen • is een veralgemening van het gebruik van de onderhandelingsprocedure wenselijk? (51%) • moeten de drempels voor toepassing van de EU-richtlijnen verhoogd worden? (48%) • is een herziening van het onderscheid tussen A en B diensten wenselijk? (46%) • moet het mogelijk zijn om rekening te houden met eerder opgedane ervaringen met inschrijvers?(42%) • garanderen de huidige regels het best mogelijke resultaat(beste prijs-kwaliteitsverhouding)?(40%) • is een herziening van de indeling van overheidsopdrachten in opdrachten voor werken, leveringen endienstenwenselijk?(39%) • moet de wijze waarop en de volgorde waarin de selectie- en gunningscriteria worden getoetst, versoepeld worden? (39%) • moet het mogelijk zijn om onderaanneming te beperken of te verbieden? (39%) • moet de voorwaarde dat de door de aanbestedende dienst gestelde eisenmet het voorwerpvan de opdracht verbandmoeten houden, afgezwakt / geschrapt worden?(37%) • moet het mogelijk zijn om in de gunningsfase rekening te houden met criteria die op de persoon van de inschrijver betrekking hebben?(36%) • moeten er op EU-niveau regels inzake publiek-publieke samenwerking worden vastgesteld?(36%) • 30 juni 2011 • Stakeholderconferentie te Brussel VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Inleiding • 20 december 2011 • Europese Commissie lanceert voorstellen voor 3 nieuwe richtlijnen • Klassieke sectoren: Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2011 betreffende het gunnen van overheidsopdrachten • Bijzondere sectoren: Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2011 betreffende het gunnen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten • Concessieopdrachten: Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 20 december 2011 betreffende de gunning van concessieopdrachten • 20 december 2011 – 14 januari 2014 • Behandeling door het Europees Economisch en Sociaal Comité en Comité voor de Regio’s • 15 januari 2014 • Goedkeuring geamendeerde voorstellen door Europees Parlement • 11 februari 2014 • Goedkeuring door Raad van de Europese Unie • 26 februari 2014 • Ondertekening door Raad van de Europese Unie en Europees Parlement VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Inleiding • 28 maart 2014 • Publicatie van de nieuwe Richtlijnen in het Publicatieblad van de Europese Unie • Klassieke sectoren: Richtlijn 2014/24/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van overheidsopdrachten en tot intrekking van Richtlijn 2004/18/EG • Bijzondere sectoren: Richtlijn 2014/25/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van opdrachten in de sectoren water- en energievoorziening, vervoer en postdiensten en houdende intrekking van Richtlijn 2004/17/EG • Concessieopdrachten: Richtlijn 2014/23/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het plaatsen van concessieovereenkomsten • 17 april 2014 • Inwerkingtreding van de nieuwe Richtlijnen (20e dag na publicatie) • 18 april 2016 • Uiterste datum voor omzetting van de nieuwe Richtlijnen in de nationale regelgeving van de EU-lidstaten (uitstel tot 18 oktober 2018 mogelijk voor bepalingen inzake het gebruik van elektronische middelen) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Agenda Inleiding Uitsluiting en selectie Onderhandelingsprocedure Het leerstuk van de abnormale prijzen Het leerstuk van de wezenlijke wijzigingen De quasi-inhouseleer VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Uitsluitingenselectie • Nieuwe regels inzake uitsluiting en selectie : voornaamste doelstellingen • Vermindering van de bureaucratische rompslomp en administratieve belasting, i.h.b. voor de kandidaten / inschrijvers • Strenger toezicht op de naleving van milieu-, sociaal- en arbeidsrechtelijke verplichtingendoor de kandidaten / inschrijvers • Verbetering van de toegang tot overheidsopdrachten voor kmo’s • Verbetering van de toegang tot overheidsopdrachten voor ondernemingen uit andere lidstaten VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Verplichteuitsluitingsgronden VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Verplichteuitsluitingsgronden

