ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม

1. ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม • สิ่งแวดล้อม หมายถึง สิ่งที่อยู่รอบ ๆ ตัวเรา มีทั้งสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต สิ่งมีชีวิตมีความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมทั้งสิ่งมีชีวิตด้วยกันและกับสิ่งไม่มีชีวิต • ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตจำเป็นต้องอาศัยสิ่งแวดล้อมต่างๆ เพื่อช่วยในการดำรงชีวิตซึ่งสิ่งแวดล้อมจัดเป็นปัจจัยที่ไม่มีชีวิตสิ่งแวดล้อมที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตได้แก่ • แสง • อุณหภูมิ • น้ำ • ดินและแร่ธาตุในดิน • อากาศ

2. ความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกัน (intraspecificrelationship) • ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ในลักษณะต่างๆ มีดังนี้ • ความสัมพันธ์แบบได้ประโยชน์ร่วมกัน • ความสัมพันธ์แบบอิงอาศัย • ความสัมพันธ์แบบพึ่งพากัน • ความสัมพันธ์ระหว่างเหยื่อกับผู้ล่า • ความสัมพันธ์แบบปรสิต

3. ความสัมพันธ์แบบได้ประโยชน์ร่วมกัน (mutualism)  การได้รับประโยชน์ร่วมกัน เป็นการอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่ได้ประโยชน์ด้วยกันทั้งสองชนิด เช่น • แมลงกับดอกไม้ แมลงดูดน้ำหวานจากดอกไม้เป็นอาหาร และดอกไม้ก็มีแมลงช่วยผสมเกสร  นกเอี้ยงกับควาย นกกินแมลงบนหลังควาย และควายก็ไม่ถูกแมลงรบกวน

4. ความสัมพันธ์แบบอิงอาศัย (commensalisms) • เป็นปฏิสัมพันธ์ระหว่างประชากรที่ฝ่ายหนึ่งได้รับประโยชน์ จากการอาศัยอยู่ร่วมกันแต่อีกฝ่ายหนึ่งไม่ได้ประโยชน์หรือเสียประโยชน์แต่อย่างใด เรียกว่าความสัมพันธ์แบบ “ภาวะอิงอาศัย” เช่น ต้นไม้ในแถบป่าดงดิบจะเป็นที่อยู่อาศัยของพืชและสัตว์อื่น ๆลำต้นและกิ่งจะเป็นสถานที่ที่ให้พืชอื่นเกาะอาศัยอยู่ เช่น กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ /พลูด่างกับต้นไม้ • ปลาฉลามกับเหาฉลาม

5. ความสัมพันธ์แบบพึ่งพากัน(mutualism)ความสัมพันธ์แบบพึ่งพากัน(mutualism) • ภาวะพึ่งพากัน (mutualism)สิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ฝ่ายได้ประโยชน์ร่วมกัน แต่ต้องอยู่ร่วมกันตลอดเวลา หากแยกกันอยู่จะทำให้อีกฝ่าย ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ เช่นไลเคนโพรโทซัวลำไส้ปลวกแบคทีเรียในปมรากพืชตระกูลถั่ว • ปูเสฉวนและดอกไม้ทะเล • มดอาศัยบนต้นอะเคเซีย

6. ความสัมพันธ์ระหว่างเหยื่อกับผู้ล่า (Predation) ภาวะล่าเหยื่อ( Predation : + ,) หมายถึง การอยู่ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตโดยฝ่ายหนึ่งจับอีกฝ่ายหนึ่งเป็นอาหาร เรียกว่า ผู้ล่า (predator) ส่วนฝ่ายที่ถูกจับเป็นอาหารหรือถูกล่า เรียกว่า เหยื่อ ( prey) เช่น-กบกับแมลง :กบเป็นผู้ล่า แมลงเป็นผู้ถูกล่า

7. ความสัมพันธ์แบบปรสิต (parasitism) • สิ่งมีชีวิตหนึ่งได้ประโยชน์ในขณะที่อีกฝ่ายหนึ่งได้รับอันตรายโดยปกติ สิ่งมีชีวิตที่มีขนาดเล็กกว่าจะได้รับสารอาหารจากโฮสต์ ซึ่งเป็นรูปแบบพิเศษแบบหนึ่งของการล่าเหยื่อ พยาธิตัวตืด โพรโทซัวก่อโรคไข้มาเลเรีย เป็นตัวอย่างของปรสิตภายใน ส่วนปรสิตภายนอก ได้แก่ยุงดูดเลือดของสัตว์เลี้ยงลูก พยาธิตัวตืด กาฝากมะม่วง เหากับคน