1 / 56

NEFES DARLIĞI NI AZALTMA YAKLAŞIMLARI

NEFES DARLIĞI NI AZALTMA YAKLAŞIMLARI. Doç.Dr. Sevgi Özalevli DEÜ. Fizik Tedavi ve Reh. YO., İzmir. Çıkar çatışması beyanı H erhangi bir mali çıkar çatışmasın a sahip olmadığımı beyan e derim. Sevgi Özalevli. Sunu İçeriği. Nefes Darlığı Farmakolojık Olmayan Yöntemler

kassidy-tierney
Download Presentation

NEFES DARLIĞI NI AZALTMA YAKLAŞIMLARI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. NEFES DARLIĞINIAZALTMA YAKLAŞIMLARI Doç.Dr. Sevgi Özalevli DEÜ. Fizik Tedavi ve Reh. YO., İzmir

  2. Çıkar çatışması beyanıHerhangi bir mali çıkar çatışmasına sahip olmadığımı beyan ederim.Sevgi Özalevli

  3. Sunu İçeriği • Nefes Darlığı • Farmakolojık Olmayan Yöntemler • Hasta ve Aile Eğitimi • Oksijen Tüketimi ve Solunum İşini Azaltan Yöntemler • Solunumu Düzenleyen ve SolunumKapasitesini Artıran Yöntemler • Egzersiz • Yardımcı Ek Tedaviler • Sonuç

  4. Nefes Darlığı Tanım • Solunumda zorlanma hissi • Rahatsız solunum • Derin soluk alamama • Hoşa gitmeyen, sıkıntı verici solunumsal çaba • Nefesin kesilmesi hissi • Boğulma-tıkanma hissi • Hava açlığı hissi • Solunumun farkına varmak Richards, 1935 Mahler, 1984

  5. Prevalans %31.8 hafif KOAH %44.1 orta KOAH %21 ağır KOAH Ort MRCS = 2.6±1.4 • < 65 yaş %10-18+ • > 65 yaş > %30 + • Kadınlarda > Erkeklerde %35.8 hafif – orta %60.3 şiddetli nefes darlığı +

  6. KOAH’ta Nefes Darlığı GYA KISITLAR

  7. Ventilatuar Kısıtlılık (Artmış ventilatuar talep, Dinamik hava yolu kompresyonu, Dinamik hiperinflation, Solunum kas zayıflığı) Nefes Darlığı Fiziksel inaktivite Dekondüsyon Ambrosino, 2008 O’Donnell, 2007

  8. Hava yolu hastalıkları Parankimal akciğer hastalıkları Pulmoner vasküler hastalıklar Göğüs duvarı hastalıkları Solunum kas fonksiyon bozukluğu Kardiovasküler hastalıklar Anemi Kondüsyon bozukluğu Psikolojik faktörler Kronik Nefes Darlığının Nedenleri

  9. Nefes Darlığı- Tanım Kas Zayıflığı Egzersiz Kısıtlılığı Azalmış Hareketlilik (Kısıtlılık) Hava yolu obstrüksiyonu Dış Faktörler Nefes Darlığı Davranışlar ve Beklentiler Depresyon-Anksiyete Yaşam Tarzında Kısıtlılık (Sakatlık) Nefes Darlığı-Dispne çok yönlü fizyolojik, psikolojik, sosyal ve çevresel faktörler ve bunlara eşlik edebilen fizyolojik ve davranışsal etkilenimlerden kaynaklanan bir deneyimdir. Jones PW, 1998 ATS, 1999

