نهمين کنفرانس بين المللي مديريت استراتژيک

1. به نام خدا نهمين کنفرانس بين المللي مديريت استراتژيک چارچوبي براي تدوين استراتژي تکنولوژي در کشورهاي در حال توسعه نويسندگان: ناديا کلانتري ، سيدحميد خدادادحسيني، ريحانه حاجيشيرزي آبان ماه 1391

2. چكيده • تمرکز اغلب کشورهاي درحال توسعه بر اتخاذ و تدوين استراتژي تکنولوژي جهت سرعت بخشيدن به فرآيند صنعتي سازي و رسيدن به توسعه پايدار • هدف پژوهش: ارائه چارچوبي براي تدوين استراتژي تکنولوژي در کشورهاي درحال توسعه با بررسي استراتژيهاي تکنولوژي کشورهاي درحال توسعه موفق، و نيز براساس چارچوب اجيل پارسونز • روش تحقيق پژوهش:روش تحليل محتواي استنباطي • کشورهاي موردمطالعه: ببرهاي آسيا (شامل کره جنوبي، هنگ کنگ، تايوان، تايلند و سنگاپور)

3. مقدمه • تکنولوژي يکي از مهمترين عوامل رقابت مي باشد و کشورهاي درحالتوسعه براي توسعه صنايع خود و رسيدن به درجه معقولي از رقابتپذيري نيازمند تدوين استراتژي تکنولوژي هستند. • برخي دلايل کم توجهي به استراتژي تکنولوژي در کشورهاي درحالتوسعه : • عدم دارابودن پايگاه تکنولوژي يکپارچه، مشتريان زياد با درآمد کم، هزينه هاي بالا، کمبود سرمايه. • از نظر لل کشورهاي درحالتوسعه در ارتباط با استراتژي تکنولوژي بايد دو اصل را در نظر بگيرند: • 1) استراتژي بايد يک چشم انداز شفاف براي توسعه فناوري ايجاد کرده و تنها بر ارتقاي علم تمرکز نکند. • 2 ) دولت بايد نهادي را با وظيفه تحليل نيازهاي فناوري و طراحي و پياده سازي استراتژِي ها ايجاد نمايد. اين نهاد بايد شامل نمايندگاني سطح بالا از همه وزارتخانه ها و بخش خصوصي باشد.

4. مباني نظري و پيشينه تحقيق • استراتژي تکنولوژي • فورد: استراتژي تکنولوژي روشي کلي و گسترده براي دستيابي به اهداف سازماني از طريق بکارگيري تکنولوژي مناسب در محيط رقابتي مورد انتظار مي باشد. اين استراتژي بايستي معيارهايي براي انتخاب تکنولوژي مناسب را ارائه دهد. • ديکسون: فرآيندي است که در آن شرکت از منابع فناورانه اش براي دستيابي به اهداف شرکت بهره مي برد. • ميديک و پچ(Maidique & Patch): پورتفويي از انتخاب ها و برنامه هايي که شرکت براي مقابله با تهديدات فناورانه و استفاده از فرصت ها در محيط خارجي اش به کار مي برد. • قاضي نوري و همکارانش: تعريف خود را از استراتژي تکنولوژي ملي بدين صورت ارائه داده اند: استراتژِي تکنولوژي مجموعه اي از حوزه هاي تکنولوژي است که حمايت دولت را به شکل اهداف خاص براي هر شاخه تکنولوژي کسب مي کند.

5. مباني نظري و پيشينه تحقيق • مدل هاي مختلف تدوين استراتژي تکنولوژي ملي الف) مدل تکنولوژي هاي حياتي:

6. مدل هاي مختلف تدوين استراتژي تکنولوژي ملي ب) مدل برنامه ريزي تکنولوژي: تدوين استراتژي تکنولوژي براساس اين مدل شامل 4 مرحله مي باشد: 1. شناسايي تکنولوژي هاي مهم، 2. ارزيابي جذابيت تکنولوژي هاي مشخص شده، 3. ارزيابي توانايي شرکت در ارتباط با تکنولوژي هاي مشخص شده، 4. ايجاد ماتريس تصميم و قرار دادن تکنولوژي ها در ماتريس بر اساس ارزيابي هاي مراحل قبل.

