ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ စနစ္မ်ားအေပ ၚႏ ိႈင္းယွဥ္ခ်က ္။

1. ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ားအေပၚႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္။ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ားအေပၚႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္။ • ထိုတင္ၿပမႈကို The Asia Foundation မွ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားဆိုင္ရာဒါရိုက္တာ Tim Meisburger က စီစဥ္တင္ဆက္ၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ၊ USAID ဦးေဆာင္သည့္ ေရြးေကာက္ ပြဲေပၚ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အေပၚ အေၿခခံပါသည္။

2. ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ား။ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ား။ • ေရြးေကာက္ပြဲဆိုရာစနစ္မ်ား ၏သေဘာသည္ ႏိုင္ငံေရးပါတီႏွင့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားလႊတ္ေတာ္အတြင္းေနရာရရွိေရးအတြက္ ဆႏၵမဲေပးၿခင္းၿဖစ္သည္။ • ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးယွဥ္ၿပိဳင္မႈမ်ားအတြက္ “အေၿခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ား” ကိုအဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုၿပသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္သည္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ႏွင့္ ပါတီစနစ္ ဖြဲ႔စည္းမႈ ၊ အစိုရအတြင္းတည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ စြမ္းေဆာင္မႈ ဒီမိုကေရစီကိုယ္စားၿပဳသူမ်ား၏ အရည္အေသြးေကာင္းမြန္မႈမ်ားအေပၚၾသဇာသက္ေရာက္မႈရွိသည္။

3. ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ား (၂) • ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္မ်ားသည္ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ လိုအင္ဆႏၵ ႏွင့္ ကိုက္ညီေသာအက်ိဳးဆက္ႏွင့္ တန္ဖိုးမ်ားကိုေရာင္ၿပန္ဟပ္ ႏိုင္သည့္ Desingပံုစံကိုေရးထုတ္သင့္ပါသည္။ • အခ်ိဳ႔ေသာစနစ္မ်ားသည္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ အၿခားေသာစနစ္မ်ားထက္ပိုေကာင္းေအာင္လုပ္ႏိုင္သည္။ အခ်ိဳ႔ေသာႏိုင္ငံေရးအစဥ္အလာယာဥ္ေက်းမႈမ်ားတြင္ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ ေဖၚႏိုင္စြမ္းရွိၿပီးပို၍လြယ္တကူၾကည္ၿဖဴစြာလက္ခံႏိုင္ပါသည္။

4. ေရြးေကာက္ပြဲဆာစနစ္၏ ဆက္ႏြယ္မႈဇယား ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာစနစ္၏ ဆက္ႏြယ္မႈဇယား ဗဟိုကိန္း/အမ်ားဆႏၵ အေၿခခံစနစ္ အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားၿပဳစနစ္ ေပါင္းစပ္စနစ္ အၿခားစနစ္မ်ား မဲအ ေရးအတြက္ ကန္႔ သတ္ စနစ္ အခ်ိဳး က် ေပါင္း စပ္ စနစ္ အခ်ိဳး က် ကိုယ္ စား ၿပဳစာ ရင္းတင္ သြင္း စနစ္ တစ္ခုခ်င္းလႊဲေၿပာင္းေပးေသာမဲစနစ္ ဆႏၵ မဲတစ္ ခုတည္း အသံုး ၿပဳစနစ္ တစ္ မဲသာ စနစ္ အလွည့္ က်ေရြး ခ်ယ္ စနစ္ ႏွစ္ ေက်ာ့ ၿပန္ စနစ္ အၾကိမ္ ၾကိမ္မဲ ေပး စနစ္ ပါတီ ေရြးခ်ယ္ အၾကိမ္ ၾကိမ္မဲေပး စနစ္ ယွဥ္ တြဲ စ နစ္ မဲတင္းေပးစနစ္

5. ဗဟုကိန္းသို႔မဟုတ္ အမ်ားစုဆႏၵ အေပၚအေၿခခံေသာစနစ္ တစ္မဲသာစနစ္ (FPTP) ႏွစ္ေက်ာ့ၿပန္ ေရြးခ်ယ္စနစ္ (TRS) အလွည့္က်ေရြး ခ်ယ္စနစ္ (AV) မဲအမ်ားအၿပား ထည့္ရသည္ မဲတင္ေပးစနစ္ (BV) ပါတီေရြးခ်ယ္ ေရးမဲတင္ေပးစနစ္ (PBV) ဆႏၵမဲမ်ားဆံုးရရွိေသာကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားသို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကအႏိုင္ရရွိၿခင္း။ ထိုအမ်ားစုဆႏၵအေပၚ အေၿခခံသည္ စနစ္မ်ားတြင္ အဓိကအားၿဖင့္ မႈကြဲ(၅)မ်ိဳးရွိသည္။ မဲအေရအတြက္ အမ်ားစုရရွိေသာကိုယ္စားလွယ္ကအႏိုင္ရရွိပါ သည္ သို႔ေသာ္အခါခပ္သိမ္းမဲအေရအတြက္ အသာရမည့္ဟုမဆိုႏုိင္ပါ။