  10. Nefes Darlığını Azaltma Yaklaşımları • Farmakolojik tedavi • Farmakolojik olmayan yöntemler

  11. FARMAKOLOJIK OLMAYAN YÖNTEMLER 1. Hasta ve Aile Eğitimi 2. Oksijen Tüketimi ve Solunum İşini Azaltan Yöntemler Solunum Kontrolü Gevşeme Egzersizleri ve Pozisyonları Öne eğilme Pozisyonu 3. Solunumu Düzenleyen ve Solunum Kapasitesini Artıran Yöntemler Pursed-lip (Büzük Dudak) Solunum Eğitimi Diyafragmatik Solunum Egzersizi Solunum Kas Eğitimi 4. Egzersiz ve Egzersizde nefes darlığını azaltma yaklaşımları Pursed-lip Solunum ile Yürüme Oksijen Tedavisi Solunum Kas İstirahati- Mekanik Ventilasyon Kullanımı 5. Yardımcı Ek Tedaviler Yürüme Yardımcıları Müzikle Yürüme Ve Egzersiz Uygulamaları Nöromusküler Elektrik Stimülasyonu (NMES) Hava Akımı Oluşturmak-kullanmak Yoga Psikolojik Tedavi, Psikososyal Destek • BMJ 1999 • Arch Intern Med 2004 • Psychosomatics 2005

  12. Hasta ve Aile Eğitimi Nefes darlığını azaltmak amaçlı eğitim; • Solunum kontrolü eğitimi • Stres, anksiete ve depresyonla başa çıkma becerilerinin eğitimi • Kendi-kendine bakım stratejileri geliştirme eğitimi • Oda ve ev dizaynı (gürültüsüz, rahat bir ortam sağlama..) • Isı ve nem kontrolünün yapılması gibi stratejileri Mahler, 1990 AMA:EPEC 1999

  13. Eğitimin Algılanan Nefes Darlığı Şiddetine Etkisi ? Hasta eğitiminin tek başına, nefes darlığı algısını azalttığı, sağlıkla ilgili yaşam kalitesini geliştirdiği, inhaler kullanımında, gevşeme tekniklerinin öğrenilmesinde, enerji tüketim tekniklerinin ve stres yönetiminin hayata uyarlanması konularında davranış modifikasyonları oluşturduğu kanıtlanmıştır. Howland, 1986 Hunter & Hall, 1989

  14. Oksijen Tüketimi ve Solunum İşini Azaltan Yöntemler

  15. Solunum Kontrolü • Üst göğüs kafesinin, omuz ve boyun kaslarının gevşetilerek, alt göğüs kafesi ile normal tidal volümde solunumun öğretilmesi önemlidir. Etkisi Uyku Kalitesi Fonksiyonel Aktivite Düzeyi Yaşam Kalitesi Solunum İş Yükü Kalp Hızı Nefes Darlığı Bott, 2009

  16. Solunum Kontrolü Amaç • Desteksiz vücut pozisyonlarını azaltma • Yerçekimine karşı yapılan işi azaltma • Pozisyon değişimlerini azaltma • Ventilasyon hız ve derinliğini azaltma • Yardımcı solunum kas aktivitesini engelleme • Avantajlı vücut pozisyonlarının (öne doğru eğilerek oturma) kullanımı • Stresle başa çıkma stratejileri geliştirme • GYA’nde solunum kontrolünü uygulama • GYA’nde gevşeme eğitimini uygulama Mahler, 1990

  17. Öne Doğru Eğilme Pozisyonu • Skalen ve sternomastoid kas aktivitesi azalır • Transdiyafragmatik basınç artar • Torako-abdominal hareketler düzelir • Üst ekstremite desteği ile pektoral kaslar üst göğüs kafesini yükseltir. • Diyafragmanın uzunluk-gerilim ilişkisi düzelir, fonksiyonu artar • Maksimal inspiratuar basınç artar 20-45° ? Hiperinflasyon Diyafragmatik fonksiyon Barach, 1974 Sharp, 1980 Druz, 1982 Delgato, 1982 O’Neil, 1983 NEFES DARLIĞI

  18. Gevşeme Egzersizleri ve Pozisyonları Etkileri • Solunum kontrolünü sağlar • Solunum frekansını düzenler • Tidal volümü arttırır • Anksiyete şiddetini azaltır • Solunum iş yükünü azaltır • Kalp hızını düşürür • Uyku kalitesini artırır • Yardımcı solunum kas aktivitesini azaltır • Nefes darlığını azaltır

