TABU POKARMOWE I PORAWY Z WIEPRZOWINY

1. TABU POKARMOWEI PORAWY Z WIEPRZOWINY 1. Definicja 2. Teorie naukowe 3. Ciekawostki 4. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym 5. Koszernosc 6. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego 7. Tabu roslinne 8. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata 9. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska 10. Potrawy z wieprzowiny � kuchnie swiata

2. Tabu pokarmowe Definicja - istniejacy w okreslonych grupach spolecznych lub kulturowych swiadomy zakaz spozywania pokarmu pochodzenia roslinnego lub zwierzecego, kt�ry jest jadalny z punktu widzenia fizjologii trawienia. Nie jest znane tabu pokarmowe, kt�re byloby powszechnie przyjmowane przez wszystkich.

3. Teorie naukowe dotyczace tabu pokarmowego Teoria kulturowo-materialistyczna, inaczej tez ekonomiczno-racjonalistyczna � to wynik analizy koszt�w i zysk�w z perspektywy jak najlepszego zaopatrzenia w zywnosc. Teoria spoleczno-kulturowa albo funkcjonalistyczna - tabu sluzy przede wszystkim umocnieniu identyfikacji grupy Teoria strukturalistyczna - "czyste" pozywienie uchodzi za jadalne, "nieczyste" za niejadalne. Teoria emocjonalno-psychologiczna - podstawa tabu pokarmowego sa emocje

4. Ciekawostki Ze znanych zakaz�w pokarmowych z calego swiata najliczniej oblozonymi tabu sa mieso i produkty zwierzece (w 12 badanych grupach kulturowych 38 rodzaj�w tabu pokarmowych dotyczacych potraw ze zwierzat i tylko 7 potraw z roslin). Na swiecie Chinczycy wyr�zniaja sie najmniejsza liczba zakaz�w pokarmowych � w Europie Francuzi.

5. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WOLOWINA Krowa jest dla hinduist�w ucielesnieniem bogini Prythiwi, czyli Matki Ziemi R�wniez mleko krowie i odchody uwazane sa za swiete. Z 450 kast, kt�re oficjalnie istnieja w Indiach, 117 ma zezwolenie na spozywanie wolowiny. Z powod�w finansowych kasty te moga pozwolic sobie jedynie na wolowine z padlych zwierzat.

6. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WOLOWINA Dla niekt�rych hinduist�w reinkarnacja jako krowa oznacza osiagniecie poziomu stojacego bezposrednio pod poziomem czlowieka, kt�ry jest szczytem reinkarnacji. Dusza czlowieka, kt�ry zabije krowe, powraca na najnizszy z 87 poziom�w reinkarnacji. W Indiach w 80-latach XX w. bylo ok. 3 tys. �dom�w starc�w" dla bydla w kt�rych zylo ok. 580 tys.

7. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WIEPRZOWINA Zar�wno w judaizmie, jak i w islamie wieprzowina jest pisemnym tabu, a interpretacje odpowiednich zakaz�w doprowadzily do powstania zasad koszernosci. W Torze znajduje sie 613 nakaz�w, z czego 30 dotyczy obyczaj�w zwiazanych z jedzeniem - Dozwolone jest jedzenie zwierzat parzystokopytnych (kt�re maja racice) i przezuwajacych (np. krowy, owce, sarny). (...) Wieprz, poniewaz ma rozdzielone kopyto, ale nie przezuwa � bedzie dla was nieczysty. Nie bedziecie jedli jego miesa ani dotykali ich padliny � sa one dla was nieczyste. W zasadzie swinie, choc uwazane za zwierzeta nieczyste sa bardziej higieniczne niz kury i kozy, bo te spozywaja wlasne odchody.

8. Liczbe muzulman�w zyjacych obecnie na swiecie szacuje sie na okolo 1,3 miliarda. Arabowie to najliczniejsza grupa etniczna wyznajaca islam - jest ich okolo 230 milion�w i prawie wszyscy sa muzulmanami, bo az 96%. Kolejna bardzo liczna nacja wyznajaca islam to Indonezyjczycy - jest ich prawie 120 milion�w. .

9. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WIEPRZOWINA Mieso wieprzowe zabronione jest takze w Biblii, a sam Jezus powiedzial: "Nie mniemajcie, ze przyszedlem rozwiazac Zakon albo Prorok�w, nie przyszedlem rozwiazac lecz wypelnic" (Ew. Mat.) Asyryjczycy trzymali na ulicach swinie, traktujac je jako rodzaj kanalizacji, bowiem zwierzeta usuwaly miejskie nieczystosci. Swinie zjadaja wszystko, co napotkaja na swej drodze � szczury, gady, padline. W islamie dodatkowe przepisy zabraniaja jedzenia miesa zwierzat padlych od zarazy, starosci lub w wypadku. Zwierze nadajace sie do spozycia musi byc ubite przez rytualnego rzeznika (hebr. szohet) specjalnym koszernym nozem.

10. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WIEPRZOWINA Islam - religia monoteistyczna, druga na swiecie pod wzgledem liczby wyznawc�w po chrzescijanstwie nie zezwala na spozywanie wieprzowiny i jakichkolwiek produkt�w majacych z nia zwiazek, np. robionych na smalcu (haram). Dlaczego nie wolno muzulmanom jesc akurat wieprzowiny, nie wiadomo, prawdopodobnie ma to zr�dlo judaizmie. Obecnie zakaz ten jest podbudowywany wzgledami medycznymi, tzn: konsumenci wieprzowiny znacznie czesciej zapadaja na raka, czesciej dotykaja ich choroby zwyrodnieniowe staw�w, artretyzm i uszkodzenie krazk�w miedzykregowych duza zawartosc tluszczu, nawet w chudej wieprzowinie, prowadzi do arteriosklerozy, w tym do zwapnienia i zwezenia naczyn wiencowych serca, podwyzszenia cisnienia swieze mieso moze wywolac zapalenie wyrostka robaczkowego, woreczka z�lciowego, kolki watrobowe, ostre niezyty jelit, egzemy

11. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - WIEPRZOWINA swinia wydala tylko 2% kwasu moczowego z organizmu- 98% tego zwiazku pozostaje w jej tkankach; nadmiar kwasu moczowego w organizmie czlowieka jest przyczyna wielu chor�b, np. dna moczanowa, kamica nerek mieso wieprzowe jest r�wniez zr�dlem zakazenia: wlosnica, tasiemcem, Dunczycy w organizmie swin odkryli zakazna bakterie zwana Yersina � objawy dzialania tej bakterii to: b�le zoladka, b�l gardla, chroniczne problemy ze stawami, goraczka, biegunka. Objawy moga trwac do 2-3 tygodni i moga zostac zdiagnozowane jako zapalenie wyrostka robaczkowego w�Londynskim Instytucie Badania Wirus�w dowiedziono, ze swinia jest nosicielem wirusa grypy, kt�ry umiejscawia sie w jej plucach. Swinskie pluca, dodawane czesto do wedlin, przenosza zarazki na konsumenta. Utajony wirus ujawnia sie, gdy czlowiek jest przemeczony i oslabiony (np. zima lub wiosna)

12. "Koszer" to po hebrajsku: "nadajacy sie", "stosowny", "dobry". W potocznej mowie "koszerny" to tyle co zgodny z przepisami. Odnosi sie to zreszta nie tylko do jedzenia. Koszerne moze byc wszystko, co nie jest trefne, a wiec wszystko, co jest sluszne, poprawne, a w szczeg�lnosci zgodne z przepisami religijnego prawa zydowskiego. Formula koszernosci obejmuje calosc przepis�w dotyczacych przyrzadzania i przechowywania pokarm�w, wlaczajac w to zasady uboju bydla i drobiu. W rzeczywistosci sa to rozsadne reguly higieniczne. Koszerowanie kazdego miesa polega na usunieciu z�niego krwi przed przygotowaniem do jedzenia. Mieso nalezy dokladnie umyc zimna woda, obmyc z krwi, namoczyc na co najmniej 30 minut, ale nie dluzej niz 12 godzin, posolic na co najmniej 30 minut i trzykrotnie oplukac z soli. Tak przygotowane mieso kladzie sie na tacy z dziurkami albo z siatka, aby krew mogla swobodnie splynac.

