agClnjNocjc’/ lnjdnj[miU lnjdnjwiHfRekYfcj;| pTma{kimj hcj{kf;po.KYapjehf Bud%abiDmMfhcjtnj;

1. agClnjNocjc’/ lnjdnj[miU lnjdnjwiHfRekYfcj;| pTma{kimj hcj{kf;po.KYapjehf Bud%abiDmMfhcjtnj; apFtjsOj ( 4 ) ( 20/ 08/ 2011 ) နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ

2. စိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားအေၾကာင္း • ဒိ႒ိအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ • မွားမွားယြင္းယြင္း သိျမင္ျခင္းသည္ ဒိ႒ိမည္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ “မွားေသာအျမင္ ဒိ႒ိတြင္သား” ဟုဆုိခဲ႔သည္။ ဤအသိအျမင္မွားေနျခင္းကုိပင္ ယခုကာလ၌ “အယူမွားေနျခင္း” ဟုေခၚ ၾက၏။ ဤဒိ႒ိသည္ “မရွိသည္ကုိ အရွိ၊ ရွိသည္ကုိ မရွိ၊ မဟုတ္သည္ကုိ အဟုတ္၊ ဟုတ္သည္ကုိ မဟုတ္” ဟုသိျမင္ေနရုံသာမက “သူ၏အယူကအမွန္၊ သူမ်ားအယူေတြက အလြဲ” ဟုစြပ္စြဲတတ္ေသး၏။ ဒိ႒ိ၏ပုံရိပ္မ်ား

3. စိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားအေၾကာင္း • ၀ိစိကိစၧာအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ • ဘုရားစသည္တုိ႔၌ ယုံမွားျခင္းသေဘာသည္ “၀ိစိကိစၧာ”တည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ဘုရား စသည့္၊ ယုံမွား ဘိမူ၊ ၀ိစိကိစၧာ” ဟုဆုိခဲ႔သည္။ “ယုံမွား” ဟူသည္ လုံးလုံး မယုံၾကည္ျခင္း မ်ဳိးလည္း မဟုတ္၊ စိတ္ခ် လက္ခ် မယုံၾကည္ဘဲ “မယုံတ၀က္၊ ယုံတ၀က္” ဆုိသလုိ ျဖစ္ ေနျခင္းမ်ဳိးတည္း။ ၀ိစိကိစၧာ၏ ပုံရိပ္မ်ား

4. စိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားအေၾကာင္း • ၀ိစိကိစၧာ၏ယုံမွားမွဳမ်ား- ၁။ အလုံးစုံကုိသိေသာ ဘုရားဆုိတာ ဟုတ္ပါ့မလား။ ၂။ ထုိတရားအတုိင္းက်င့္လွ်င္ နတ္ရြာ နိဗၺာန္ရႏုိင္သည္ဆုိတာ ဟုတ္ပါ့မလား။ ၃။ (ေကာင္းမြန္စြာ က်င့္ေသာသံဃာကုိ ၾကည့္၍) ေကာင္းမြန္စြာက်င့္ေသာ သံဃာဟုတ္မွ ဟုတ္ရ့ဲလား။ ၄။ ငါတုိ႔ က်င့္ၾကံ ေစာင့္ေရွာက္အပ္ေသာ သီလသိကၡာပုဒ္မ်ား အက်ဳိးရွိမွ ရွိပါ့မလား။ ၅။ ငါတုိ႔ ေရွးေရွးဘ၀က ျဖစ္ခဲ႔မွ ျဖစ္ခဲ႔ဖူးရ့ဲလား။ (ယခုဘ၀မွ ထာ၀ရဘုရား ဖန္ဆင္းလုိ႔ ျဖစ္ရတာေလလား)။ ၆။ ေနာက္၌ ေရာက္ဖုိ႔ရာဘ၀ရွိေသးတယ္ဆုိတာ ဟုတ္ပါ့မလား။ (ယခုဘ၀ေသလွ်င္ ၿပီးခ်င္ၿပီးေနမလား။) ၇။ ျပဳသမွ် ေကာင္းမွဳ မေကာင္းမွဳသည္ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံအျဖစ္ျဖင့္ ခႏၶာအစဥ္က်န္ရစ္တယ္ဆုိတာ ဟုတ္ႏုိင္ပါ့မလား။ (ကံကုိမယုံၾကည္ပုံ) ၈။ ထုိကံ၏အက်ဳိးမ်ား ရလိမ္႔မည္ဆုိတာ ဟုတ္ပါ့မလား။ (ကံ၏ အက်ဳိးကုိ မယုံၾကည္ပုံ) ၉။ အ၀ိဇၨာေၾကာင့္ သခၤါရျဖစ္ျခင္း အစရွိေသာအေၾကာင္း အက်ဳိးစပ္ပုံသည္ ဟုတ္မွ ဟုတ္ပါ့မလား။ (ပဋိစၥ သမုပၸါဒ္ကုိ မယုံၾကည္ပုံ)

5. စိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားအေၾကာင္း • ၀ိစိကိစၧာအတု • စာအဓိပၸါယ္ကုိျဖစ္ေစ၊ တစ္စုံတစ္ရာ အမွဳကိစၥကုိျဖစ္ေစ၊ ခရီးသြားရာ၌ လမ္းကုိျဖစ္ေစ “ဟုတ္မွ ဟုတ္ပါ့ မလား၊ ျပဳလုိ႔ေတာ္ပါ့မလား” စေသာယုံမွားသံသယမ်ား ျဖစ္တတ္၏။ ရဟႏၲာမ်ားပင္ ၀ိနည္းပုိင္း ဆုိင္ရာ၌ “ဤအမွဳဟာ အပ္မွ အပ္ပါ့မလား” ဟုယုံမွားေတာ္မူၾကေသး၏။ ဤယုံမွားသံသယကား ၀ိစိကိစၧာမဟုတ္။ တခ်ဳိ႔အရာ၌ စဥ္းစားၾကံစည္ တတ္ေသာ ဥာဏ္၊ တခ်ဳိ႔အရာ၌ အၾကံသက္သက္ ၀ိတက္သေဘာျဖစ္၏။ ဧကန္ ယုံထုိက္ေသာ ဘုရားစသည္တုိ႔ကုိ မယုံသကၤာျဖစ္ေနရာ၌သာ ၀ိစိကိစၧာအစစ္ျဖစ္သည္။ ဤသုိ႔ ၀ိစိကိစၧာျဖစ္ေသာအခါ ပညာရွိမ်ားအထံ ေမးျမန္းရမည္။ သုိ႔မွသာ ၀ိစိကိစၧာ ကင္းကြားလ်က္ ဘုရား စသည္တုိ႔၌ ယုံၾကည္မွဳ သဒၶါတရား ျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေပမည္။

6. စိတ္၊ ေစတသိက္မ်ားအေၾကာင္း • ဥဒၶစၥအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ • စိတ္ပ်ံလြင့္ျခင္း၊ မၿငိမ္သက္ျခင္းသေဘာသည္ ဥဒၶစၥတည္း။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “မွတ္ယူပ်ံ့လ်က္ မၿငိမ္သက္ထ ဥဒၶစၥႏွင့္” ဟုဆုိခဲ႔သည္။ “ပ်ံ့လြင့္” ဆုိသည္ကား ျပာပုံေပၚသုိ႔ ခဲက်ေသာအခါ ျပာေတြလြင့္တက္သကဲ႔သုိ႔ အာရုံတစ္ခုခုအေပၚ၌ ၿငိမ္သက္စြာ မတည္ႏုိင္ဘဲ ဟုိအာရုံေရာက္လုိက္၊ သည္အာရုံေရာက္လုိက္ ျဖစ္ေန ျခင္းတည္း။ ထုိ ဥဒၶစၥႏွင့္အတူတကြျဖစ္ေသာ စိတ္လည္း စိတ္ေလ စိတ္လြင့္ျဖစ္၍ ဥဒၶစၥအားႀကီးေနေသာ အခါ ကုိယ္ခႏၶာလည္း မၿငိမ္မသက္ ျဖစ္ေနရကား လူေလလူလြင့္ လူေပၚေၾကာ့ ျဖစ္တတ္ေလသည္။ ဥဒၶစၥ၏ ပုံရိပ္မ်ား

7. ကာမာ၀စရေသာဘနစိတ္ ၂၄ ပါး ကာမေသာဘနစိတ္။ ။ ကာမဘုံ၌ အမ်ားအားျဖင့္ျဖစ္တတ္ေသာ တင့္တယ္သည့္ စိတ္မ်ား။ ကာမေသာဘနစိတ္ ၂၄-ပါး မဟာကုသုိလ္စိတ္ ၈ မဟာ၀ိပါက္စိတ္ ၈ မဟာႀကိယာစိတ္ ၈ (ရဟႏၲာမဟုတ္ေသာ ပုဂိၢဳလ္တုိ႔ကုသုိလ္ျပဳသည့္စိတ္) (ေရွးကုသုိလ္ကံ၏အက်ဳိးျဖစ္သည့္စိတ္) (ရဟႏၲာပုဂိၢဳလ္တုိ႔ကုသုိလ္ျပဳသည့္စိတ္)