7. مباني نظري و پيشينه تحقيق • مدلهاي مختلف تدوين استراتژي تکنولوژي ملي ج) مدل استراتژي تکنولوژي ملي: اين مدل شامل 3 مرحله است : مرحله 1: مرحله قبل از تدوين استراتژي: تدوين چشم انداز و خط مشي هاي تکنولوژي مرحله 2: تحليل ورودي و تدوين استراتژي: تحليلSWOT (نقاط قوت/ضعف فرصت/تهديد) و ارزيابي قابليت جذابيت مرحله3: نهايي سازي استراتژي: تعييناستراتژي هايي براي حوزه هاي مختلف فناوري، اعتبارسنجي آنها ازطريق مقايسه با استراتژي هاي تکنولوژي ديگر کشورها و در نهايت اصلاح استراتژي هاي تدوين شده

8. مباني نظري و پيشينه تحقيق • استراتژي تکنولوژي در کشورهاي در حال توسعه مسير استراتژي تکنولوژي در کشورهاي در حال توسعه از ديدگاه نواز شريف

9. مباني نظري و پيشينه تحقيق • استراتژي تکنولوژي در کشورهاي در حال توسعه استراتژِي تکنولوژي بر مبناي دو بعد قابليت و پيچيدگي اجزاي فناوري

10. چارچوب نظري تحقيق • چارچوبي مورد استفاده اين پژوهش براي تدوين استراتژِي تکنولوژي، مدل اجيل(AGIL) نام دارد که توسط تالکوت پارسونز ارائه شده است. • نظام کنش متشکل از چهار خرده نظام است: الف) خرده نظام زيستي، ب) خرده نظام شخصيتي، ج) خرده نظام فرهنگي؛ د) خرده نظام اجتماعي • استفاده محققان مختلف از چارچوب پارسونز: • تجزيه و تحليل سيستم حقوقي انجمن اجتماعي آمريکا • استفاده از مدل پارسونز به عنوان چارچوبي که در آن مشکلات و مسائل و راه حل هاي آنها مي توانند به صورت منسجم مورد بحث و بررسي قرار گيرند. • روکان مدل تقسيم سيستماتيک را با بکارگيري اين چارچوب براي ترجمه تعارض ها به سيستم هاي بخشي توسعه داده است. • الام و همکارانش، از اين چارچوب براي مطالعه کارآفريني استفاده نموده اند.

11. روش تحقيق • اين تحقيق از لحاظ هدف يا جهتگيري، كاربردي و از لحاظ اجرا، توصيفي ميباشد. • روش مورداستفاده در اين تحقيق، روش تحليل محتوای استنباطی است. • گام هاي پژوهش: • بررسي اسناد و مدارک معتبر، • استخراج استراتژيهاي تکنولوژي کشورهاي درحالتوسعه موفق، • مجزا نمودن پرکاربردترين استراتژيها • مشخص نمودن استراتژيها، به تفکيک مرتبطبودن با هريک از خرده نظامهاي اقتصادي، اجتماعي، سياسي و فرهنگي چارچوب پارسونز و ارائه چارچوبي براي تدوين استراتژي تکنولوژي براي کشورهاي درحالتوسعه

12. استراتژي تکنولوژي کره جنوبي

13. استراتژي تکنولوژي کره جنوبي • دلايل نوآوري هاي سريع و موفق کره جنوبي : دولت: رهبري قوي رئيس جمهور پارک، رهبري اثربخش يادگيري فناورانه در طول سال هاي 1960 و 1970، معيارهاي سياست صنعتي، توسعه مؤسسات آموزشي و تسهيلات تحقيق و توسعه، امتيازات مالي و مالياتي اثربخش، ممنوعيت ليسانس هاي خارجي مردم: کار بيشتر، سرمايه گذاري در تحصيل. کانگلومريت ها(Conglomerate): سازمان ها و منابع فني توسعه يافته براي جذب تکنولوژي خارجي به صورت اثربخش تر، گسترش شديد تحقيق و توسعه صنعتي، بهره برداري از مهندسان ژاپني. بنگاه هاي کوچک و متوسط: کارآفريني فعال، يادگيري از خريداران خارجي و داخلي، ارتقاي تکنولوژي ها جهت دستيابي به بازارهاي رقابتي، پشتيباني از شرکت هاي بزرگ و بهره برداري از مهندسان آنها

14. استراتژي تکنولوژي کره جنوبي • سه دوره توسعه تکنولوژي در کره

15. استراتژي تکنولوژي تايلند • تکنولوژي هاي محوري در نظر گرفته شده: فناوري اطلاعات و ارتباطات، بيوتکنولوژي، تکنولوژي مواد و نانو تکنولوژي. • استراتژي هايي که اين کشور در پيش گرفته عبارتند از : • توسعه خوشه ها، • توسعه منابع انساني علم و فناوري، • توسعه زيرساخت علم و فناوري و نهادها، • تقويت آگاهي عمومي درباره علم و فناوري، • بهبود سيستم مديريتي علم و فناوري، • توسعه نيروي کار علم و فناوري ماهر براي بخش هاي صنعتي و خدماتي.