Facultatieveuitsluitingsgronden VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Facultatieveuitsluitingsgronden VVSG - StudiedagActualiaOverheidsopdrachten

Facultatieveuitsluitingsgronden VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Nieuwighedenuitsluiting • Verplichting tot uitsluiting van een kandidaat / inschrijver is, in bepaalde gevallen, ook van toepassing wanneer een bij onherroepelijk vonnis veroordeelde persoon lid is van het bestuurs-, leidinggevend of toezichthoudend orgaan van de kandidaat / inschrijver, of daarin vertegenwoordigings-, beslissings- of controlebevoegdheid heeft (art. 57(1), laatste lid RL 2014/24/EU) • Lidstaten kunnen ervoor opteren om de uitsluitingsgronden die in de Richtlijnen als facultatief worden aangemerkt, als verplichte uitsluitingsgronden in hun nationale regelgeving op te nemen (art. 57(2), lid 2 en art. 57(4), lid 1 RL 2014/24/EU) • Toegelaten afwijkingen van verplichte uitsluitingsgronden (art. 57(3) RL 2014/24/EU) • “dwingende redenen van algemeen belang” (bv. volksgezondheid, milieubescherming) • uitsluiting zou kennelijk onevenredig zijn (bv. niet-betaling van slechts kleine bedragen aan belastingen of socialezekerheidsbijdragen) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Nieuwighedenuitsluiting • Regularisatiemogelijkheid voor de kandidaat / inschrijver die kan bewijzen dat hij, ondanks een toepasselijke uitsluitingsgrond, maatregelen heeft genomen die voldoende zijn om zijn betrouwbaarheid aan te tonen (art. 57(6) RL 2014/24/EU), bv: • vergoeding van schade als gevolg van strafrechtelijke inbreuken of beroepsfouten • actieve medewerking met onderzoekende autoriteiten met het oog op de opheldering van feiten en omstandigheden • concrete technische, organisatorische en personeelsmaatregelen teneinde verdere strafrechtelijke inbreuken of fouten te voorkomen Deze maatregelen worden door de AO beoordeeld met inachtneming van de ernst en de bijzondere omstandigheden van de strafrechtelijke inbreuken of de beroepsfout • Lidstaten dienen de maximumduurvan de uitsluiting in hun nationale regelgeving vast te leggen (art. 57(7) RL 2014/24/EU) • max. 5 jaar vanaf de datum van de veroordeling bij onherroepelijk vonnis (uitsluitingsgronden art. 57(1) RL 2014/24/EU) • max. 3 jaar na de datum van de betrokken gebeurtenis (uitsluitingsgronden art. 57(4) RL 2014/24/EU) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Nieuwighedenselectie • Selectiecriteria • Geschiktheid om de beroepsactiviteit uit te oefenen • Economische en financiële draagkracht • Technische en beroepsbekwaamheid • Gesloten systeem: • art. 58(1) RL 2014/24/EU: “De aanbestedende diensten mogen alleen de criteria bedoeld in de leden 2, 3 en 4 als voorwaarden voor deelname opleggen aan ondernemers” • Art. 60(1), lid 2 RL 2014/24/EU: “Aanbestedende diensten verlangen geen andere bewijsmiddelen dan die bedoeld in dit artikel […]” (Bijlage XII bij RL 2014/24/EU) • Belangrijkste nieuwigheid • Door de AO geëiste minimumjaaromzetmag max. 2 keer de geraamde waarde van de opdracht bedragen (art. 58(3) RL 2014/24/EU) • Hogere minimumjaaromzet is slechts mogelijk in naar behoren gemotiveerde omstandigheden: • de werken, leveringen of diensten gaan met bijzondere risico’s gepaard • de tijdige en juiste uitvoering van de opdracht is van cruciaal belang • Specifieke regels voor de berekening van de minimumjaaromzet voor opdrachten onderverdeeld in percelen en opdrachten gebaseerd op