8. မဟာကုသုိလ္စိ္တ္ ၈ ပါး မဟာကုသုိလ္စိတ္ ။ ။ ရဟႏၲာမဟုတ္ေသာ ပုဂိၢဳလ္တုိ႔ကုသုိလ္ျပဳသည့္စိတ္ မဟာကုသုိလ္စိတ္ ၈ ပါး

9. အဓိပၸါယ္ ရွင္းလင္းခ်က္ • ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာတည္းဟူေသာ ကုသုိလ္ေကာင္းမွဳ တစ္ခုခုကုိ ျပဳတုိင္း မဟာ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္၏။ ၀မ္းေျမာက္ ရႊင္လန္းစြာျပဳလွ်င္ ေသာမနႆသဟဂုတ္စိတ္ျဖစ္၏။ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းနည္း မျဖစ္ဘဲ အလယ္အလတ္သေဘာျဖင့္ျပဳလွ်င္ ဥေပကၡာသဟဂုတ္ စိတ္ျဖစ္၏။ ကုသုိလ္ျပဳရာတြင္ ဥာဏ္ယွဥ္ပါက ဥာဏသမၸယုတ္စိတ္ျဖစ္ၿပီး ဥာဏ္မယွဥ္လွ်င္ ဥာဏ၀ိပၸယုတ္စိတ္ျဖစ္၏။ • တုိက္တြန္းမွဳမပါပဲ မိမိအလုိအေလ်ာက္ ကုသုိလ္ျပဳလွ်င္ အသခၤါရိကကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္၏။ မိမိကုိ မိမိ တုိက္တြန္း ႏိုးေဆာ္၍ျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးတုိက္တြန္းမွဳေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကုသုိလ္ျပဳ လွ်င္ သသခၤါရိက ကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္၏။ အသခၤါရိကကုသုိလ္ကံသည္ သသခၤါရိကကုသုိလ္ ထက္ ပုိ၍ အက်ဳိးေပး ထက္သန္၏။

10. မဟာ၀ိပါက္စိတ္ ၈ ပါး မဟာ၀ိပါက္စိတ္ ။ ။ ေရွးကုသုိလ္ကံ၏အက်ဳိးျဖစ္သည့္စိတ္ မဟာ၀ိပါက္စိတ္ ၈ ပါး

11. အဓိပၸါယ္ ရွင္းလင္းခ်က္ • မဟာ၀ိပါက္စိတ္တုိ႔သည္ ေရွးဘ၀မ်ားက ကုသုိလ္ေကာင္းမွဳေၾကာင့္ လက္ရွိဘ၀တြင္ အက်ဳိးခံစား ရသည့္စိတ္မ်ားျဖစ္ၾက၏။ လူႏွင့္နတ္တုိ႔သည္ မဟာ၀ိပါက္စိတ္ျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနၾကရ၏။ ထုိမဟာ ၀ိပါက္စိတ္ကပင္လွ်င္ တသက္လုံး “ဘ၀င္စိတ္” (ဘ၀ဆက္ေပးေသာစိတ္) အျဖစ္ ဆက္ကာ ဆက္ ကာ ျဖစ္ေပၚလာရ၏။ ေနာက္ဆုံးေသသည့္အခါ၌လည္း ထုိမဟာ၀ိပါက္စိတ္ကပင္ “စုတိစိတ္” အ ျဖစ္ ေဆာင္ရြက္၏။ • မဟာ၀ိပါက္စိတ္တုိ႔သည္ ၀ိပါက္စိတ္အစဥ္မ်ား၌လည္း တဒါရုံကိစၥတြင္ ပါ၀င္အမွဳထမ္းၾက၏။ • ဥာဏသမၸယုတ္ မဟာ၀ိပါက္စိတ္ တစ္ပါးပါးျဖင့္ ပဋိသေႏၶေနခဲ႔ေသာသူ၏ ဘ၀င္စိတ္အစဥ္၌ အေလာဘ၊ အေဒါသ၊ အေမာဟ (ဥာဏ္ပညာ) ဟူသည့္ ဟိတ္သုံးပါး ယွဥ္၏။ ထုိေၾကာင့္ ထုိပုဂၢိဳလ္ကုိ တိဟိတ္ ပုဂၢိဳလ္ဟုေခၚ၏။ ဥာဏ၀ိပၸယုတ္ မဟာ၀ိပါက္စိတ္ တစ္ပါးပါးျဖင့္ ပဋိသေႏၶ ေနခဲ႔ေသာသူ၏ ဘ၀င္စိတ္အစဥ္၌မူ အေလာဘႏွင့္အေဒါသဟူသည့္ ဟိတ္ႏွစ္ပါးသာယွဥ္၏။ ထုိ႔ ေၾကာင့္ ထုိပုဂၢိဳလ္ကုိ ဒိြဟိတ္ပုဂၢိဳလ္ဟု ေခၚဆုိရ၏။

