NFOŚiGW

1. PRZECIWDZIAŁANIE ŚRODOWISKOWYM ZAGROŻENIOM ZDROWIA dr Anna Starzewska-Sikorska mgr inż. Wanda Jarosz Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach Program jest dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NFOŚiGW Ministerstwo Zdrowia

2. Główne zadanie Programu Wsparcie krajowej strategii zdrowia środowiskowego Cel bezpośredni Stworzenie narzędzi służących przeciwdziałaniu środowiskowym zagrożeniom zdrowia, głównie przez zintegrowanie działań zmierzających do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska i eliminacji negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski

4. REALIZATORZY ZADAŃ Ministerstwo Zdrowia Program Wieloletni Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec Główny Instytut Górnictwa, Katowice Program jest dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PATRONI MEDIALNI http://www.ietu.katowice.pl/wpr

5. Czynniki środowiskowe wpływające na zdrowie SYTUACJE NADZWYCZAJNE katastrofy chemiczne, nadużycie alkoholu lub leków CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE stres, praca zawodowa, relacje między ludźmi CZYNNIKI BIOLOGICZNE bakterie, wirusy,grzyby, pasożyty, GMO CZYNNIKI FIZYCZNE hałas, mikroklimat, promieniowanie, oświetlenie CZYNNIKI CHEMICZNE substancje chemiczne, zapylenie, dym tytoniowy

6. SKAŻENIE BIOSFERY powietrze gleba woda ZATRUCIA ROZMYŚLNE samobójcze mordercze ZATRUCIA ZAWODOWE produkcja przemysłowa magazynowanie obrót handlowy Substancje chemiczne LEKI narkomania lekomania doping PESTYCYDY w ochronie roślin w higienie ludzi i zwierząt pozostałość w żywności ZATRUCIA W GOSPODARSTWIE DOMOWYM chemikalia tworzywa sztuczne kosmetyki ŻYWNOŚĆ obce substancje chemiczne naturalne toksyny drobnoustroje

7. System informacji o środowiskowych uwarunkowaniach zdrowia • Wspierający procesy decyzyjne w zdrowiu publicznym i zarządzaniu środowiskiem • Niezbędne narzędzie monitorowania i oceny wdrażanych polityk i programów w skali kraju i regionu na poziomie międzynarodowym • Prace mają charakter wyprzedzający w stosunku do realizowanej obecnie polityki zdrowia środowiskowego UE

8. System informacji o środowiskowych uwarunkowaniach zdrowia Wymagania • Jednolita metodologia gromadzenia, analizy, oceny danych i przedstawiania informacji • Opracowanie i przekaz informacji dla różnych grup odbiorców • Konieczna jest modyfikacja danych źródłowych, sposobów przetwarzania danych, rozwinięcie lub ulepszenie dostępnych zasobów informacyjnych oraz sposobu przekazywania i udostępniania danych między kompetentnymi instytucjami

10. Środowiskowe uwarunkowania zdrowia a proces programowania rozwoju kraju Trwały i zrównoważony rozwój Polski wymaga • Trwałych instytucji • Długookresowych strategii • Stabilności • Przejrzystości • Partnerstwa i partycypacji wszystkich sektorów • Ocena oddziaływania dokumentów politycznych i prawnych prowadzona sposobem określonym w komunikacie UE [COM (2002) 276 final

11. Aspekt ryzyka zdrowotnego i środowiskowego w systemie zarządzania środowiskiem jako całością • Procedura oceny ryzyka zdrowotnego wymusza podejście ilościowe do problemu rzeczywistych i potencjalnych szkodliwych efektów zdrowotnych wynikających z istniejącego lub przewidywanego stanu środowiska • Zarządzający środowiskiem  równoczesne rozpatrywanie zagrożenia, narażenia i efektu zdrowotnego • Wartości krytyczne ryzyka zdrowotnego i środowiskowego jednolity układ odniesienia dla wszystkich podejmowanych decyzji oraz jednoznacznej interpretacji przepisów prawnych

12. Wzmocnienie procedur oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko • Wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych • Budowa wiarygodnego i silnego systemu wiedzy o środowiskowych zagrożeniach zdrowia dla osób wykonujących raporty oraz weryfikujących jednostek administracyjnych • Intensyfikacja roli wszystkich interesariuszy uczestniczących w procedurze OOS • Działania promocyjne i edukacyjne • Monitorowanie praktyki sporządzania raportów o oddziaływaniu planowanych przedsięwzięć na środowisko • Internet jako narzędzie komunikacji i poprawy dostępności informacji

13. Procedura wykonywania oceny oddziaływania na zdrowie ludzi – wyróżniono przypadek występowania tylko jednego skutku dla każdego ogniwa ciągu przyczynowo-skutkowego

