FİİL EHLİYETİ

1. FİİL EHLİYETİ Çek keşide edecek kişinin ayırt etme gücüne yani temyiz kudretine sahip olması ve 18 yaşından küçük olmaması gerekmektedir. Ancak küçükler ve kısıtlılar veli veya vasilerinin izni ile çek keşide edebilirler. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

2. ÇEKTE TEMSİL • Çek Kanunu m. 5/3 “Çekhesabısahibigerçekkişi, kendisiadınaçekdüzenlemeküzerebirbaşkasınıtemsilciveyavekilolaraktayinedemez. Gerçekkişinintemsilcisiveyavekiliolarakçekdüzenlenmesihâlinde, buçektendolayıhukukîsorumlulukileidarîyaptırımsorumluluğuçekhesabısahibineaittir.” • Yani gerçek bir şahıs kendi adına çek keşide etmesi için vekil tayin edemez. Eğer ederse, keşide edilen çekten bizzat sorumludur, bu durum çekin geçerliliğini etkilemez. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

3. Ticari şirketlerde çek keşide etmek için açık yetki verilmelidir. Ticaret ünvanının altına çeki düzenleyen kişinin ad-soyadı yazılır. • Şirket adına yetkisiz kişi tarafından keşide edilen çeke şirket icazet vermezse keşide eden bizzat sorumludur. • İki kişinin müştereken imzası ile geçerli tüzel kişi çekinde bir kişi imza atmışsa bu çek tüzel kişiyi bağlamaz, imzayı atan çekten bizzat sorumludur. • Keşidecinin imzası sahte bile olsa, iyiniyetli hamil cirantalara başvurabilir. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

4. ÇEKİN UNSURLARI • Aşağıda sayılı zorunlu unsurlardan birinin dahi eksikliği çekin kambiyo senedi vasfını ortadan kaldıracaktır. • Üzerinde “çek” kelimesi yazmalı (yabancı dil) • Kayıtsız şartsız muayyen bir bedelin ödenmesi için havaleyi ibaresi bulunmalı (rakam-yazı-usd) • Ödeme yeri (makbu MB) • Keşide yeri ve günü (31.02 örneği. Paraf.) • Keşidecinin imzası • Bu zorunlu ibarelerin dışında aşağıdaki ibareler çeke eklenebilir: Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

5. ÇEKE YAZILMASI MÜMKÜN İLAVELER • “Ciro ve/veya temlik edilmez” kaydı • “Aynen ödeme” kaydı (usd) • “Hesaben ödeme” kaydı (hesaba geçirilecektir) • Çekin ödenmemesi halinde gecikme faizi oranı • Cirantanın tekrar ciro edilmesini yasaklaması • Yetkili mahkeme belirlemek Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

6. ÇEKE YAZILMASI MÜMKÜN OLAMAYAN İLAVELER • Ödeme konusunda konulan kayıtlar • Vade şartı • Ödememe halinde sorumlu olmayacağına dair ibare • Cezai şart (Yargıtay kararı) • Çek bedeli olarak birkaç bedel yazılmış ise en düşük dışındakiler geçersiz, çek geçerli • İki tarih varsa önceki tarih geçerli • “Teminat çeki” ibaresi çeki kambiyo vasfından çıkarıyor. Çünkü çek kayıtsız ve şartsız olmalı. Kambiyo takibi de yapılamaz. Bunun yerine “ciro ve temlik edilemez” kaydı koymak daha mantıklı. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

7. ÇEK ÇEŞİTLERİ • Tacir çeki • Tacir olmayana ait çek • Hamiline çek • Tacir çeklerinde “TACİR”, hamiline çeklere “HAMİLİNE”, tacir olmayana ait çeklerde “TACİR OLMAYANA AİT”, hamiline tacir olmayan çekte de “TACİR OLMAYAN HAMİLİNE” ibareleri bulunmak zorunda Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

8. ÇEK ÇEŞİTLERİ YANLIŞ KULLANILIRSA YAPTIRIMLARI • Tacir olan kişi, tacir çeki kullanmazsa 6 aydan 2 yıla kadar hapis • Tacir olmayana tacir çeki veren banka görevlisine 50 günden 150 güne kadar adli para cezası • Hamiline çek yaprağı kullanamadan hamiline çek düzenleyen her bir çek için 1 yıla kadar hapis (geçerlilik) • Eski çek kanununa göre basılan çeklerin kullanımına devam edilebilecek ancak Yeni Çek Kanunu’na tabi olacak. • Hamiline çek teslimle, emre çek ciro ile devredilebilir. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

9. AVAL (TTK 760/2) • Bir nevi kefalettir. • Çekin ön yüzüne “aval içindir” yazılır. • Aval veren keşideci gibi çekten sorumlu olur. • Kısmı aval yapılabilir. • Aval veren karşılıksız çekten ceza almaz. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

10. BANKANIN ÖDENMEYEN ÇEK YAPRAĞINDAN SORUMLULUĞU • Çek Kanunu m. 3 Eğer çekin karşılığı yoksa: • Çek bedeli 1.000 TL veya üzeri ise her yaprak için 1.000 TL • Çek bedeli 1.000 TL nin altında ise çek bedeli tutarında sorumludur. • 600 TL olan sorumluluk 1.000 TL ye çıkartılmıştır. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

11. ÇEKİN İBRAZ SÜRESİ VE ZAMANAŞIMI • TTK 796 • Eğer çek düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün, düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay içinde ibraz edilmelidir. • Zamanaşımı ibraz süresinin bitiminden itibaren 6 ay. Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

12. ÇEK İPTALİ DAVASI • Ancak çeklerin rızası dışında elinden çıkması halinde keşideci çek iptali davası açabilir. • Örneğin mal karşılığı çek veriliyor, ancak mal teslim edilmiyor. Bu durumda çekin iptali istenemez. Ancak Mahkemeden borçlu olmadığının tespiti istenebilir. (3. kişiler korunur) Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO

13. KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMENİN CEZASI • Öncelikle suçun oluşabilmesi için: • Geçerli bir çek olmalı • Keşidecinin fiil ehliyeti olmalı • Çek süresinde ibraz edilmeli • Çekin karşılığı bulunmamalı • CEZASI çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı Av. Yunus ÇELİKBİZ, Ticaret ve İş Hukuku / 30-31 Mart 2013 Düzenleyen: FTSO