raamovereenkomsten VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Onderhandelingsprocedure • Belangrijkste kenmerken - huidige Richtlijnen 1. Onderhandelingsprocedure met bekendmaking = uitzonderingsprocedure in de klassieke sectoren • Gevallen waarin, in de klassieke sectoren, op de onderhandelingsprocedure met bekendmaking beroep kan worden gedaan: • zijn limitatief in de wet omschreven • dienen restrictief geïnterpreteerd te worden • dienen in de opdrachtdocumenten gemotiveerd te worden • RvS 22 augustus 2007, nr. 174.070, Verheyen Graphics “Bij de procedure van gunning via onderhandelingen is de vrijheid van de overheid groter dan bij aanbesteding of offerteaanvraag. Bovendien kan het voeren van de onderhandelingen na het indienen van de offertes ertoe leiden dat de offertes niet langer vergelijkbaar zijn. Vandaar dat de procedure van gunning via onderhandelingen het karakter van een uitzondering heeft en te dezen slechts in limitatief opgesomde en strikt op te vatten gevallen mag worden toegepast. Het beroep op de onderhandelingsprocedure dient formeel gemotiveerd te worden en het is aan degene die de uitzonderlijke omstandigheden ter rechtvaardiging van de procedure inroept, om het daadwerkelijke bestaan ervan te bewijzen” 2. Grote vrijheid voor AO bij vormgeving van de procedure • RvS 7 februari 2012, nr. 217.773, nv Betonfabriek De Bonte “moet worden vastgesteld dat de onderhandelingsprocedure met bekendmaking [...] onder meer wordt gekenmerkt door het aan de aanbestedende overheid geboden flexibele kader, waarbij zij met de inschrijvers kan onderhandelen en een grote vrijheid heeft om de procedure in te richten en te doorlopen. Het valt aldus binnen de discretionaire bevoegdheid van de aanbestedende overheid om te bepalen waarover kan worden onderhandeld, in zoverre echter daarbij de geldende regelgeving, de bepalingen van het bestek en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals het gelijkheidsbeginsel worden geëerbiedigd.” VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Onderhandelingsprocedure • Belangrijkste wijzigingen - nieuwe Richtlijnen • Veralgemening van het gebruik van de onderhandelingsprocedure met bekendmaking • Considerans 42 preambule Richtlijn 2014/24/EU: “De aanbestedende diensten hebben grote behoefte aan extra flexibiliteit die ruimte biedt om een aanbestedingsprocedure te kiezen die voorziet in onderhandelingen. Een groter gebruik van deze procedures zal mogelijkerwijs ook de grensoverschrijdende handel stimuleren, aangezien uit de evaluatie is gebleken dat opdrachten die worden gegund via de onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking een bijzonder hoog succespercentage hebben bij grensoverschrijdende aanbestedingen[...]” – bevestiging van reeds bestaande tendens • Striktere procedurele voorschriften • Considerans 45 preambule Richtlijn 2014/24/EU: “De mededingingsprocedure met onderhandeling moet omgeven zijn met voldoende waarborgen voor de naleving van de beginselen van gelijke behandeling en transparantie [...]” VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Toepassingsgevallen onderhandelingsprocedure met bekendmaking (klassieke sectoren) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Toepassingsgevallen onderhandelingsprocedure met bekendmaking (klassieke sectoren)

Toepassingsgevallen onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking (klassieke sectoren)