12. မဟာႀကိယာစိတ္ ၈ ပါး မဟာႀကိယာစိတ္။ ။ ရဟႏၲာပုဂိၢဳလ္တုိ႔ကုသုိလ္ျပဳသည့္စိတ္ မဟာႀကိယာစိတ္ ၈-ပါး

13. အဓိပၸါယ္ ရွင္းလင္းခ်က္ • ဤစိတ္တုိ႔သည္လည္း မဟာကုသုိလ္စိတ္မ်ားအတုိင္းပင္ အမည္ရၾက၏။ ရဟႏၲာမ်ားက ကုသုိလ္ျပဳ ၾကသည့္အခါ မဟာႀကိယာစိတ္မ်ားျဖင့္ျပဳၾက၏။ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္တုိ႔သည္ ဘ၀ တဖန္ ထပ္မံေနစရာ မလုိေတာ့သျဖင့္ ကုသုိလ္၏အက်ဳိးကုိခံစားစရာမရွိေတာ့ေခ်။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိအရွင္ျမတ္တုိ႔၏ ကုသုိလ္ျပဳ ျခင္းသည္ ျပဳကာမတၱမွ်ျဖစ္၏။ ျပဳထုိက္၍ ျပဳျခင္းမွ်သာျဖစ္၏။ • ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ဘုရား ရဟႏၲာက်ေတာ့ ကုသုိလ္လည္းမျဖစ္ဖူး၊ အကုသုိလ္ေတာ့ ေ၀းေရာ၊ ကုသုိလ္ အစား ႀကိယာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ရွင္သာရိပုတၱရာက သူမ်ားကုိ တရားေဟာ တယ္၊ ႀကိယာစိတ္ ျဖစ္တယ္။ ပုထုဇဥ္ဘုန္းႀကီး (သုိ႔မဟုတ္) ေအာက္တန္းအရိယာ ဘုန္းႀကီး က တရားေဟာတယ္၊ ကုသုိလ္ စိတ္ျဖစ္တယ္။ အဲဒီလုိ ကုသုိလ္စိတ္နဲ႔ ႀကိယာစိတ္ကကြာတာ။

14. သရုပ္ခြဲ မွတ္ဖြယ္ (၁) အကုသုိလ္စိတ္ ၁၂ ပါး သရုပ္ခြဲ အဟိတ္စိတ္ ၁၈ ပါး သရုပ္ခြဲ အေသာဘနစိတ္ ၃၀ ပါး သရုပ္ခြဲ

