اسامی اعضای پژوهش:

اسامی اعضای پژوهش: مرجان ایزد موسی نهال بابالی نسرین جاودان سیرت راضیه صیرفیان زهرا قمی پور فاطمه مهدوی فاطمه نظری نیلوفرنوذری معلم راهنما :خانم کرمی نژاد مدرسه ی راهنمایی غیر انتفاعی نرگس سال تحصیلی 89-88

کاربردسلول های شوآن دردرمان ضایعات نخاعی

نگاهی گذرا بر سلول . سلول ترجمه کلمه لاتين cell به معني خانه يااطاقک کوچک است.اين واژه اول بارتوسط دانشمندي به نام رابرت هوک(1665) مطرح شد .او وقتي که بافت چوب پنبهپوست درخت بلوط رابا ميکروسکوپ ساختگي خودمطالعه مي کردخانه هايي را در آن مشاهده کرد که شبيه لانه زنبور عسل بودند .او هر يک از اين خانه ها را سلو ل ناميد. رابرت هوک(1723-1632): او نخستين کسي بود که سلول زنده را زير ميکروسکوپي که خود سازنده آن بود مشاهده کرد. سلول کوچکترین واحد سازنده ی بدن است و تقریبا واحد ساختاری مشترک در تمام موجودات زنده. محتویات سلولی مجموعه ای از اجزا با ساختاری بسیار پیچیده می باشد و همانا تمام پدیده های حیاتی و واکنش های موجود در بدن ناشی از فعالیت های همین اجزاست. سلولها کارهای مختلفی انجام می دهند و شکل ها و انواع متفاوتی دارند مانند سلول های پوست، خونی، عصبی، ماهیچه ای و... وظيفه مهم سلول خوردن غذا و دفع مواد زائد است . و وظيفه دیگر آن در در حفاظت از بدن است .

تفاوت سلول های گیاهی و جانوری • سلول گیاهی دارای اشکال متنوع تری نسبت به سلول جانوری می باشد. • سلول گیاهی دارای دیواره اسکلتی ضخیم و سلولزی دراطراف خود برایمحافظت میباشد.در حالی که سلول جانوری فاقد این دیواره می باشد. • سلول گیاهی دارای واکوئل بزرگ در مرکز خود بوده در حالی که سلول جانوری دارای واکوئل بسیار کوچک می باشد. • سلول گیاهی دارای اندامکی به نام پلاست (اندامک رنگیزه ای) در خود است در حالی که سلول جانوری این اندامک را ندارد.

قسمت های مختلف یک سلول • هر سلول از سه قسمت غشا، سیتوپلاسم و هسته تشکیل شده است: • غشا • غشاء سلولي(پلاسمايي) پرده اي نرم است که پيرامون سلول را مي پوشاندوازدو لايه چربي و پروتئين ساخته شده است.داراي خاصيت نفوذ پذيري انتخابي است. • 2. سیتوپلاسم • این ماده فضای داخل سلول را پر می کند. • بیشتر از آب و پروتیین تشکیل شده است. • این ماده محتوی اندامک های گوناگونی است که هر کدام وظیفه ی خاصی را دارا می باشند. • همچنین این ماده در شکل دهی به سلول و استحکام بخشیدن به سلول نقش مهمی دارد. • مهم ترین اندامک های سلول جانوری : • میتوکندری • دستگاه گلژی • شبکه ی آندوپلاسمی • واکوئل • ریبوزوم شبکه ی آندوپلاسمی غشا دستگاه گلژی میتوکندری

هسته • ساختمانی است گرد و بیضوی. • مهم ترین و بزرگ ترین قسمت سلول است. • در همه ی سلول های بدن به جز گویچه های قرمز وجود دارند. • شکل و موقعیت هسته در هر سلول بستگی به شکل سلول دارد. • همه ی فعالیت های حیاتی سلول از قبیل سنتز پروتیین،تقسیم، تمایز و رشد سلول را کنترل می نماید..