16. استراتژي تکنولوژي تايوان • استراتژي هاي دهه 1970 : پشتيباني از موسسات تحقيقاتي غيرانتفاعي که پروژه هاي مربوط به برنامه توسعه تکنولوژي تايوان را انجام مي دادند، تعريف پروژه هاي R&D مشترک صنعت و موسسات تحقيقاتي. • استراتژي هاي دهه 1980: انتقال برخي تکنولوژي ها ، اتحاد سياسي با کشورهايي که به انتقال تکنولوژي از آنها مي پردازد، سرمايه گذاري در زيرساخت صنعتي، تاسيس آزمايشگاه ها و پارک هاي صنعتي علم محور، بازگرداندن نيروي انساني آموزش ديده، تمرکز روي اقتصاد صادرات محور، اهميت قائل شدن براي بنگاه هاي کوچک و متوسط، ارتقاي صنعت سرمايه گذاري خطر پذير، تمرکز روي صادرات کاربر محور. • استراتژي هاي شوراي ملي علوم تايوان: يکپارچه نمودن نيروي انساني و تکنولوژي، آموزش نيروي انساني علم و فناوري جهت استفاده از استعدادها، استقرار يک سيستم قانوني و تنظيمي پايدار، پيگيري تعالي آکادميک و تقويت علائق اجتماعي، ارتقاي نوآوري فناورانه و بهبود محيط صنعتي، ارتقاي توسعه پايدار.

17. استراتژي تکنولوژي هنگ کنگ • پس از بحران مالي آسيا، هنگ کنگ منابع جديدي براي رشد پيدا کرد. اين منابع شامل سرمايه گذاري در اقتصاد جديد در حال تولد، ارتقاي تکنولوژي و سرمايه انساني (شامل وارد نمودن مهارت ها) و تقويت نرخ تبادل مي باشند. • در چهار دهه گذشته، هنگ کنگ صنعت خود را از کاربرمحور به سرمايه و تکنولوژِي محور تبديل نموده و از يک پايگاه توليدي با هزينه هاي پايين به يک مرکز توليدي با ارزش افزوده بالا و مبتني بر خدمت و طراحي تبديل شده است. • رويکرد دولت هنگ کنگ در ارتقاي توسعه اطلاعات و تکنولوژي با پنج استراتژي اصلي پشتيباني مي شود که عبارتند از: تامين زيرساخت فناورانه در سطح جهاني، حمايت مالي از تحقيق و توسعه و انتقال فناوري، توسعه منابع انساني، تقويت همکاري بين المللي در علم و فناوري، پرورش فرهنگ نوآوري در جامعه.

18. استراتژي تکنولوژي سنگاپور • سند استراتژي علم و فناوري • استراتژي هايي که اين کشور اتخاذ نموده عبارتند از: • توسعه ظرفيت نوآوري به عنوان منبع جديد مزيت رقابتي، • توجه هر چه بيشتر به علم و رياضيات، • جذب مهارت هاي بالا از طريق ايجاد محيطي مناسب و جامعه اي باز، • جذب فناوري هايي که سبب توسعه اقتصادي در آينده اي نزديک مي شوند مانند فناوري هاي مرتبط با منابع آبي، کنترل بيماري هاي عفوني، رسانه ديجيتالي، و غيره، • حفظ نيروي انساني آموزش ديده و جلوگيري از پديده فرار مغزها. • دولت سنگاپور برنامه هاي پنج ساله براي پيشرفت علم و فناوري نيز توسعه داده است.

19. توسعه چارچوب استراتژي تکنولوژي براي کشورهاي در حال توسعه

20. توسعه چارچوب استراتژي تکنولوژي براي کشورهاي در حال توسعه • نهادسازي در اکثر کشورها يکي از فعاليت هاي مهم براي ارتقاي علم و فناوري در جامعه است. • ايجاد زيرساخت هاي مناسب خصوصاً ايجاد زيرساخت صنعتي در کشورهاي در حال توسعه • اهميت بنگاه هاي کوچک و متوسط در اغلب کشورهاي در حال توسعه

21. توسعه چارچوب استراتژي تکنولوژي براي کشورهاي در حال توسعه

22. نتيجه گيري • اهميت زيرساخت هاي نهادي و قانوني در مراحل اوليه تدوين استراتژي تکنولوژي در اغلب کشورهاي در حال توسعه • تمرکز بر واردات تکنولوژِي خصوصاً تکنولوژي هاي پيشرفته از کشورهاي صنعتي و جذب آنها • چارچوب ارائه شده در تحقيق، سبب مي شود کشورهاي در حال توسعه با آگاهي از استراتژي هايي که مرتبط با خرده نظام هاي اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اجتماعي مي باشد و نيز استفاده از تجربيات کشورهاي موفق، بتوانند استراتژي هاي کارآمدتر و منسجم تري را تدوين کنند. • نقطه قوت چارچوب پيشنهادي اين است که استراتژي هاي ارائه شده بر اساس تجربيات عملي کشورهاي در حال توسعه به دست آمده است که خود مسير پيشرفت فناورانه را با موفقيت پيموده و توانسته اند شکاف فناورانه خود با کشورهاي توسعه يافته به حد قابل ملاحظه اي کاهش دهند.