  19. Progressif Kas Gevşeme Tekniği İnspirasyon ile 5-10 sn tüm kas gruplarına kontraksiyon ve ekspirasyon İlegevşeme hissinin hastaya öğretildiği bu teknik önemli bir solunum stratejisidir. 158 kronik kalp yetmezliği olan hastaya Deney grubuna 14 hafta boyunca, ev programı şeklinde progressif kasgevşeme tekniği, Kontrol grubuna sadece 45 dak gevşeme eğitimi uygulanmış. Deney grubunda diğer gruba göre; psikolojik stres, nefes darlığı ve yorgunluk şiddeti azalmış. Solunun frekansı Kalp hızı Anksiyete Nefes Darlığı Renfroe, Heart&Lung 1988 Yu, J Psychosom Res, 2007

  20. Müzik ve PMR teknik (2 seans/gün, 30 dk), KOAH’ta KHSolunum Frek.Sistolik KBNefes darlığı * *

  21. Solunumu Düzenleyen ve Solunum Kapasitesini Arttıran Yöntemler

  22. Büzük Dudak Solunumu (Pursed-lip solunum) • Pozitif ekspiratuar ağız içi basıncını artırır (5cmH2O). • Bronşiyal çapı artırır. • Hava yolu kollapsını geçiktirir. • Ekspirasyon sonu akciğer volümünü (FRV) azaltır. • Dinamik hiperinflasyonu azaltır. PLSE’nin derinve yavaşsolunum paterni geliştirerek, ventilasyonu ve oksijenasyonu arttırdığı ve nefes darlığını azalttığıkanıtlanmıştır. PLSE, basit bir uygulamadır, cihaz gerektirmez, yürüme ve her türlü aktivitede kullanılır. Schans, 1995 Puente-Maestu, 2006 Gigliotti, 2003 Collins, 2001 Spahija, 2005

  23. 12 hafta boyunca günde ilk hafta 10 dak, 4. hafta 25 dak, Büzük dudak solunumu yapan grubun, ekspiratuar kas eğitimi alan grubave kontrol grubuna göre; Nefes darlığı şiddeti İnspiratuar kaskuvveti Fiziksel fonksiyon düzeyi

  24. Diyafragmatik Solunum Egzersizi • Abdominal hareketliliği artırır, • Üst göğüs kafesi hareketliliğini azaltır • Solunum iş yükünü azaltır • Nefes Darlığını azaltır Sackner, 1984 Grimby, 1975 Diyaf. sol. egz, ağır KOAH hastalarında solunum iş yükünü artırıyor. Gosselink, 1995

  25. 29 orta-ağır KOAH,2 hafta, 4gün/hafta, 3 set/gün, 4 dk normal solunum, 2 dk DSE, 4 dk normal solunum = 20 DSE, + ev programı Diyafragmatik Solunum Egzersizi; diyafragmatik mobiliteyi, torako-abdominal hareketliliği, insp kas kuvvetini artırıyor, nefes darlığını azaltıyor.Diyafragmatik Solunum Egz; solunum sıkıntısı oluşturmadan, etkin solunum paterninin ve ventilasyonun gelişmesine yardımcıdır.

  26. Solunum kas eğitimi Nefes darlığını azaltmak amacıyla önerilen solunum kas eğitimi protokolü • Pimax’ın %25-35’inde (%30) • 15 dakikadan 30 dakikaya artan sürelerde • Haftada 3-5 gün, • 6-8 hafta Hill, 2004, 2010 Gosselink, 2006 Ries, 2007 Geddes, 2008 Shahin, 2008 Huang, 2011

  27. Gosselink R. Controlled breathing and dyspnea in patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD).J Rehabil Res Dev. 2003 Sep-Oct;40(5 Suppl 2):25-33. Büzük dudak solunum Öne eğilme pozisyonu İnspiratuvar kas eğitimi * Göğüs kafesi dinamik hiperinflasyonunu azaltır, gaz değişimini geliştirir * Solunum kas kuvvet ve enduransını artırır * Torako-abdominal hareket paternini düzeltir NEFES DARLIĞI Solunum Kontrolü

  28. Egzersiz ve Egzersizde Nefes Darlığını Azaltma Yaklaşımları

  29. NEFES DARLIĞI & NEFES DARLIĞI KORKUSU

  30. Christenbery, 2005

  31. Ventilatuvar Kısıtlılık EGZERSİZ Gigliotti, 2003, Ambrosino, 2004 Reardon, 2005, Porta, 2005 O’Donnell,2005, Lacasse, 2006 Georgiadou, 2007, Jacobsen, 2012