نگاهی گذرا بر ماده ی ژنتیکی همانا مهم ترین بخش هسته، ماده ی ژنتیکی درون آن است و شاید شگفت انگیزترین و پررمزو رازترین قسمت موجود زنده نیز در درون این ماده ی ژنتیکی وجود دارد. بسیاری از خصوصیات ظاهری، حالات روحی و رفتاری و بسیاری از ویژگی های دیگر از این ساختار منشا می گیرد. در نهایت می توان گفت تبدیل شدن سلول ها به انواع موجودات تک سلولی مانند باکتری، قارچ و... و همچنین جانداران پرسلولی مانند گیاهان، جانوران و اشرف مخلوقات یعنی انسان ناشی از این رمز درون هسته ای است.

ماده ی ژنتیک و ساختار آن • مهم ترین بخش هسته ماده ی ژنتیکی آن است. ماده ی وراثتی خود از دو بخش تشکیل شده است: • DNA (ماده ی وراثتی)پروتیین • ماده وراثتی به دو حالت در سلول وجود دارد: • 1. کروماتین : • وقتی سلول در حالت استراحت است به صورت چندین رشته نازک و طویل در می آید. • 2.کروموزوم: • وقتی سلول در حال تقسیم است ماده ی وراثتی فشرده و ضخیم می شود که در این حالت به آن کروموزوم می گویند. • تقریبا درهسته ی تمام سلول های ما 46 کروموزوم به صورت 23 جفت وجود دارد که از پدر و مادر به ارث می رسد. • به صورت 23جفت کروموزوم به شکل xدرزنان بوده ودرمردان جفت آخرxyمی باشد. • DNAرا حمل می کند. • البته چون DNA باید خود را درفضایکروموزوم جای دهد یک شیوه ی مبتکرانه انتخاب می کند و با توجه به اندازه ی 2متری خود در داخل کروموزوم مانند ریسمانی تابیده می شود.

یک مولکول بسیار بلند و باریک است و شبیه یک نردبان می باشد که پله های آن شامل 4 ماده شیمیایی با عنوان T.G.C.Aمی باشد. ژن ها را حمل می کند. هر سه حرف متوالی مانند AGCمعرف و رمز یک ژن است.

مفهوم ژن رمزی برای ساخت یک پروتیین میباشد. یک دستورالعمل و قطعه ای از DNA می باشد که کار سلول ها را به آنها گوشزد می کند. همانا چیزی است که ما از والدین خود به ارث می بریم. بیشتر صفات و تفاوت های ظاهری و ساختاری بدن انسان و سایر جانداران در تفاوت میان ژن های آنان است.

STEM CELL سلول بنیادی

مقدمه چهل سال پیش محققان از کشف سلول هایی صحبت کردند که آغازی برای تحولی بزرگ در حوزه ی علوم زیستی بود و آنان این سلول ها را که پایه و اساس کشفیات بزرگ بود سلول های بنیادی نامیدند. علی رغم پیشرفت های بزرگی که تاکنون در مورد این سلول ها بدست آمده است و تحقیقات گسترده ای که برای استفاده از این سلول ها در زمینه های مختلف علمی و به خصوص مقاصد درمانی بدست آمده است هنوز تحقیقات بسیار گسترده ای بر روی آنها انجام می گیرد و تمام این کشفیات به علت ساختار و خصوصیات خاصی است که در مورد این سلول ها وجود دارد.

ویژگی های سلول های بنیادی 1. این سلول ها مادر تمام سلول های بدن می باشند. 2. برای ایجاد سلول های سالم به جای سلول های بیمار در بدن می توان از آنها استفاده نمود. 3. توانایی تبدیل به بیشتر سلول های بدن از قبیل : سلول های خونی، عضلانی، قلبی، عصبی و ... را دارند. 4. قدرت بازسازی و احیای خود را از طریق تقسیم شدن دارا هستند. 5. امروزه سلول های بنیادی را از بافت های مختلفی از جمله: خون، نخاع، عضلات ومغز استخوان وخصوصا خون بند ناف تهیه می کنند.

انواع سلول های بنیادی 1. سلول های بنیادی جنینی : از توده سلول داخل جنینی 14 تا 16 روزه گرفته می شود ومزیت استفاده از این سلول ها اینست که قادرند تمام سلول ها و بافت های یک فرد را بسازند چرا که دارای پتانسیل بالایی هستند. 2. سلول های بنیادی بالغ: این سلول ها پس ازتولد ازبافت های مختلف فرد بالغ جدا می شود و سلول های بنیادی خون سازمستقر در مغز استخوان، کبد ومغز و... ازاین دسته هستند. این سلول ها قادر به تمایز به انواع سلول ها نمی باشند بلکه تنها قادرند به سلول های بالغی که در همان بافت هستند تمایز یابند. 3. سلول های بنیادی خون بند ناف: ازبند ناف استخراج شده اند وهمانند سلول های بنیادی خونساز مغز استخوان هستند و قابل نگهداری برای مدت زیادی می باشند تا در آینده و برای همان بچه یا اعضای خانواده ی وی مورد استفاده قرار بگیرد.

