Grażyna Sobiecka-Górniak

1. Wpływ doświadczeń dziecka na budowanie więzi w rodzinie adopcyjnej jako warunek powodzenia procesu adopcji Grażyna Sobiecka-Górniak

2. „Dziecko jest księgą, którą powinniśmy czytać, i w której powinniśmy pisać…” Peter Rosegger

3. Doświadczenia dziecka • z rodziny pochodzenia • z pieczy zastępczej Wiedza o doświadczeniach dziecka ułatwia budowanie więzi, ale nie jest jedynym warunkiem powodzenia procesu adopcji - ”czubek góry lodowej” do budowania więzi z dzieckiem konieczne jest też przepracowanie przez kandydatów na rodziców adopcyjnych żałoby po nienarodzonym dziecku biologicznym i uznanie adopcji jako własnej, ale nie gorszej drogi rodzicielstwa. Zanim więź –najpierw bycie w relacji, często trudnej, frustrującej. Do zbudowania więzi konieczny czas, obecność i wytrwałość.

4. Doświadczenia dziecka z rodziny pochodzenia • Doświadczenia przemocy ekonomicznej - Sylwia • Doświadczenia przemocy psychicznej - Agnieszka • Doświadczenia przemocy fizycznej - Natalia • Doświadczenia przemocy seksualnej - Natalka Piramida potrzeb Maslowa: p. przetrwania, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, poczucia własnej wartości i samorealizacji. Doświadczenia przemocy zakłócają tworzenie więzi. Lęk przed skrzywdzeniem, prowokowanie do odrzucenia albo odrzucenie, aby nie być odrzuconym

5. Syndrom zaburzenia więzi (RAD)ReactiveAttachmentDisorder • Wg Johna Bowlby’ego przywiązanie między dzieckiem a matką, ta pierwotna więź, staje się wewnętrznym wzorcem innych relacji ze światem • Zaburzenie więzi w pierwszych trzech latach życia dziecka powoduje trudności w budowaniu trwałych relacji

6. Syndrom zaburzonych więzi • „Emocjonalna prostytutka” rozhamowanie-nadzwyczaj czarujące, kokietujące, ujmujące szczególnie do obcych, prawi komplementy, bezkrytycznie czułe wobec obcych, a nieczułe wobec rodziców • ,,Dziecko z lodu” zahamowanie- zimne emocjonalnie, dalekie, obce, dystansujące się, unika dotyku, nie patrzy w oczy, nie przywiązuje się Inne cechy: potrzeba kontroli, skłonność do manipulacji, czujność, kłótliwość, impulsywność, brak zasad, unikanie zobowiązań, skłonność do kłamstwa, niszczenie mienia, kradzieże, okrucieństwo

7. Warunki sprzyjające wystąpieniu syndromu zaburzonych więzi u dziecka • Niechciana ciąża • Zażywanie alkoholu, narkotyków • Przemoc wobec matki • Depresja matki • Zaniedbania opiekuńcze-brak reakcji na płacz • Oddzielenie od głównego opiekuna • Ciągły ból-kolka, przepuklina, nieżyt ucha • Zmienne warunki opieki, wielokrotne zmiany miejsca pobytu

8. Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej • Problemy adaptacyjne- nagła, radykalna zmiana środowiska wychowawczego źródłem silnego stresu. Przykład Roberta Przebieg adaptacji i procesu wychowawczego zależy od efektywności wsparcia.

9. Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d. • Problemy emocjonalne - początkowo utrata poczucia bezpieczeństwa, tęsknota za bliskimi, idealizacja domu rodzinnego - myślenie życzeniowe, konfabulacje. Często na tym tle samoobwinianie się i zaniżone poczucie własnej wartości.

10. Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d. • Doświadczenia przemocy rówieśniczej -przemoc fizyczna- przemoc jedynym znanym sposobem osiągania zamierzonych celów. Ofiara staje się katem. -przemoc psychiczna- etykietowanie, obniżenie poczucia własnej wartości, trudności w nawiązaniu więzi. -przemoc seksualna- efekt erotyzacji zachowań przez łatwy dostęp do pornografii, niekontrolowany proces uświadamiania seksualnego, obserwacja zachowań seksualnych dorosłych.

11. Doświadczenia z pobytu w pieczy zastępczej, c.d. • Problemy edukacyjne - wieloletnie braki w zakresie podstawowych umiejętności szkolnych, nawyk wagarowania, brak znajomości technik uczenia się, brak ciekawości poznawczej i motywacji do nauki.

12. Skutki długotrwałego pobytu w pieczy zastępczej Niestabilność uczuciowa, niejednoznaczna przynależność dziecka oraz niejednolitość wzorców postępowania powoduje: • Trudności w nawiązywaniu trwałych więzi • Trudności w budowaniu poczucia tożsamości • Kwestionowanie władzy nad sobą – brak autorytetów • Postawę roszczeniową - „mentalność gościa hotelowego” • Wyuczoną bezradność

13. Doświadczenia dziecka przyczyną trudnych emocji • Ambiwalencja wobec rodziców - konfabulacje • Dawanie przez dzieci rodzicom wielokrotnych szans na zmianę • Problem „zdrady” rodziców • Lęk przed rodziną - piecza zastępcza źródłem bezpieczeństwa. Wprowadzenie wzorca rodziny alternatywnej - rodzina zaprzyjaźniona (art. 96 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej)

14. Jestem bezpieczny !Regres • Dziecko zaniedbywane w rodzinie pochodzenia, po umieszczeniu w rodzinie adopcyjnej i uzyskaniu poczucia bezpieczeństwa, ulega procesowi regresji do niższych etapów rozwojowych, aby niejako dać sobie szansę na przeżycie beztroskiego dzieciństwa.

15. ,,Prześladowca” w rodzinie • Nieprzepracowane psychologicznie doświadczenia urazowe z rodziny pochodzenia mogą być rzutowane na nowych opiekunów. Dziecko odtwarza trudne doświadczenia, jakby dotyczyły teraźniejszości. Krzywdy doznane we wcześniejszym okresie przypisuje aktualnym opiekunom i ,,karze” ich za nie.

16. Wojciech Eichelberger twierdzi, że miłość u rodziców adopcyjnych rośnie powoli. Na jej powstanie potrzeba czasem kilka miesięcy, a nawet lat • Im starsze dziecko, tym zazwyczaj więcej czasu jest potrzebne do zbudowania więzi Warto pamiętać ! Rodzina jest dla dziecka, a nie dziecko dla rodziny

17. Dziękuję za uwagę 