15. သရုပ္ခြဲ မွတ္ဖြယ္ (၂) ကာမေသာဘနစိတ္ ၂၄ ပါး သရုပ္ခြဲ ကာမစိတ္ ၅၄ ပါး သရုပ္ခြဲ

16. ဗဟုသုတ ( ၁ ) ၁။ ရဟန္းသံဃာမ်ားအား ဆြမ္းေလာင္းလွဴေသာအခါ ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ကုသုိလ္စိတ္မ်ားအနက္ ႏွစ္မ်ဳိး မွ်သာ ေရးျပပါ။ ၂။ မိမိအိမ္တြင္ ကုိးကြယ္ထားေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြား ဆင္းတုေတာ္အား အက်ဳိးသိျမင္ ဥာဏ္ႏွင့္ယွဥ္၍ ေန႔စဥ္ ဘုရားရွိခုိးၾကေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိ႔အား ျဖစ္ခြင့္ရိွသမွ် မဟာကုသုိလ္စိတ္တုိ႔ကုိ တစ္ပါးစီ ေျဖဆုိပါ။ ၃။ မိခင္ဘုရားရွိခုိးေနသည္ကုိ အတုယူ၍ မိခင္ေဘးမွ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာျဖင့္ ဘုရားရွိခုိးေသာ ကေလးငယ္ အား မည္သည့္ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ပါသနည္း ေဖာ္ျပခဲ႔ပါ။ ၄။ ယခုေခတ္ ဘက္စုံမြမ္းမံေရးတုိ႔၌ ေကာင္းက်ဳိးကုိ ေမွ်ာ္ျမင္လ်က္ မိမိသဒၶါအေလ်ာက္ ၀မ္းေျမာက္စြာ အလွဴ ေငြထည့္၀င္ လွဴဒါန္းၾကေသာသူတုိ႔၏ သႏၲာန္၌ ျဖစ္ေပၚေသာ ကုသုိလ္စိတ္ကုိေရးျပပါ။ ၅။ မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် မတုိက္တြန္းရဘဲ ႏွစ္သက္၀မ္းေျမာက္စြာ ဆြမ္းခံဘုန္းဘုန္းအား ရိွခုိးဦးခ် လ်က္ရွိေသာ ကေလးငယ္၏ သႏၲာန္၌ ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာ ကုသုိလ္စိတ္ကုိေဖာ္ျပပါ။ ၆။ ယခုေခတ္ ဘက္စုံမြမ္းမံေရးတုိ႔၌ လူမ်ဳိးျခားဘာသာ၀င္မ်ားက အလွဴေငြမ်ား ထည့္၀င္ျခင္းသည္ မည္သည့္ ကုသုိလ္မ်ဳိးျဖစ္သည္ကုိ ထုတ္ျပပါ။

17. ဗဟုသုတ ( ၂ ) ၇။ ရပ္ရြာဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ လမ္းေဖာက္တံတာေဆာက္ရာ၌ မတုိက္တြန္းရပဲ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္ရႊင္ အသိ ဥာဏ္ယွဥ္ကာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေနသူ၏ သႏၲာန္၌ ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာစိတ္ကုိ ေဖာ္ျပပါ။ ၈။ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးအား ေရႊျပားသကၤန္း ဆက္ကပ္ပူေဇာ္ရာ၌ မည္သူမွ်မတုိက္တြန္းရပဲ ေပ်ာ္ ရႊင္စြာျဖင့္ပါ၀င္လွဴဒါန္းေသာ ကံက်ဳိးျမင္သိ ပညာရွိသႏၲာန္၌ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာစိတ္ကုိ ေဖာ္ျပပါ။ ၉။ သံဃာေတာ္မ်ားၾကြလာသည္ကုိ ဖူးျမင္ရေသာမိခင္က“သာေလး ရွိခုိး, ရွိခုိး”ဟုေျပာဆုိတုိက္တြန္းမွဳ ေၾကာင့္ေပ်ာ္ရႊင္စြာရွိခုိးေနေသာကေလးငယ္သႏၲာန္၌ျဖစ္ေပၚေသာကုသုိလ္စိတ္ကုိတိက်စြာ ေဖာ္ျပပါ။ ၁၀။ အုိမင္းမစြမ္းျဖစ္ေနေသာ ဘုိးဘြားမ်ား၏ ကိစၥႀကီးငယ္ကုိ မိမိအသိစိတ္ျဖင့္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ကူညီေဆာင္ ရြက္ေပးေနေသာ လူငယ္တစ္ဦး၏ သႏၲာန္၌ျဖစ္ေပၚေနေသာ ကုသုိလ္စိတ္ကုိ ျပည့္စုံတိက်စြာ ေဖာ္ျပပါ။ ၁၁။ ဤကားကုသုိလ္၊ အကုသုိလ္ဟု၊ ခြဲျခားမသိ၊ ဥာဏ္မရွိဘဲ၊ ဒါနသီလ စသည္ျဖာျဖာ၊ ေကာင္းမွဳကုိ သာ၊ ေသာမနႆျဖင့္ ျပဳလုပ္ေလ႔ရွိေသာသူ၏ သႏၲာန္၌ ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေသာစိတ္ကုိ ေဖာ္ျပပါ။

18. နိဂုံးခ်ဳပ္ ဗုဒၶသာသနံ စိရံ တိ႒တု။ (၃-ေခါက္) ဗုဒၶသာသနံ-ျမတ္စြာဘုရား၏ သာသနာေတာ္ျမတ္ ႀကီးသည္၊ စိရံ-အႏွစ္ငါးေထာင္ ရွည္ျမင့္ၾကာေအာင္၊ တိ႒တု-အရွည္ခန္႔၍ တည္တံ့ႏုိင္ပါေစသတည္း။ သာဓု သာဓု သာဓု