کاربرد سلول های بنیادی 1. ترمیم بافت های آسیب دیده ی قلب 2. ترمیم سوختگی ها و ضایعات پوستی 3. ترمیم بافت های استخوانی 4. ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین 5. درمان ناباروری 6. درمان بیماری ها و ضایعات عصبی و ...

کاربرد سلول های بنیادی در درمان ضایعات نخاعی همان طور که گفته شد یکی از موارد کاربرد سلول های بنیادی در درمان ضایعات نخاعی و عصبی می باشد. در این روش پس از جداسازی سلول های بنیادی جنینی از انسان وتمایز آنها به سمت پیشسازهای عصبی در محیط آزمایشگاه و تزریق آن به موش صحرایی دارای ضایعه ی نخاعی، پس از 5روز بهبودی کامل در این حیوان صورت میگیرد. البته اجرای این طرح در ابتدا بر روی انسان با محدودیت هایی روبرو بود ولی در طی سال های اخیر بر روی تعدادی از بیماران این طرح انجام پذیرفته است و این امیدواری وجود دارد که با مطالعات بیشتر و رفع محدودیت ها و موانع تعداد بیشتری از بیماران تحت مداوا قرار گیرند.

کاربرد سلول های شوآن در درمان ضایعات نخاعی پروژه ی درمان ضایعات نخاعی در ایران حدود 12 سال است که در ایران شروع شده و امید تازه ای را در بیماران ضایعات نخاعی ایجاد کرده است و با توجه به اینکه در حال حاضر 2100 نفر جانباز ضایعه ی نخاعی در کشور وجود دارد و این عزیزان حق بزرگی را بر گردن ما دارند این پروژه برای این افراد و هزاران هزار نفری که دچار این مشکل هستند بسیار نویدبخش می باشد.

دکتر هوشنگ صابری جراح و متخصص مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تهران و مجری این طرح در این باره می گوید: این یک کار مشترک بین دپارتمان جراحی مغز و اعصاب و بانک اعضای پیوندی بیمارستان امام و مرکز تحقیقات علوم تکنولوژی و حمایت فناوری های ریاست جمهوری بوده است. تصادفات، سقوط از بلندی، مسائل جنگی، اصابت بعضی از اجسام مانند گلوله و… می تواند باعث این ضایعات شود. البته ضایعات نخاعی به دو شکل دیده می شود: *ایجاد فاصله ای بر اثر خونریزی داخل نخاع ، که در نتیجه سبب عدم انتقال انواع پیام ها به سمت بالا و پایین نخاع می شود. * یا نخاع به طور کامل قطع می شود.

اعصاب و انواع آن • همان طور که می دانیم اعصاب جزیی بسیار مهم از اجزای بسیارمهم بدن به شمارمی روند.اعصاب مجموعه ای ازنورون هاست وهرنورون ازسه قسمت 1. جسم سلولی2. دندریت3. آکسون • تشکیل شده است و این نورون ها پیام های حسی و حرکتی بدن را به قسمت های مختلف مغز و نخاع مخابره می کنند. • اعصاب به دو دسته تقسیم می شوند: • اعصاب محیطی: اعصاب موجود درمحیط بدن (دست و پاها و...) • قابل ترمیم پذیری هستند. • میلین این اعصاب توسط سلول های شوآن ساخته می شود. • 2. اعصاب مرکزی : اعصاب موجود در مغز و نخاع • قابل ترمیم پذیری نیستند. • میلین این اعصاب توسط سلول های الیگو دندروسیت ساخته می شود.

