Liberal Elektrik Piyasası ve Serbest Tüketici Olma

1. Liberal Elektrik Piyasası ve Serbest Tüketici Olma 31 Temmuz 2003 Perakendeciler Derneği/İstanbul

2. Gündem • Serbest elektrik piyasasına genel bakış • Serbest tüketici olma • Vaka çalışması • Tedarikçi seçme ve dikkat edilmesi gereken noktalar

3. Gündem • Serbest elektrik piyasasına genel bakış • Serbest tüketici olma • Vaka çalışması • Tedarikçi seçme ve dikkat edilmesi gereken noktala

4. Enerji Piyasalarında Yeni Yapı Elektrik Sektörü 3 Nisan 2001’de kabul edilen 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, Doğal Gaz Sektörü 2 Mayıs 2001’de kabul edilen 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu, ile serbest rekabete açıldı. Piyasa Kanunları; Elektrik’te Eylül 2002, Doğal Gaz’da Ekim 2002 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır.

5. Liberal Yapıya Geçiş Amacı • Elektrik enerjisi piyasasında verimliliği (işletme ve yatırım) artırmak ve maliyetleri azaltmak için rekabetin sağlanması, • Enerji sektörünün mali açıdan sürdürülebirliliğinin temin edilmesi için maliyeti yansıtan fiyatların oluşturulması, • Mal ve hizmet kalitesinin arttırılması, • Yerli ve yabancı özel sektörün piyasalara girişinin sağlanması, • Yatırım kararlarının serbest piyasada alınarak, arz güvenliğinin sağlanması.

6. Eski-Yeni Yapı Karşılaştırması

7. TETAŞ TEDAŞ EÜAŞ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. Yİ-YİD-İHD GÖREVLİ ÖZEL DAĞITIM ŞİRKETLERİ ÜRETİM ŞİRKETLERİ ÖZEL TOPTAN SATIŞ ŞİRKETLERİ OTOPRODÜKTÖRLER OTOPRODÜKTÖR GRUPLARI İTHALAT İHRACAT SERBEST BÖLGELER İTHALAT Yeni Piyasa Yapısı TEİAŞ SERBEST TÜKETİCİ PERAKENDE SATIŞ ŞİRKETLERİ SERBEST OLMAYAN TÜKETİCİ OTOPRODÜKTÖR GRUBU ORTAKLARI

8. Yapılanmada Önemli Adımlar Atıldı KANUN EPDK YÖNETMELİK TETAŞ TOPTAN SATIŞ FİYATI TEİAŞ İLETİM BAĞLANTI BEDELLERİ ST SAYAÇ MON. İLETİŞİM ALTYAPI ST GÜNÜ 03.03.2001 4628 No. Elektrik Piyasası Kanunu 02.05.2001 4646 No. Doğal Gaz Piyasası Kanunu 02.11.2001 Kuruldu. 19.11.2001 Kurul üyeleri göreve baş-ladı. 04.08.2002 Lisans Yönetm. 11.08.2002 TarifeYönetm. 04.09. 2002 ST Yönetmeliği Mayıs 2003 TETAŞ’ın lisans alması vetoptan satış fiyatını açıkladı. Nisan 2003TEİAŞ’ın lisans alması,sistem bağlantı, kullanımve işletim bedelleri açıklanacak. Haziran2003 ST’ ler sayaçmontajlarınıyapacak, BT altyapısı kuracaklardır. 03.03. 2003 Yılda en az9 milyon kWh enerji tüketenler tedarikçisini seçme hakkını almıştır. Haziran2003 Lisanslı özel sektör Toptan Satış Şirketleri, tedarikçiler ve ST ile kontratyaparak, faaliyetebaşlamıştır. Eylül 2003 TEİAŞ altyapı çalışmalarını tamamlayana kadar gerçek zamanlı manuel uzlaştırma, tek t. dengeleme yapılacaktır. 2004 TEİAŞ BT, ÖİK altyapı çalışmalarını tamamlayarak Dengeleme Piyasasını etkin kılacaktır. 2004-2005TEDAŞ ve bağlı ortaklıklar özelleştirilecek ve özel Dağıtım Şirketleri piyasaya katılacaktır. En geç 2007 EÜAŞ santrallarıözelleştirilecek ve serbest piyasaya katılacaktır. 2007 EÜAŞ santralları özelleştikten sonra piyasada TETAŞ’ın etkinliği iyice azalacaktır. 2007 Üretimden son tüketiciye kadar rekabetçi serbest piyasa çalışmaya başlayacaktır. ÖZEL TOPTAN ŞİRKETLER SERBEST PİYASA MANUEL DÖNEM DENGELEME UZLAŞTIRMA PİYASASI ÖZEL DAĞITIM ŞİRKETLERİ EÜAŞ SANT. DEVRİ TETAŞ ETKİNLİĞİ AZALACAK TAM SERBEST PİYASA