23. مراجع • 1. مخبر, ع. (1378). نظريه اجتماعي مدرن از پارسونز تا هابرماس. تهران: آگاه. • 2. طارق خليل, م. س. (1389). مديريت تکنولوژِي:رمز موفقيت در رقابت و خلق ثروت. تهران: دفتر پژوهشهاي فرهنگي. • 3. Ahmad, A., Ahmad, H., & Nyager, S. (2009). Technology strategy and competitiveness in developing nations:Exploratory evidence from Nigerian Telecommunication market. Journal of International Business and Entrepreneurship, 14(1) . • 4. Bhumirantana, S. (2004). Trnaslation and eccapsulation of sustainability into science and technology policy in the contect of Thailand. National S&T development agency Thailand. • 5. Chiang, J.-T. (1988). Technology strategies in national context and national programs in Taiwan. Technology in Society,2. • 6. Chung, Y. (2006). Innovation strategies for enterprise development of Kazakhestan. Korea Institute for development strategy. • 7. Elam, A., & Sandana, D. (2009). The potential of Parsons' systems theory for the study of enterpreneurship. Babson College. • 8. Fukushima, M.& Shiratori, H.(2008). Do minorities matter?Inequality and inequity in public secondary education in Maryland. Interdisciplinary Information Sciences, 14(2), 177-182. • 9. Ghazinoory, S., Divsalar, A., & Soofi, A. (2009). A new definition and framework for the development of a national technology strategy: the case of nanotechnology for Iran. Technological Forcasting & Social Change 76 , 835-848. • 10. Hsu, C.-W., & Chiang, H.-C. (2001). The government strategy for the upgrading of industrial technology in Taiwan. Technovation 21, 123-132. • 11. innovation and technology commission. (2012). Promotion of innovation and technology in Hong Kong. innovation and technology commission. • 12. Kim,Y.(2003).Technology commercialization in Republica of Korea. Korean Technology Center. • 13. Lall, S. (2001). National strategies for technology adoption in the industrial sector:Lessons of recent experience in the developing regions. Human development report. • 14. Maidique, M., & Patch, P. (1988). Corporate strategy and technology policy, readings in the management of innovation. New York: Ballinger. • 15. Morin, J. (1985). La excellence technologique. Paris: Jean picollec-publi union. • 16. National science council. (2009). National science and technology development plan(2000-2012). National science council. • 17. Pun, K.-F., Chin, K.-S., White, A., & Gill, R. (2004). Determinants of manufacturing strategy formulation: a longitudinal study in Hong Kong. Technovation 24, 121-137. • 18. Putranto, K., Stewart, D., Moore, G., & Diatmoko, R. (2003). Implementing a technology strategy in developing countries, the experience of the Indonesian rolling stock industry. Technological Forcasting & Social Change 70 , 163-176. • 19. Rieck, R., & Dickson, K. (1993). A model of technology strategy. Technology Analysis & Strategic Management 5(4) , 397-412. • 20. Ritzer, G. (2000). Sociological theory. New York: McGraw-Hill. • 21. Sharif, N. (1994). Integrating business and technology strategies in developing countries. Technological forcasting and social change 45 , 151-167. • 22. Song, J., & Lee, J. (2002). Technology strategy in Korean leading edge companies. Science and Technology policy Institute Korea. • 23. Sung, Y.-W. (2001). Re-defining Hong Kong's strategy of Growth and Development. Hong Kong: Chinese University of Hong Kong Shatin. • 24. Sup Choi, H. (1988). Science policy mechanism and technology development strategy in the developing countries. Technological Forcasting and Social Change, 33, 279-292. • 25. Trevino,A.(2008).Talcott Parsons on law and the legal system.UK:Cambridge Scholars Publishing. • 26. UNIDO. (2005). Technology forsight manual. Vienna. • 27. Zhou, Y., & Yuh Hsu, J. (2011). Divergent engagements: roles and strategies of Taiwanese and mainland Chinese returnee enterpreneures in the IT industry. Global Networks 11(3), 398-419. • 28. Zwick, M. (2011). Complexity theory and political change: Talcott Parsons Occupies Wall Street. Portland : Portland State University.

24. با تشکر از حسن توجه شما آدرس پست الكترونيك: n.kalantari@modares.ac.ir