13. Jedzenie przygotowane fabrycznie moze byc koszerne, jesli brak

14. Ciekawostki zwiazane z koszernoscia. Kupione mieso mrozone (koszerne) nalezy rozmrazac w temperaturze pokojowej, nigdy w goracej wodzie. Watr�bke przecina sie wzdluz kladzie rozlozona na blaszce na ogniu, aby splynela cala krew. Po opieczeniu watr�bka musi byc trzykrotnie umyta i moze byc uzyta w dalszym przyrzadzaniu pokarmu. Natomiast serce musi byc przeciete, a tetnice dokladnie w calosci wyjete, aby krew splynela przed moczeniem i soleniem. Jajka majace krople krwi w sobie (a�wiec zaplodnione) sa trefne. Potrawy koszerne dzieli sie na miesne i mleczne oraz neutralne. Po zjedzeniu miesa nie wolno jesc produkt�w mlecznych przez 3-6 godzin. Po mlecznych mozna natomiast jesc dania miesne po godzinie. Jarzyny i ziarna powinny byc dokladnie sprawdzone, czy nie sa zarobaczone. Ortodoksyjni Zydzi uzywaja osobnych zestaw�w naczyn i sztucc�w do produkt�w miesnych i mlecznych.

15. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata � mleko Mleko jest dla wiekszosci ludzi ciezkostrawne. Mleko i produkty mleczne sa cenionym pozywieniem w Europie i w Stanach Zjednoczonych. W innych kregach kulturowych odrzuca sie albo unika spozywania mleka, bo z wiekiem spada aktywnosc enzymu zwanego laktaza, kt�ry jest czlowiekowi potrzebny, aby przetrawic cukier mleczny � laktoze. Tolerancja laktozy zawartej w mleku jest zatem nie norma, a genetycznym odchyleniem od niej.

16. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - KONINA Konina uwazana jest w wielu krajach za normalny rodzaj pozywienia, w kilku innych jednak oblozona jest tabu, albo jej spozywanie jest unikane. Zydowskie przykazania pokarmowe zabraniaja m.in. takze spozywania koniny, a w islamie zwykle nie traktuje sie koni i osl�w jako zwierzat jadalnych. W 2001 roku tylko w Europie spozyto ok. 153 tys. ton koniny.

17. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - KONINA Konina jest pokarmowym tabu w Zjednoczonym Kr�lestwie, w Stanach Zjednoczonych i Australii, podczas gdy we Francji, Belgii, Niderlandach i we Wloszech sprzedaje sie ja w sklepach. W Niemczech, Austrii i w Szwajcarii istnieja rzeznie zajmujace sie ubojem koni, ale konine je tylko mala czesc spoleczenstwa � wiekszosc unika jej. Podobnie jest w Polsce: co prawda koniny sie nie jada, istnieja jednak rzeznie przerabiajace konie na produkty spozywcze, a Polska jest najwiekszym europejskim eksporterem koni, gl�wnie do rzezni wloskich. Ze strony fizjologii pozywienia nie ma przeciwwskazan dla odzywiania sie konina. Mieso jest chude, niskokaloryczne i bogate w zelazo.

18. Tabu pokarmowe o podlozu religijnym - KREW Zar�wno w judaizmie, jak i islamie tabu oblozone jest spozywanie krwi, oraz krwawego miesa i produkt�w, kt�rych skladnikiem jest krew. W Torze, w Ksiedze Powt�rzonego Prawa mozna przeczytac: �Ale sie wystrzegaj spozywania krwi, bo we krwi jest zycie, i nie bedziesz spozywal zycia razem z cialem�. W judaizmie kobieta jest nieczysta przez siedem dni po menstruacji i musi poddac sie specjalnemu rytualowi oczyszczenia. R�wniez krwawiace rany uwaza sie za nieczyste.

19. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � MIESO PS�W Chow chow byl wczesniej doceniany jako zr�dlo miesa w Chinach. Dzisiaj preferuje sie inne rasy ps�w. Psie mieso jest powszechnie spozywane w niekt�rych krajach na swiecie, np. w Chinach, P�lnocnej i Poludniowej Korei, Wietnamie, na Filipinach, w Timorze Wschodnim i Kongo. Mieso z ps�w czy kot�w jest podawane w kilku krajach azjatyckich nawet w restauracjach - potrawy takie nie sa tanie . W Chinach, Malezji, na Tajwanie i Filipinach psie mieso ceni sie jako specjal i afrodyzjak dla mezczyzn.

20. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � MIESO PS�W Jedna z najbardziej cenionych ras sa bernardyny, kt�re Azjaci importuja z Europy i dalej tucza na "psy miesne". Oficjalne statystyki z czas�w Cesarstwa Niemieckiego potwierdzaja ub�j ps�w, kt�ry byl rejestrowany w ten sam spos�b jak ub�j innych zwierzat uzytkowych. Przed I wojna swiatowa spisywano rocznie ok. 7000 przypadk�w ubic ps�w, przy czym dochodzilo do licznych nielegalnych uboj�w. W Chemnitz istniala rzeznia tylko dla ps�w i kilka gosp�d, w kt�rych podawano psie mieso. (...) Szczeg�lnie ceniony jako regionalny przysmak byl tatar z psiego miesa W Unii Europejskiej ub�j ps�w i handel ich miesem sa zabronione od 1986 r.

21. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � OWADY Poeta starozytny Arystofanes opisal szarancze jako "czteroskrzydly dr�b". R�wniez starozytni Rzymianie pozywiali sie chetnie larwami trociniarki czerwicy We Francji i w p�lnocnej Hesji przygotowywano zupe z chrabaszczy majowych jeszcze na poczatku XX w. W Unii Europejskiej wobec przeznaczonych do spozycia owad�w obowiazuje rozporzadzenie UE ws. nowej zywnosci, a handlowcy musza ubiegac sie o pozwolenie na prowadzenie sprzedazy

22. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � OWADY Z punktu fizjologii odzywiania wiele gatunk�w owad�w jest dobrym zr�dlem bialka; przede wszystkim ich larwy. Przykladowo: 100 g termit�w afrykanskich zawiera 610 kilokalorii, 38 g bialka i 46 g tluszczu; 100 g larw ciem ma okolo 375 kilokalorii, 46 g bialka i 10 g tluszczu; Suszone larwy pszcz�l zawieraja do 90% bialka i osmiu procent tluszczu. Smak termit�w i swierszczy jest podobny do salaty, a szarancze sa slodkawe. Kazdy z nas tez spozywa w/w "dodatki" w powidlach, czy zamrozonych warzywach.

23. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � OWADY W Nevadzie i Kalifornii Indianie plosza systematycznie chmary szaranczy na wyslane zarzacym sie weglem miejsca, gdzie owady pieka sie i sa od razu gotowe do spozycia Owady sa rozpowszechnione w kuchniach azjatyckich, afrykanskich i poludniowoamerykanskich. W Azji spozywa sie np. pluskwiaki, w Meksyku koniki polne, a w Australii czerwie ciem witchetty

24. Tabu pokarmowe bez podloza religijnego � OWOCE MORZA W kuchni europejskiej duza popularnoscia ciesza sie np. krewetki. Kraby czy raki, nie tylko sie akceptuje jako pozywienie, ale uwaza sie je za przysmaki. Owoce morza sa dobrym zr�dlem wysokowartosciowego bialka, zawieraja tez sporo witamin z grupy B � wiec sa doskonalym pozywieniem, pod warunkiem jednak, ze pochodza z czystych w�d, bo w przeciwnym razie moga byc przyczyna powaznych zatruc.

25. Tabu roslinne Przykladem historycznego tabu roslinnego jest zakaz spozywania bobu u zwolennik�w Pitagorasa z Samos, jak i u wyznawc�w orfizmu w czasach starozytnej Grecji. B�b uwazano za rosline "uduchowiona�; jedzenie bobu, to tak, jakby zjadalo sie glowy rodzic�w. Tabu w Nowej Gwinei w plemieniu Hua to czerwone gatunki warzyw, czerwonawe owoce i grzyby, kt�re moga kojarzyc sie z menstruacja, owoce dzikich banan�w, bo ich dzikosc jest uwazana za szkodliwa dla inicjowanych mezczyzn

26. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata

27. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata

28. Przeglad zakaz�w pokarmowychw r�znych kulturach i regionach swiata Spozywanie pewnych gatunk�w zwierzat, albo przynajmniej polowanie na nie, jest prawnie zabronione ze wzgledu na ochrone gatunkowa. Do tych gatunk�w naleza np.:

29. Przeglad zakaz�w pokarmowychw r�znych kulturach i regionach swiata � ptaki spiewajace Jezyki drozdowatych byly wyszukana potrawa szlachty europejskiej, ale spozywano r�wniez ptaki w calosci, np. kwiczoly W Unii Europejskiej nie ma ograniczen prawnych dotyczacych spozywania ptak�w spiewajacych; we Wloszech i we Francji natomiast serwuje sie je jako przysmak w restauracjach. Potrawy ze skowronk�w sa do dzis cenione na stolach kraj�w sr�dziemnomorskich. Polowanie na ptaki stracilo w XIX wieku znaczenie gospodarcze.

30. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata � z�lwie i inne zwierzeta Juz od XVI w. importowano i spozywano mieso z�lwi w duzych ilosciach � zupa z z�lwiowa to symbol wyzszego statusu spolecznego. Do dzis ich mieso jest potrawa postna w Ameryce Poludniowej. Tylko w Meksyku w okresie przed wielkanocnym zjada sie okolo 10 tys. z�lwi pomimo istniejacego zakazu polowu. Ameryce Poludniowej i Azji spozywa sie nadal r�zne gatunki z�lwi ladowych jak i morskich.

31. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata � z�lwie i inne zwierzeta W Chinach przerabia sie z�lwie na r�znorakie produkty i lekarstwa, majace pomagac przy problemach z potencja. Wedlug nieoficjalnych danych spozywa sie tam rocznie okolo 20 milion�w sztuk z�lwi. R�wniez b�br jest objety ochrona gatunkowa i znikl z ksiazek kucharskich w XIXw. Przede wszystkim jego ogon byl ceniony jako przysmak. Bobry byly g�wnie spozywane podczas postu. Wczesniej r�wniez zjadano w Europie wiewi�rki. Dzis sa pod ochrona, ale szczeg�lnym przysmakiem sa dla Indian z G�r Ramapough.

32. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata � wnetrznosci. Jesli chodzi o spozywanie wnetrznosci, to Amerykanie osiagneliby najwyzszy stopien, Anglicy miejsce posrodku, a Francuzi najnizszy stopien obrzydzenia. W Polsce nieprzerwana popularnoscia cieszy sie tradycyjna potrawa flaki. Nadal chetnie spozywa sie watr�bki wieprzowe i drobiowe, ozorki wolowe i zoladki kurze, kt�re stanowia skladniki potraw w licznych przepisach. Mniej popularne, choc r�wniez jadane, sa nerki i m�zdzek cielecy. Nie ma natomiast tradycji sporzadzania potraw z jader i oczu.

33. Przeglad zakaz�w pokarmowych w r�znych kulturach i regionach swiata � przetwory mleczne Chinczycy uwazaja Camembert za "splesniale" mleko. Chinach hodowla bydla to dosc mloda dziedzina rolnictwa. W chinskim rolnictwie, opartym na nawadnianiu i budowaniu taras�w, nie bylo miejsca na zwierzeta pociagowe przez co ch�w bydla byl bezsensowny. Przed 1949r. mleko w Chinach traktowano jako srodek zdrowotny majacy og�lnie krzepic chorych. Ok. 200 mln Chinczyk�w (z 1,3 mld og�lu) pije mleko przynajmniej w malych ilosciach, ale ser nadal jest artykulem nie do jedzenia.

34. Potrawy z wieprzowiny Kazdy kraj pielegnuje wlasne, odrebne tradycje kulinarne przekazywane troskliwie z pokolenia na pokolenie. Szczeg�lnym tego przykladem jest Wielkanoc i Boze Narodzenie, kiedy to potrawy od wiek�w tak samo przyrzadzane sa istotna czescia. Potrawy z wieprzowiny tak mocno zakorzenily sie w�naszej tradycji kulinarnej, ze trudno sobie wyobrazic kuchnie polska bez schabowego, boczku czy golonki. Choc zdaniem dietetyk�w wieprzowina, zwlaszcza ta tlusta, nie powinna goscic zbyt czesto na naszym stole, ciagle jest najbardziej popularnym u nas miesem. Tlusta wieprzowina nie powinna zbyt czesto pojawiac sie w naszym menu.

35. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Czosnek obrac, rozetrzec z pieprzem i sola. Mieszanina natrzec starannie oczyszczone, oplukane, osuszone golonki i odstawic. Po godzinie golonki obsmazyc na goracym tluszczu. Cebule i marchewki oplukac, oczyscic, pokroic w plasterki. Do garnka wlozyc golonki, dodac warzywa, lisc laurowy i gozdziki. Wlac tyle wrzacej wody, aby pokryla mieso. Gotowac na bardzo malym ogniu, az mieso bedzie miekkie (okolo 3 godz.). Wyjac, oddzielic mieso od kosci, pokroic na male kawalki. Wywar przecedzic. Make rozprowadzic kilkoma lyzkami wody, wlac do wywaru i chwile gotowac, az sos zgestnieje, w�wczas wlozyc mieso i podgrzac.

36. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Golonki opalic, oskrobac, oplukac, zalac wrzaca woda, posolic, dodac lisc laurowy, ziele angielskie, pieprz i powoli gotowac, az mieso bedzie prawie miekkie. Wlozyc umyta, obrana wloszczyzne, dogotowac. Golonki wyjac i po ostudzeniu obrac z kosci. Sk�re naciac w kratke, posypac kminkiem. Piec w goracym piekarniku (najlepiej na roznie), obracajac i polewajac co pewien czas piwem, az sk�rka bedzie rumiana i chrupiaca.

37. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Bulke namoczyc w wodzie. Cztery jaja ugotowac na twardo, ostudzic, obrac, Cebule obrac, posiekac, usmazyc na lyzeczce tluszczu. Dokladnie wymieszac mieso, odcisnieta bulke, cebule i surowe jajo. Doprawic pieprzem i sola. Na deske posypana bulka tarta przelozyc mase i uformowac z niej prostokat o wymiarach 15 x 25 cm. Wzdluz dluzszego boku ulozyc jaja. Klops zwinac, zaczynajac od boku, na kt�rym leza jaja. W brytfannie rozgrzac lyzke tluszczu, wlozyc klops, polac pozostalym, stopionym tluszczem. Piec w goracym piekarniku okolo godziny, skrapiajac woda, a p�zniej przygotowanym sosem. Klops podawac pokrojony w plastry, na cieplo lub na zimno.

38. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Umyte i osuszone mieso rozkroic nozem tak, by powstal prostokat, posolic. Maslo lekko podgrzac, posmarowac nim mieso z jednej strony, posypac ziolami prowansalskimi i pieprzem, oblozyc sliwkami. Schab zwinac, obwiazac sznurkiem, posmarowac maslem. Piec w brytfannie, w goracym piekarniku, podlewajac od czasu do czasu powstajacym w czasie pieczenia sosem.

39. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Mieso pokroic w plastry, rozbic, opr�szyc sola i pieprzem. Og�rki podzielic na cwiartki. Mieso posmarowac z jednej strony musztarda, polozyc plasterek boczku, kawalek og�rka, zwinac w rulon, spiac wykalaczka. Zrazy obtoczyc w mace i podsmazyc na tluszczu. Przelozyc do garnka, wlac tluszcz ze smazenia, dolac goracej wody, tak by pokryla zrazy, lisc laurowy i dusic, az mieso bedzie miekkie. Podawac z kasza.

40. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia staropolska Wszystkie skladniki marynaty wymieszac, zalac mieso i odstawic na dobe w chlodne miejsce. Nastepnie osaczyc i upiec na ruszcie. Przygotowac sos: obrany czosnek i sk�rke z pomaranczy zawinac w gaze i razem z pozostalymi skladnikami sosu wlozyc do garnka. Gotowac na srednim ogniu, mieszajac az sos zgestnieje i stanie sie przezroczysty - wtedy wyjac gaze z czosnkiem i sk�rka z pomaranczy. Mieso podawac polane sosem i przybrane plasterkami pomaranczy.

41. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia meksykanska Ciasto: skladniki wyrobic na gladkie ciasto, pod koniec zagniatania dodac paste chili. W razie potrzeby mozna dodac nieco wiecej maki lub wody. Odstawic pod przykryciemna 30 minut. Z ciasta uformowac 10 kulek, posmarowac je oliwa i cienko rozwalkowacpomiedzy dwiema warstwami folii spozywczej. Tortille usmazyc na rumiano na rozgrzanej, ale suchej patelni po 30 sekund z kazdej strony. Farsz: mieso umyc, wlozyc do garnka razem z obrana i pokrojona w kostke cebula oraz posiekanym czosnkiem. Zalac woda tak, aby bylo przykryte. Dodac tymianek, listeklaurowy. Doprawic sola i pieprzem. Gotowac pod przykryciem na wolnym ogniu, az mieso bedzie miekkie. Dodac obrane ziemniaki i gotowac razem jeszcze 20 minut. Na koniec wlozyc oczyszczona z pestek i pokrojona na paski papryke. Gotowac jeszcze przez 3 minuty. Odstawic garnek z ognia, odcedzic, ostudzic. Mieso i ziemniaki pokroic w kostke, wymieszac z paskami papryki. Tortille podgrzac na suchej patelni lub w piekarniku. Kazdy placek posmarowac pikantnym sosem pomidorowym i wykladac na nie farsz. Posypac posiekana kolendra oraz papryczka chili. Zwinac tortille w rulony,podawac cieple.

42. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia amerykanska Bulka jest najczesciej nacinana (nie przecinana), a par�wka podgrzewana w mikrofal�wce. Bulka musi byc chrupiaca ciepla. Dodawane sa r�znego rodzaju dodatki, najczesciej ketchup, musztarda r�zne warzywa (np. siekana cebula, salata, krojona kapusta, pomidory itp.). Oryginalny amerykanski hot dog nie zawieral dodatk�w.

43. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia wloska makaron gotujemy al dente na gleboka patelnie wlewamy olej i wkladamy mieso mieso rozgniatamy widelcem i dusimy okolo 8 min nastepnie wlewamy bulion i gotujemy 10 min. dodajemy ziola, czosnek (przecisniety przez praske) dodajemy pokrojone pomidory w kostke (bez sk�ry-pomidory wkladamy do �wrzatku na �1-2 sekundy, lepiej schodzi sk�rka) � polewamy makaron i gotowe

44. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia francuska Ciasto rozmrozic w lod�wce. Mieso natrzec sola, pieprzem i obsmazyc na polowie smalcu, wlac bulion i dusic 10 min. Jablka umyc, obrac, wyciac gniazda nasienne, pokroic w plasterki, skropic sokiem z cytryny, posypac majerankiem i podsmazyc na rumiano na pozostalym smalcu. Ciasto rozwinac, ulozyc na natluszczonej i wysypanej tarta bulka blasze. Na ciescie polozyc mieso, posmarowac bialkiem, oblozyc polowa jablek, zawinac i dokladnie zlepic brzegi. Wierzch ciasta naciac, posmarowac rozmaconymi z�ltkami. Reszte jablek ulozyc w brytfannie wok�l miesa. Piec 50 minut w temp. 230�C. Pieczen pokroic w plastry. Podawac z ziemniakami oraz pieczonymi jablkami.

45. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia chinska Wieprzowine pokroic w mala kostke, posmarowac sosem sojowym, obtoczyc w mace. Ananasa osaczyc, pokroic na male kawalki. Papryke oczyscic z pestek, pokroic w mala kostke. Marchewke obrac, pokroic w mala kostke. Dymke obrac, pokroic w krazki, szczypior posiekac. Czosnek obrac, posiekac. Olej rozgrzac w woku lub na patelni, przesmazyc czosnek. Wlozyc mieso, obsmazyc ze wszystkich stron. Dodac marchewke, papryke, ananasa i dymke ze szczypiorem, mieszajac smazyc 5 minut. Keczup wymieszac z 3 lyzkami zalewy ananasowej, wlac na patelnie, chwile dusic, przyprawic do smaku. Podawac z ryzem.

46. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia grecka Cukine umyc, pokroic na plastry, opr�szyc sola, odstawic na 15 minut. Osaczyc, przesmazyc z obu stron na oleju. Ziemniaki dokladnie umyc, wrzucic do osolonego wrzatku, gotowac 10 min. Odcedzic, ostudzic, obrac, pokroic w plastry. Cebule i czosnek obrac, posiekac. Pomidory sparzyc, obrac, pokroic. Cebule zeszklic na oleju, wrzucic mieso, przesmazyc. Dodac czosnek, przyprawic. Dolozyc pomidory, dusic 5 minut. Wino wymieszac z koncentratem pomidorowym, wlac do miesa. Dusic 30 minut na malym ogniu, az sos odparuje. Przyprawic oregano i natka. Dno zaroodpornej formy natluscic, warstwami ukladac ziemniaki, mieso i cukinie, zakonczyc warstwa ziemniak�w. Z maki i masla przygotowac zasmazke, wlac zimne mleko, mieszajac gotowac 5 minut. Sos przyprawic sola, pieprzem i galka muszkatolowa. Potrawe w naczyniu polac sosem, piec okolo 1 godziny w temperaturze 180 C. Przed podaniem lekko ostudzic.

47. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia wegierska Wieprzowine umyc, osuszyc, pokroic na nieduze kawalki. Kapuste posiekac, wlozyc do rondla, dodac mieso, zalac wrzaca woda tak, by przykryla skladniki, gotowac pod przykryciem na nieduzym ogniu ok. 1 godziny. Cebule obrac, posiekac. Olej rozgrzac w rondelku, podsmazyc cebule. Wsypac make, wlac kilka lyzek wody, dokladnie wymieszac. Sos cebulowy dodac do kapusty, wlac smietane, wymieszac, przyprawic papryka i sola, gotowac ok. 15 minut (jesli potrawa jest zbyt gesta, wlac kilka lyzek wody i troche soku z cytryny).

48. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia balkanska Czosnek i szalotki obrac, posiekac. Papryke umyc, oczyscic z pestek, pokroic w paski. Mieso wymieszac z czosnkiem, szalotka, sproszkowana papryka, sola i z�ltkiem. Starannie wyrobic i uformowac waleczki wielkosci i grubosci kciuka. Nalozyc na patyczki do szaszlyk�w i posmarowac olejem. Grillowac powoli na zlotobrazowo. Wedlug uznania ozdobic paskami czerwonej papryki.

49. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia niemiecka Mieso przerabac, natrzec sola, pieprzem i papryka. Cebule obrac, pokroic w kostke. czosnek obrac, posiekac. Natke umyc, osuszyc, listki oderwac. Smalec rozgrzac w brytfannie. Wrzucic cebule, czosnek, kminek, natke. Wlozyc mieso, wlac odrobine wody. Piec pod przykryciem 1 godzine i 30 minut w temperaturze 160�C, polewajac od czasu do czasu wytwarzajacym sie sosem. Zdjac pokrywke, naciac sk�re w kratke i zwiekszyc temp. do 200�C. Piec jeszcze 30 min, polewajac piwem. Sos mozna odtluscic, przetrzec przez sito i zagotowac. Ewentualnie dolac piwa

50. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia czeska Make, drozdze, lyzeczke soli, cukier, szczypte pieprzu zagniesc na gladkie ciasto ze szklanka cieplej wody oraz maslem. Odstawic pod przykryciem na p�l godziny. Na duzej patelni rozgrzac maslo i obsmazyc mieso (ok. 10 min), czesto obracajac. Naciac ostrym nozem i posmarowac marmolada wymieszana z gorczyca. Ciasto rozwalkowac na posypanej maka stolnicy na taka wielkosc, aby owinac nim cala szynke. Blache wylozyc pergaminem. Mieso owinac ciastem, zlaczeniem polozyc na blasze. Brzegi docinac. Odstawic na 20 min. Ciasto posmarowac smietana. Na wierzchu zrobic otw�r. Piec 30 minut w temperaturze 190�C. Po upieczeniu zostawic w piecu jeszcze okolo 10 minut.

51. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia litewska Farsz: cebule obrac, posiekac, zeszklic na lyzce masla. Wymieszac z miesem mielonym i bulionem. Doprawic solai pieprzem. Ciasto: 15 obranych, umytych i startych ziemniak�w odcisnac przez gaze. Pozostale ziemniaki ugotowac w lupinach, obrac i przepuscic przez prase. Wymieszac obie masy ziemniaczane z jajkiem i szczypta soli. Wyrobic niezbyt grube placki po 8 dag. Na placki nakladac nadzienie. Zgiac krawedzie, formujac z nich owalne wydluzone pyzy. Cepeliny wkladac do osolonego wrzatku, powoli, aby nie przerwac wrzenia, i gotowac ok. 30 minut. Wylowic za pomoca sita, ukladac na podgrzanym p�lmisku. Polewac sosem z zesmazonej sloniny i cebuli wymieszanej ze smietana.

52. Potrawy z wieprzowiny � kuchnia skandynawska Kule miesne:Chleb mieszamy z mlekiem i maslem, podgotowujemy. Cebulke i jajka ugniatamy z miesem, dodajemy wystudzony lekko chleb z mlekiem. Lepimy kulki i ukladamy na papierze do pieczenia. Blache z kulkami wstawiamy na 15-20 minut do piekarnika nagrzanego do 200 stopni.Sos:Bulion gotujemy i gdy sie zagotuje zmniejszamy ogien i dodajemy powoli make, caly czas mieszajac. Nastepnie powoli dodajemy mleko i r�wniez mieszamy. Gotujemy 10 minut od czasu do czasu mieszajac. Jezeli sos ma byc bardziej gesty, to gotujemy odrobine dluzej, zeby odparowac wode.Kule polewamy sosem. Tradycyjnie wystepuja one z puree ziemniaczanym (r�wniez w ksztalcie kulek). Moga jednak byc zwykle ziemniaki, nawet ryz lub makaron.Na wierch kazdej porcji dajemy odrobine dzemu z bor�wki lub zurawiny.

53. Bibliografia: wikipedia www.kopalniawiedzy.pl www.tur-info.pl www.viva.org.pl www.ksiazka-kucharska.pl www.kulinaria.pl trufla3gotuje.blox.pl