9. Gündem • Serbest elektrik piyasasına genel bakış • Serbest tüketici olma • Vaka çalışması • Tedarikçi seçme ve dikkat edilmesi gereken noktalar

10. Serbest Tüketici Kimdir? “ Elektrik Piyasası Düzenleme Kurulu” tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestine sahip gerçek veya tüzel kişi” .

11. Serbest Tüketici İle İlgili Genel Bilgiler • Serbest tüketici olabilme limiti şu an için yıllık “9 Milyon kWh” dır. Serbest tüketici limiti her yılın 31 Ocak tarihine kadar Kurul tarafından belirlenmekte olup, mevcut 9 Milyon kWh limitinin en az iki-üç yıl daha geçerli olacağı düşünülmektedir. • Serbest tüketicilerin elektriğini satınalabilecekleri tedarikçiler ise tüketicilerine elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlamakla yükümlü olan lisans sahibi üretim şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları, toptan satış şirketleri ve perakende satış şirketleridir. • Serbest tüketicilerin tedarikçilerini seçebilme hakkı 3 Mart 2003 tarihi ile fiili olarak başlamıştır. Bir tüketici, Tek başına, veya Talep birleştirme, yöntemlerinden biri vasıtasıyla Serbest Tüketici olabilir. • Bu iki yöntem vasıtasıyla “Serbest Tüketici” vasfını alamayan tüketiciler, “Serbest Olmayan Tüketici” olarak isimlendirilmekte olup, bu tüketicilerin elektriklerini bölgelerinde faaliyet gösteren ve satış fiyatlarının üretim veya toptan satış şirketlerine göre daha yüksek olması beklenen perakende satış şirketlerinden satınalması zorunludur.

12. Tek Başına Serbest Tüketici Olabilme • İletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketiciler, • Bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimleri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler, • İçinde bulunulan yılda gerçekleşen toplam elektrik enerjisi tüketimleri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler, • Kendi üretiminden tükettiği miktar dahil toplam elektrik enerjisi tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişiler, • Bir önceki takvim yılındaki tüketimi serbest tüketici limitini geçmeyen ancak, içinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye taahhüt eden ve bağlantı anlaşması veya abonelik sözleşmesindeki bağlantı gücü veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler, • İçinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini ilgili dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiye taahhüt eden ve bağlantı anlaşmasındaki bağlantı veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen yeni tüketiciler.

13. Talep Birleştirme • Aynı veya farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasındaaynı tüzel kişiliğe ait toplam elektrik enerjisi tüketiminin bir önceki takvim yılına ait serbest tüketici limitini geçmesi, • Kontrol ilişkisiyle tek bir tüzel kişiye bağlı olan tüzel kişilerin, aynı veya farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasında bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimlerinin serbest tüketici limitini geçmesi ve ikili anlaşmayı tedarikçi ile kontrol ilişkisiyle bağlı olunan tüzel kişinin yapması, • Bir araya gelerek tek bir tüzel kişilik oluşturan birden fazla tüketicinin bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimlerinin serbest tüketici limitini geçmesi, tedarikçi ile söz konusu tüzel kişiliğin ikili anlaşma yapması ve söz konusu tüketicilerin elektrik enerjisi tüketimlerinin tek bir ortak sayaçtan ölçülmesi. (a) ve (b) bentleri hükümleri kapsamında farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasında elektrik enerjisi temin eden tüzel kişiler için talep birleştirme suretiyle serbest tüketici niteliği kazanılmasına ilişkin uygulama, 31 Ocak 2004 tarihinden itibaren uygulanır

14. Gündem • Serbest elektrik piyasasına genel bakış • Serbest tüketici olma • Vaka çalışması • Tedarikçi seçme ve dikkat edilmesi gereken noktalar

15. Talep Birleştirme-Aynı Tüzel Kişi 1 Nolu dağıtım bölgesi 3 Nolu dağıtım bölgesi 2 Nolu dağıtım bölgesi

16. Talep Birleştirme-Aynı Tüzel Kişi Hemen serbest tüketici olabilir Serbest tüketici olamaz. 1 Ocak 2005’de diğer bölgelerdeki tüketim noktalarıyla birleşerek serbest tüketici olabilirler.