Toepassingsgevallen onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking (klassieke sectoren) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Procedureverloop • Vormvrije procedure? • RvS 2 juli 2013, nr. 224.222, Strabag Real Estate GmbH e.a. “Het flexibele kader dat door de onderhandelingsprocedure met bekendmaking aan de aanbestedende overheid wordt geboden, waarbij zij met de inschrijvers kan onderhandelen en een grotere vrijheid heeft om de procedure in te richten en te doorlopen, belet niet dat deze flexibiliteit wordt beperkt, naast het wettelijke en reglementair kader, door de toepassing van onder meer het gelijkheidsbeginsel. Zoals ook in voormeld artikel 122ter wordt aangegeven waarborgt de aanbestedende overheid de gelijke behandeling van alle inschrijvers tijdens de onderhandelingen en geeft zij geen discriminerende informatie die sommige inschrijvers kan bevoordelen tegenover andere. Daarnaast is de aanbestedende overheid op grond van het patere legem-beginsel er tevens toe gehouden om de regels die ze in haar eigen bestek heeft opgelegd te eerbiedigen.“ • “Beperkingen van de flexibiliteit” in toenemende mate gecodificeerd in (hoofdzakelijk) Richtlijn 2014/24/EU VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Procedureverloop • Verplichting tot maximale transparantie door “voldoende nauwkeurig[e]” vermelding, in de aanbestedingsstukken, van (art. 29(1), tweede en derde lid RL 2014/24/EU): • het voorwerp van de opdracht • de vereisten en de vereiste kenmerken van de werken, leveringen of diensten • de gunningscriteria • de minimumeisen waaraan alle inschrijvingen moeten voldoen • Minimale termijn voor ontvangst van aanvragen tot deelname / eerste inschrijvingen van 30 dagen (art. 29(1), vierde lid RL 2014/24/EU) • art. 47(1), tweede lid Richtlijn 2014/25/EU: minimale termijn voor ontvangst van aanvragen tot deelname bedraagt in het algemeen 30 dagen en in geen geval minder dan 15 dagen • Art. 47(2), tweede en derde lid Richtlijn 2014/25/EU: termijn voor ontvangst van de inschrijvingen kan in onderling overleg tussen de aanbestedende instantie en de geselecteerde gegadigden worden vastgesteld ; bij gebreke aan overeenstemming bedraagt de termijn ten minste 10 dagen • Mogelijkheid tot “doorselectie” (beperking van het aantal gegadigden dat voor deelname aan de volgende fase geselecteerd wordt) (art. 29(2) RL 2014/24/EU) (art. 47(2), eerste lid Richtlijn 2014/25/EU) • Verbod om over de definitieve inschrijvingen te onderhandelen (art. 29(3), eerste lid RL 2014/24/EU) !!!! • Verbod om over minimumeisen en gunningscriteria te onderhandelen (art. 29(3), tweede lid RL 2014/24/EU) • Verbod om de opdracht zonder onderhandelingen te plaatsen, tenzij die mogelijkheid in de aanbestedingsdocumenten werd voorbehouden (art. 29(4) RL 2014/24/EU) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Procedureverloop • Verbod om op een discriminerende wijze informatie te verstrekken waardoor bepaalde inschrijvers kunnen worden bevoordeeld (art. 29(5), eerste lid RL 2014/24/EU) • Verplichting om wijzigingen in de technische specificaties of andere aanbestedingsstukken (m.u.v. minimumeisen) aan alle weerhouden inschrijvers ter kennis te brengen en hen, vervolgens, voldoende tijd te geven om hun inschrijvingen aan te passen en opnieuw in te dienen (art. 29(5), eerste lid RL 2014/24/EU) • Verbod om vertrouwelijke inlichtingen van een gegadigde of inschrijver aan de andere deelnemers bekend te maken, behoudens in geval een specifieke toestemming wordt verleend (art. 29(5), tweede lid RL 2014/24/EU) • Mogelijkheid tot “shortlisting” (verloop van de onderhandelingsprocedure in opeenvolgende fasen, teneinde het aantal inschrijvingen waarover onderhandeld moet worden, te beperken), op voorwaarde dat die mogelijkheid in de aanbestedingsdocumenten werd vermeld (art. 29(6) RL 2014/24/EU) • Verplichting om inschrijvers van de afsluiting van de onderhandelingen op de hoogte te brengen en een gemeenschappelijke termijn voor de indiening van nieuwe of aangepaste inschrijvingen vast te stellen (art. 29(7) RL 2014/24/EU) VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Het