14. Lokalne plany działań na rzecz środowiska i zdrowia • Przyczynianie się do osiągnięcia i zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia • Poprawa jakości zdrowia publicznego • Zapobieganie chorobom ludzkim • Zapobieganie i likwidacja źródeł niebezpieczeństw dla ludzkiego zdrowia • Lokalny Plan Działań na rzecz Środowiska i Zdrowia dla Miasta i Gminy Olkusz • Poradnik opracowywania LPDZŚ

15. LPDŚZ dla Miasta i Gminy Olkusz Informacja i promocja

16. Tereny poprzemysłowe • Proces decyzyjny dotyczący sterowania jakością powierzchni ziemi musi uwzględniać zastosowanie kryterium ryzyka zdrowotnego • Wypracowany w Programie „Środowisko a Zdrowie” model konceptualny stał się podstawą teoretyczną „Założeń Programu Rządowego dla Terenów Poprzemysłowych”

18. Tereny poprzemysłowe • Za najistotniejszy dla powodzenia przyszłego programu uznano problem modernizacji systemu zarządzania powierzchnią ziemi w kraju szczególnie w obszarze włączenia administracji publicznej do aktywnego sterowania procesami uzyskiwania przez powierzchnię ziemi stanu jakościowego, przy którym poziom ryzyka zdrowotnego byłby akceptowalny • Konieczna jest nowelizacja ustawy „Prawo Ochrony Środowiska” i pilne przygotowanie szeregu rozporządzeń i norm technicznych, które zapewniłyby zgodność z obowiązującymi dyrektywami UE oraz usprawniłyby system ochrony powierzchni ziemi w kraju

19. Dialog społeczny na temat zdrowia środowiskowego • Upowszechnianie efektów zadań realizowanych w ramach Programu Wieloletniego „Środowisko a Zdrowie” • Promocja działań na rzecz środowiska i zdrowia wśród społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem grup celowych • Administracja rządowa • Władze samorządowe • Środowiska gospodarcze • Środowiska naukowe • Organizacje ekologiczne • Organizacje konsumenckie • Dziennikarze

20. Badania ankietowe społeczeństwa Ocena dostępności informacji o stanie środowiska i jego wpływie na zdrowie człowieka Wnioski • Nie ma dobrego i powszechnego dostępu do informacji • Ponad 40% respondentów uznało, że nie ma takiej informacji lub oceniło ją jako złą • Ankietowani podkreślają ograniczony dostęp do informacji o zagrożeniach zdrowia wynikających ze stanu środowiska • Główne źródło informacji w dalszym ciągu wskazywano programy telewizyjne, audycje radiowe i artykuły prasowe • Poniżej 30% respondentów korzysta z ulotek, broszur, biuletynów oraz raportów z badań

21. Badania ankietowe organizacji pozarządowych Od czego zależy minimalizacja środowiskowych zagrożeń zdrowia Wnioski Obecnie najważniejsze zagrożenia środowiskowe w opinii organizacji pozarządowych to: • stres (66,7%) • toksyczne substancje chemiczne obecne w środowisku (62,1%) • stan środowiska przyrodniczego (59,1%) • uzależnienia (51,5%) • poczucie bezpieczeństwa (43,9%)

22. Dostępność informacji na temat środowiskowych zagrożeń zdrowia Dostępność informacji dotyczącej zanieczyszczenia środowiska i wpływu zanieczyszczeń na zdrowie człowieka w skali kraju i regionu w ocenie samorządów

23. Dostępność informacji na temat środowiskowych zagrożeń zdrowia Zapotrzebowanie mieszkańców na informację dotyczącą ochrony środowiska i zdrowia na terenie gminy w ostatnich pięciu latach

25. e-biuletyn • Adresowany do grup celowych • Wydawany kwartalnie lub częściej • Rozprowadzany za pośrednictwem poczty elektronicznej (1300 adresów na liście mailingowej) ze specjalnego konta srodowisko.a.zdrowie@ietu.katowice.pl • Umieszczony na stronie WWW Programu www.ietu.katowice.pl/wpr

26. Dialog społeczny na temat zdrowia środowiskowego • Budowanie partnerstwa i współpracy wszystkich partnerów procesu środowiska i zdrowia bazującego na symetrycznym, dwukierunkowym modelu komunikacji • Niezbędna jest organizacja kampanii promującej problematykę zdrowia środowiskowego • Szkolenia dla przedstawicieli administracji publicznej, mediów, nauczycieli, organizacji pozarządowych • Opracowanie i rozpowszechnienie materiałów informacyjnych

27. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ W prezentacji wykorzystano zdjęcia lotnicze Janusza Moczulskiego