  32. Nefes Darlığının Sağaltımı İçin Önerilen Egzersiz Eğitimi • Aralıklı egzersiz eğitimi olmalı • Üst ekstremite egzersizlerini içermeli • Solunum kontrolü ile yapılmalı • Aerobik + kuvvetlendirme egzersizlerini içermeli • Solunum kas eğitimini içermeli • En az 4 hafta sürmeli • Hasta eğitimini içermeli Gigliotti, 2003, Ambrosino, 2004 Reardon, 2005, Porta, 2005 O’Donnell,2005, Lacasse, 2006 Georgiadou, 2007, Vogiatzis, 2011

  33. Cardiopulm Phys Ther J. 2010 Devamlı egz • 3-4 seans/haft • 30sn egz, 30 sn ist veya 20sn egz, 40 sn ist. Total egz süresi 30-90dk (ist dahil) • İlk 3-4 seans, 15-20 dak, bis ergometre, maks iş yükünün %80 şiddetinde, • Egz şiddeti %5-10 artışlı, maks iş yükünün %150 artacak, • Egz şiddeti, Modf. Borg skalasına göre dispne 3-4, bacak yorg;5-6 • Solunum frekansını azaltmak, tidal volumü artırmak için istirahatte pursed lip solunum eğitimi öğret • Hastaya GYA sırasında 10-15sn aktivite, 10-15 sn ist kullanmasını öğret • Ev programı olarak düzenle Aralıklı egz

  34. EGZERSİZDE NEFES DARLIĞINI AZALTMA YÖNTEMLERİ Egzersiz sırasında 1. Öne eğilme pozisyonları Gosselink, Breathe, 2006 2. PLB ve gevşeme eğitimi Mahler, Chest, 2010 nefes darlığının azaltılmasında yararlıdır.

  35. Chronic Respiratory Disease, 2005 63 KOAH hastası FEV1 = %40-46 Yaş= 66-69 * *

  36. Oksijen Tedavisi Oksijen; Bronkodilatasyonu sağlar Ventilatuar talebi azaltır Akciğer hiperinflasyonunu azaltır NEFES DARLIĞI AZALIR Etki; İstirahat oksijen desaturasyon değerinden bağımsızdır Fujimoto, Chest, 2002

  37. KOAH’ta ambulasyon sırasında ek oksijen desteği; nefes darlığı ve bacak yorgunluğunu azaltır, egzersiz süresini artırır • O’Donnell, 2001 • Eaton, 2002 • Alvis, 2003 • Wouters, 2006 • Ozalevli, 2007 Oksijen tedavisinin ağır solunum hastalarında nefes darlığını azalttığına dair düşük bilimsel kanıt vardır. Gallagher, J Pain Palliat Care Pharmacother. 2004 Düşük Yoğunlukta Oksijen= %72 Helyum + %28 O2 veya %79 Helyum + %21 O2 KOAH hastalarında; Dinamik hiperinflasyonu azaltır Nefes darlığı şiddetini azaltır Egzersiz kapasitesini artırır. Chiappa, 2009 Barclay, 2006 Hunt, 2010

  38. Egzersiz ile Oksijen ve Heliox uygulaması AJRCCM 2001

  39. Solunum Kas İstirahati – Mekanik Ventilasyon Kullanımı 6 Dakika Yürüme Testi Ek O2 (2.3 L/min) + NPPV (29±4 mbar, 20/min) Ek O2 (2.3 L/min) 20, KOAH, FEV1 %27

  40. Dispne 6↓4 (M.Borg Skl) Yürüme mesafesi 209↑252m Yüksek basınçlı NPPV, hiperkapnik KOAH hastalarında yürüme programlarında kullanılabilir. Dreher, 2007 Non-invaziv pozitif basınç ventilasyonu ve uzun süreli oksijen tedavisi, tek başına oksijen tedavisine göre kronik solunum yetmezliği olan stabil KOAH hastalarında nefes darlığı şiddetini azaltır