17. Talep Birleştirme-Farklı Tüzel Kişiler Önceki vaka çalışmasındaki durum; Kontrol ilişkisiyle aynı tüzel kişiliğe başlı farklı şirketlerin (örneğin H.Ö. Sabancı Holding’e bağlı Teknosa, Diasa, Carrefoursa gibi) taleplerini birleştirmesi ve bu şirketler adına bağlı oldukları tüzel kişinin (H.Ö. Sabancı Holding) tedarikçiyle anlaşma yapması, Farklı tüzel kişilerin biraraya gelerek yeni bir tüzel kişilik oluşturmaları (kooparatif, anonim şirket, vs..), elektrik tüketimlerini aynı sayaçtan okunacak duruma getirmeleri ve tedarikçiyle yeni kurulan tüzel kişinin anlaşma yapması durumunda da geçerlidir (örnek OSB’ler).

18. Dial Up Elektronik Sayaç Zorunluluğu Serbest tüketicilerin elektronik sayaç kullanması zorunludur. ST1 Satelko Network ISDN GPRS Dial Up LEASED LINE (ISDN) Lokal Telekom STn Enerjisa EDUM GPRS ISDN Dial Up Lokal Telekom OP & ÜŞ GPRS UYDU GSM (Acil Durumlarda Sesli İletişim) GPRS ISDN Lokal Telekom

19. Gündem • Serbest elektrik piyasasına genel bakış • Serbest tüketici olma • Vaka çalışması • Tedarikçi seçme ve dikkat edilmesi gereken noktalar

20. Tedarikçi Seçme Prosesi • Serbest tüketici olma şartlarının sağlanması • Serbest tüketici belgesinin alınması • Tedarikçinin seçilmesi

21. Tedarikçi Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar • Özellikle sanayi tüketicileri tarafından elektrik bir “commodity” olarak görülmekte ve ana değerlendirme kriteri fiyat olmaktadır. • Fakat “commodity” olarak görülen elektrik girdisi ile ilgili tedarikçi seçilirken, mutlaka aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır. • Arz sürekliliği, müşteri dengeleme (spot) piyasasına bırakılmamalı-müşteriye yüksek maliyet • Finansal ve teknik yeterlilik • Çevreye uyum sertifikasyonu (AB’ye uyum kriterleri arasında) • Anlaşılan şartlarda uzun dönemli arz sağlayabilme, fiyat volatilitesi • Müşteriye değer yaratabilecek çözümler sunma (enerji yönetimi vs.)

22. İzmit 120 MW Türkiye’nin Sanayi Bölgeleri Çanakkale 65 MW Adana 120 MW Mersin 65 MW Tüm Kriterleri Karşılayabilecek İş Ortağı: Enerjisa Toplam 370 MW Üretim Kapasitesi Türkiye Elektrik Tüketiminin Yaklaşık %2’si

23. Tüm Kriterleri Karşılayabilecek İş Ortağı: Enerjisa • Türkiye’nin en büyük iki özel elektrik üretim şirketinden biridir. • Ülke geneline yayılmış toplam 370 MW kapasitesindeki dört üretim tesisine sahiptir. • Türkiye elektrik tüketiminin %2’sini karşılamaktadır. • Türkiye’nin önde gelen sanayi ve ticaret şirketlerinin tedarikçisi olup, bu şirketlerle uzun dönemli iş ortaklığı kurulmuştur. • Sürekli ve güvenilir enerji arzını garanti etmektedir. • Müşteri memnuniyetinin en ön planda tutulduğu, stratejik kalite sistemleri anlayışına dayalı yönetim felsefesini uygumaktadır. • Elektrik sektörünün yapılanmasında liderlik yapan kuruluşların en önemlilerindendir. • Güçlü finansman yapısına ve konusunda uzman kadroya sahiptir. • Sektöründe imajı en yüksek ve marka olmuş şirketler arasındadır.

24. Tüm Kriterleri Karşılayabilecek İş Ortağı: Enerjisa İletişim Bilgileri Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. Müşteri İlişkileri Servisi Kentsa Alikahya 41220 İzmit/Kocaeli Telefon: (262) 3105500 Faks: (262) 3647040 e-mail: enerjisa@enerjisa.com.tr