6. ႏွစ္ေက်ာ့ၿပန္ - အကယ္၍ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းတစ္ဦးသို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ရပ္သည္ မဲအေရအတြက္ (၅၀% + တစ္မဲ ) မရရွိပါကကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားသို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားထဲမွ မဲအေရအတြက္ အမ်ားဆံုးရွိသူႏွစ္ဦးတို႔သည္ ဒုတိယအေက်ာ့ၿပန္ လည္ယွဥ္ၿပိဳင္ရမည္ၿဖစ္သည္။ • အလွည့္က် သို႔မဟုတ္ဦးစားေပးေရြးခ်ယ္စနစ္ - မဲဆႏၵရွင္မ်ားကဦးစားေပးအဆင့္ သတ္မွတ္ၿပီးမဲေပးေသာစနစ္ၿဖစ္သည္။ အကယ္၍ မည္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းသို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီကမွ မဲအမ်ားစုမရရွိခဲ့ပါကမဲအေရအတြက္ အနည္းဆံုးရရွိေသာကိုယ္စားလွယ္ သို႔မဟုတ္ ပါတီကိုစားရင္းမွဖယ္ၿပီး ၄င္းရရွိထားေသာ မဲမ်ားကိုၿပန္လည္ခြဲေ၀ၿပီး ဦးစားေပးသတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္းဒုတိယအ ၾကိမ္ေရြးခ်ယ္ရမည္။ ထိုနည္းၿဖင့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းသို႔မဟုတ္ ပါတီတစ္ခုတည္းကမဲအမ်ားစုရရွိသြားသည္အထိအၾကိမ္ၾကိမ္ ၿပဳလုပ္သြားေသာမဲေပးစနစ္ၿဖစ္သည္။

7. မဲတင္ေပးစနစ္ႏွင့္ ပါတီမဲတင္ေပးစနစ္ • ကိုယ္စားလွယ္ ေပါင္းစံုေရြးခ်ယ္ ရမည့္မဲဆႏၵနယ္ေၿမေဒသအတြင္းမဲဆႏၵရွင္မ်ားသည္ ေရြးခ်ယ္ေပးရမည့္ယ္စားလွယ္ ဦးေရ ၿပည့္သည္ အထိမဲမ်ားကိုအၾကိမ္ၾကိမ္ေပးပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ • အကယ္၍ တသီးပုဂလကိုယ္စားလွယ္မ်ားအစားႏိုင္ငံေရးပါတီကိုသားမဲေပးသည့္ဆိုလွ်င္ ယင္းစနစ္ကိုပါတီအတြက္မဲတင္းေပးေသာစနစ္ ( PBV ) ဟုေခၚဆိုေပသည္။

8. ဗဟုကိန္းသို႔မဟုတ္ လူအမ်ားစုဆႏၵအေပၚအေၿခခံေသာစနစ္မ်ား၏ ထူးၿခားေသာလကၡဏာမ်ား • လြယ္ကူစြာနားလည္ အသံုးၿပဳႏိုင္ၿခင္း။ • ဥပေဒၿပဳအဖြဲ႔အတြင္းတည္ၿငိမ္ရရွိရန္ ေထာက္အကူၿပဳၿခင္း။ • လူထုလူတန္းစားတစ္ရပ္၏ လူမႈေရးကြာဟခ်က္မ်ားအေပၚ တာ၀န္ ခံေၿဖရွင္းေပးႏိုင္ေသာမက္လံုးမ်ားကိုဖန္တီေပးၿခင္း။ • အင္အားေတာင့္တင္းေသာအတိုက္ခံပါတီတစ္ရပ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ ေအာင္ဦးေဆာင္ႏိုင္ၿခင္း။

9. ပိုင္းၿခားသတ္မွတ္ထားေသာ ပထ၀ီနယ္ေၿမေဒသအတြင္းရွိ မဲဆႏၵ ရွင္မ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအၾကားဆက္ႏြယ္မႈကိုအားေပးအေထာက္အကူၿပဳသည္။ • ဥပေဒၿပဳလႊတ္ေတာ္အတြင္း အစြန္းေရာက္၀ါဒီမ်ား သို႔မဟုတ္ ၿပင္းထန္ေသာပါတီမ်ား မပါ၀င္လာေအာင္ၿပဳလုပ္ေပးႏိုင္ၿခင္း • ပထ၀ီသေဘာအရ စုစည္းေနထိုင္ေသာနယ္စြန္နယ္ဖ်ားေရာက္ ေနသူသို႔မဟုတ္ အေၿခခံအားနည္းသူ အုပ္စုမ်ားပါ၀င္လာေအာင္ ကိုတြန္းအာၿပဳႏိုင္ၿခင္း။

10. ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာနယ္ေၿမပိုင္းၿခားသတ္မွတ္ၿခင္းသည္ လြန္စြာအေရးပါသည္။ • လူနည္းစုကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားကိုဖယ္ရွားေပးႏိုင္ၿခင္းသို႔မဟုတ္ လူနည္းစုအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ကိုယ္စားၿပဳမႈကိုကန္႔ သတ္ေပးႏိုင္ၿခင္း။ • ဥပေဒၿပဳလႊတ္ေတာ္အတြင္းအမ်ိဳးသမီးကိုယ္းလွယ္ပိုမိုနည္းပါးႏိုင္ ၿခင္း။ • ေဒသဆိုင္ရာနယ္ေၿမအတြင္းမညီညႊတ္မႈမ်ားၾကီးမာ ၿပန္ပြားလာႏိုင္ၿခင္း။