  41. Yardımcı Ek Tedaviler • Yürüme Yardımcıları • Müzikle Yürüme ve Egzersiz Uygulamaları • Nöromusküler Elektrik Stimülasyonu (NMES) • Hava Akımı Oluşturmak-Kullanmak • Yoga • Psikolojik Tedavi, Psikososyal Destek Booth, 2011

  42. Yürüme Yardımcıları (Yürüteçler) Öne eğilme pozisyonu ve destekli üst ekstremite pozisyonu oluşturur. Üst göğüs kafesi stabilizasyonu sağlar. Maksimal volonter ventilasyonu artırır. Nefes darlığı algısı azalır Bacak yorgunluğu azalır Fonksiyonel kapasite artar GYA’nde bağımsızlık gelişir Cesaret artar, Moral yükselir Solway, 2002 Probst, 2004 Gupta, 2006 Crisafuli, 2007 Hill, 2012

  43. Yürüme Yardımcıları 40, stabil, ciddi KOAH, normal 6DYT ve yürüteç ile 6DYT karşılaştırılmış Yürüteç kullanımı & Nefes darlığı şiddeti (p<0.001) Sonuç: Yürüteç, nefes darlığını azaltarak egzersiz kapasitesini geliştirmiş.

  44. Müzikle Yürüme ve Egzersiz Uygulamaları KOAH hastalarında müzikle yürüme; • Nefes darlığı şiddetini etkilemiyor. Pfiste, 1998 Brooks, 2003 • Anksieteyi, hareket korkusunu ve nefes darlığı şiddetini azaltıyor. Egzersiz toleransını artırıyor. Bauldoff, 2002 Sidani, 2004 De Peuter, 2004 Konunun araştırılması gereklidir

  45. Nöromusküler Elektrik Stimülasyonu Sonuç: Elektrik stimulasyonu + genel rehabilitasyon GYA sırasında nefes darlığı şiddetini azaltır.

  46. Kanıt değeri olmayan, Araştırılması gereken yöntemler Hava Akımı Oluşturmak-Kullanmak El fanı ile yüze, nazal mukozaya, farinkse hava akımı uygulama Trigeminal sinirde fasiyal reseptörleri uyararak nefes darlığını azaltır. Ucuz, basit bir yöntem !!! Sağlıklılarda etkili (Schwartzstein, 1987) KOAH’ta etkili (Galbraith, 2007) Ağır KOAH’ta etkisiz, Kardiyak hastalıklarda etkili (Baltzan, 2000)

  47. Yoga • Yoga = Derin solunum + Gevşeme Solunum farkındalığını, derin ve etkin solunumu öğreterek solunum kontrolünü geliştirir. Akciğerlere vagal etkiyi azaltarak bronkodilatasyon ve bronşiyal reaktivitede azalmaya neden olur. Shaw, 2008

  48. KOAH hastaları, 12 hafta, 2 seans/hafta yoga Nefes darlığı şiddeti ↓ *** Yaşam Kalitesi → Fonksiyonel kapasite → Donesky-Cuenco, 2009

  49. 101 (79 K, 22E), orta-ağır persistant astma, yaş 20-50 Eğitim Solunum egz programı: yogateknikleri 30dk, 2seans/hf, 3 ay Aerobik egz: 30dk, 2sean/haft, maxVO2:%70 Mendes FAR, CHEST 2010 Aerobik egz + Yoga SONUÇ: SFT maxVO2 Yaşam kalitesi Semptomsuz gün sayısı Nefes darlığı Depresyon-anksiyete oranı

  50. YOGA Disfonksiyonel solunum paterni astımlı ve kronik anksiyeteli hastalarda semptomların kötüleşmesine neden oluyor Prys-Picard CO, Chest 2006. Posadzki P, J Asthma, 2011 Yogada kullanılan solunum patern değişikliği (hızlı-yüzeyel, yavaş-derin, hızlı-derin) hava yolu düz kaslarını doğrudan etkileyerek ve hava yollarının aniden kuruması-soğuması nedeniyle bronkokonstrüksiyon meydana getirir. Hida 1984, Elshout 1991, McFadden 1992, Ritz T, 2001, Posadzki P, 2011

More Related