onderzoek naar de abnormale prijzen in de nieuwe richtlijnen • Artikel 69 RL 2014/24 • Principe: verplichte toelichting van prijzen indien de inschrijving in verhouding tot de werken, leveringen of dienstenabnormaal laag lijkt te zijn • Toelichting kan betrekking hebben op: doelmatigheid fabricageproces van geleverde diensten of van de bouwmethode, gekozen technische oplossingen, uitzonderlijk gunstige omstandigheden, originaliteit van de oplossing, ontvangen van staatssteun, vervullen van bepaalde sociale, milieu- of arbeidsrechtelijk gerelateerde of andere verplichtingen (gunstregimes), … • AO kan (moet?) afwijzen indien het lage niveau niet wordt gerechtvaardigd door het verstrekte bewijsmateriaal • Indien blijkt dat de inschrijver niet aan sociale, milieu- of arbeidsrecht-gerelateerde verplichtingen voldoet, moet de AO de inschrijving afwijzen VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Het onderzoek naar de abnormale prijzen in de nieuwe richtlijnen • Indien abnormaal lage prijs te wijten is aan staatssteun: afwijzing kan alleen indien niet wordt aangetoond dat de staatssteun verenigbaar is met interne markt (art. 107 VWEU). Indien afwijzing moet de Commissie op de hoogte worden gebracht. • Onderzoek naar abnormale prijzen gebeurt steeds “in overleg met de inschrijver” • Strengere regels inzake het onderzoek naar abnormale prijzen kaderen in het bredere opzet van de nieuwe Richtlijnen: • Cf. Marc Tarabella, Europees Parlementslid en rapporteur: “the new Directives will put an end to the dictatorship of the lowest price and once again make quality the central issue” • Cf. Art. 67(2), in fine RL 2014/24/EU: De lidstaten kunnen bepalen dat de aanbestedende diensten de prijs of de kosten niet als enige gunningscriterium mogen hanteren of de toepassing ervan beperken tot bepaalde categorieën aanbestedende diensten of bepaalde soorten opdrachten VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

hetPressetext-arrest • Vraagstuk omtrent wijzigingen is niet of slechts lapidair (AUR) geregeld in de Belgische reglementering • Vraagstuk omtrent de wijzigingen aan overheidsopdrachten/concessies krijgt vorm in rechtspraak Hof van Justitie: • HvJ 19 juni 2008, C-545/06, Pressetext • HvJ Wall • Cruciale vraag: onder welke voorwaarden kunnen wijzigingen van een bestaande overeenkomst tussen een aanbestedende dienst en een dienstverlener worden aangemerkt als een nieuwe plaatsing van een overheidsopdracht ? Antwoord Hof: • wanneer zij voorwaarden invoert die, wanneer zij in de oorspronkelijke procedure waren genoemd, zouden hebben geleid tot toelating van andere inschrijvers dan die welke oorspronkelijk waren toegelaten, of tot de keuze voor een andere offerte dan die waarvoor oorspronkelijk was gekozen. • wanneer zij de opdracht in belangrijke mate uitbreidt tot diensten/werken die oorspronkelijk niet waren opgenomen. • wanneer zij het economische evenwicht van de overeenkomst wijzigt in het voordeel van de opdrachtnemer op een wijze die door de voorwaarden van de oorspronkelijke opdracht niet was bedoeld. VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Post-Pressetext • Het leerstuk van de “wezenlijke wijziging” is essentieel en opvallend aanwezig in de nieuwe RL: • Mag een opdrachtnemer door een nieuwe opdrachtnemer vervangen worden als de voorwaarden van de opdracht behouden blijven? v.b. overname van een dienstverlener: nieuwe opdracht of niet? • Tot hoe ver geven wijzigingen aanleiding tot het plaatsen van een nieuwe opdracht? v.b. bouwen van appartementsblokken wordt bouwen van appartementsblokken inclusief winkelruimtes • In hoeverre kunnen nog wijzigingen aan een overeenkomst worden aangebracht in de onderhandelingen met de voorkeursbieder? • Adviesverlening met toepassing van de voornoemde