ویژگی های سلول های شوآن • سلول های دوکی شکل دارای آکسون های بسیار بلند • تکثیرو پخش بسیار سریع در محیط کشت • بازماندن ازتقسیم درصورت تماس جسم سلولی آنها باهم • زنده وسالم ماندن در دمای 37درجه شبیه دمای بدن • خطر بسیار کم برای ورود به حفره ی آسیب دیده ی نخاع • علت استفادهازسلول های شوآن به جای سلولهای بنیادی: • تفاوت بسیار کمی از نظر مقالات علمی بین این دو وجود دارد. چراکه سلول بنیادی پس از ورود به نخاع تبدیل به شوآن می شود و بسیاری این دو را یکی می دانند. اما موانعی وجود داردکه به آن اشاره می شود. • 1. سلول بنیادی به علت رشد و تکثیر بسیار زیاد در صورت ورود به نخاع ممکن است ایجاد تومور کند. • 2. تایید بعضی مقالات علمی در مورد تبدیل شدن بنیادی به استخوان درصورت ورود به نخاع. • ویژگی های افراد موردنظر برای درمان توسط این روش: • فرد ضایعه ی نخاعی باشد. • طول ضایعه ی نخاعی باید 10میلی متریا کمتر باشد. • سن فرد بالا نباشد و همچنین زیر 18 سال نباشد. • اعصاب فرد سالم و دست نخورده باشد.

طریقه ی عمل سلول شوان وترمیم عصب توسط آن به منظور توضیح چگونگی این عمل در ابتدا به مقدمه ای اشاره می کنیم: (برروی اعصاب محیطی و مرکزی بدن انسان گیرنده های پروتیینی به نامNUGU وجود دارد) در اعصاب مرکزی فعالیت سلول الیگودندروسیت تحریک گیرنده هایNUGU کاهش ماده ی شیمیایی CAMP خاموش شدن فعالیت عصب و عدم ترمیم آن دراعصاب محیطی فعالیت سلول شوآن مهارگیرنده های NUGU افزایش ماده ی شیمیاییCAMP فعال شدن عصب وترمیم قسمت آسیب دیده ی آن

چگونگی درمان ضایعه نخاعی با استفاده از تزریق سلول شوآن گرفتن سلول شوآن از عصب سورال پشت پای بیمار کشت عصب و سلول شوآن درمحیط کاملا استریل ورود توده ی سلول ها به حفره ی آسیب دیده ینخاع پرکردن کل حفره توسط سلول های شوآن مانند یک زنجیره ی انسانی ارتباط آکسون های بالا و پایین حفره از طریق سلول های شوآن با یکدیگر و شاخه دار شدن آنها دردوانتها مخابره شدن تعداد بسیار کمی پیام های حسی و حرکتی در چند ماه اول بعد از عمل روند بهبودی کامل تر با شاخه دارشدن بیشتر آکسون ها و ارسال پیام های بیشتر

البته تغییرات بهبودی بیماران بعد از عمل به طور کامل نیست یعنی 60درصد بیماران تغییرات مثبت دارند ولی میزان این تغییرات بعداز عمل حدودا 10درصد است و با توجه به اینکه بیماران ضایعه ی نخاعی بسیار هستند و در این درمان ممکن است گنجانده نشوند.اما باید به این نکته توجه کنند که آموزش و رعایت بهداشت در زمینه ی حل مشکل خود می تواند بسیار برای آنها مفید باشد و انگیزه و امید به زندگی را در آنها افزایش دهد .وظیفه ما نیز اینست که به این بیماران توجه کنیم و بدانیم که شرکت آنها در انواع فعالیت های تحصیلی، کاری، ورزشی و ... می تواند به آنها کمکزیادی نماید. اگرچه همه ی بیماران ضایعه ی نخاعی باید این مسئله را در نظر بگیرند که با نشنیدن پاسخ مثبت برای درمان توسط این روش نباید امید خود را ازدست دهند وزندگی خود را پایان یافته ببینند. با امید به اینکه روز به روز در زمینه ی سلول های بنیادی و کاربرد آنها در درمان انواع بیماری ها به پیشرفت های بزرگ علمی دست پیدا کنیم و کشور خود را بر اوج قله های علمی جهان ببینیم . درپایان ازتلاش وحمایت های سرکار خانم نبوی وسرکارخانم گلپورقدردانی می کنیم. وهمچنین اززحمات دلسوزانه وبی دریغ جناب آقای دکترهوشنگ صابری(مجری طرح درمان ضایعات نخاعی) کمال تشکر را داریم. سخن پایانی

اسامی اعضای پژوهش:

اسامی اعضای پژوهش:

Presentation Transcript