principes, maar rechtsonzekerheid kan nooit helemaal worden uitgesloten VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Codificatie van Pressetext-rechtspraakin nieuwe richtlijnen • Doelstellingen van RL 2014/24: • Verschaffen van duidelijkheid • Voorzien in een de-minimisdrempel waaronder nieuwe gunningsprocedure niet nodig is • Structurele wijzigingen aan de opdrachtnemer moeten mogelijk worden gemaakt • Geregeld in artikel 72 RL 2014/24 VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Art. 72, 1 • Wijzigingen aan opdrachten en raamovereenkomsten zijn mogelijk: • Ongeacht de waarde ervan: wanneer deze in de oorspronkelijke opdrachtdocumenten voorzien waren in duidelijke, nauwkeurige en ondubbelzinnige herzieningsbepalingen (prijsherzieningsclausules, opties,…) OP VOORWAARDE DAT de clausules de aard, omvang en voorwaarden van de wijzigingen omschrijven EN wijzigingen niet algemene aard van de opdracht kunnen veranderen • Voor aanvullende werken/leveringen/diensten die niet in de oorspronkelijke opdracht waren opgenomen, tot een maximum van 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht, en • Die noodzakelijk zijn geworden • Indien de verandering van aannemer niet mogelijk is of om economische of technische redenen (uitwisselbaarheid), en, • Indien de verandering tot aanzienlijk ongemak of aanzienlijke kosten stijgingen zou leiden. VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Art. 72, 1 • Wijzigingen aan opdrachten en raamovereenkomsten zijn mogelijk: • Indien aan elk van de volgende voorwaarden is voldaan: • Wijziging volgt uit onvoorzienbare omstandigheden • Algemene aard van de opdracht blijft ongewijzigd • Prijsverhogingen zijn niet hoger dan 50% van de waarde van de oorspronkelijke opdracht • Indien aan elk van de volgende voorwaarden is voldaan: • De wijziging is lager dan de Europese drempelbedragen, en • Lager dan 10% van de waarde van de aanvankelijke opdracht voor leveringen en diensten en 15% voor werken. VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

De quasi-inhouseleer • HvJ C-107/98, TeckalSrl t. Comune di Viano • Het beheer van de verwarmingsinstallaties (m.i.v. de levering van stookolie) van een aantal gebouwen van de gemeente Viano, wordt aan AziendaGas-AcquaConsorziale(AGAC), een samenwerkingsverband van verschillende gemeenten (waaronder Viano), overgedragen • Teckal, een onderneming die stookolie- en verwarmingsinstallaties onderhoudt, betwist de overdracht nu deze niet door een overheidsopdrachtenprocedure werd voorafgegaan • HvJ: “Om uit te maken of een territoriaal lichaam [i.c. de gemeente Viano], wanneer het de levering van producten opdraagt aan een samenwerkingsverband waarvan het deel uitmaakt [i.c. AGAC], de door richtlijn 93/36 voorgeschreven aanbestedingsprocedure moet volgen, moet worden nagegaan, of die opdracht een overheidsopdracht voor leveringen is.” VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

De quasi-inhouseleer • HvJ: “48. Vaststaat in casu, dat de AGAC tegen betaling producten, namelijk brandstoffen, levert aan de gemeente Viano. 49. Wat het bestaan van een overeenkomst betreft, moet de nationale rechter nagaan, of er een overeenkomst is gesloten tussen twee afzonderlijke personen. 50. Volgens artikel 1, sub a, van richtlijn 93/36 volstaat daartoe in beginsel, dat de overeenkomst is gesloten tussen een territoriaal lichaam en een persoon die daar rechtens van onderscheiden is. Dit zou slechts anders zijn wanneer het territoriale lichaam op de betrokken persoon toezicht uitoefent zoals op zijn eigen diensten en deze persoon tegelijkertijd het merendeel van zijn werkzaamheden verricht ten behoeve van het lichaam of de lichamen die hem beheersen.“ VVSG - Studiedag Actualia Overheidsopdrachten

Barteld Schutyser Advocaat