ARCHITEKTURA SYSTEMU

1. ARCHITEKTURA SYSTEMU Budowa systemu. Budowa typu klient – serwer. Dostęp do sprzętu Struktura drzewa katalogów – czyli co gdzie jest w systemie Wszystko jest plikiem. Omówienie praw oraz atrybutów plików Linux jako system sieciowy, wieloużytkownikowy Linux jako system nie tylko dla PC

2. BUDOWA SYSTEMU. DOSTĘP DO SPRZĘTU Rysunek przedstawia diagram blokowy jądra. Pokazuje on różne moduły i ich wzajemne związki.

3. BUDOWA SYSTEMU. DOSTĘP DO SPRZĘTU

4. W katalogu głównym poszczególne katalogi mają ściśle określone przeznaczenie: /bin - tutaj znajdują się binarne (wykonywalne) pliki najbardziej podstawowych narzędzi systemowych /boot - tutaj znajdują się pliki niezbędne do uruchomienia systemu (kernel, initrd, pliki bootloadera - w przypadku GRUB) /dev - znajdujące się tutaj pliki nie są faktycznie plikami na dysku, lecz odnoszą się do urządzeń - za ich pośrednictwem system komunikuje się z urządzeniami STRUKTURA DRZEWA KATALOGÓW

5. /etc - pliki konfiguracyjne, ustawienia systemowe /home - w tym katalogu znajdują się pliki określające ustawienia każdego użytkownika, ponadto jest on przeznaczony na zapisywanie wszelkich plików których używamy na codzień /lib - tutaj znajdują się systemowe biblioteki dzielone, zawierające funkcje które są wykonywane przez wiele różnych programów lost+found - tutaj narzędzia sprawdzające system plików umieszczają zagubione pliki (np. z powodu błedów na dysku) STRUKTURA DRZEWA KATALOGÓW

6. /media - stąd mamy dostęp do nośników wyjmowanych (np. pendrive, CD-ROM) /mnt - tutaj natomiast są "montowane" dyski /proc - wirtualny katalog, zawierający dane o aktualnie uruchomionych procesach /root - tutaj znajdują się ustawienia użytkownika root - głównego administratora każdego systemu uniksowego /sbin - zawiera pliki wykonywalne poleceń, które mogą być wykonywane tylko przez administratora STRUKTURA DRZEWA KATALOGÓW

7. /tmp - systemowy folder przeznaczony na pliki tymczasowe /usr - w tym katalogu są instalowane dodatkowe programy, które umożliwiają pracę zwykłemu użytkownikowi systemu /var - katalog przeznaczony na pliki systemowe, ale których zawartość często się zmienia, jak logi programów/systemu, pliki html czy skrypty php/cgi wykorzystywane przez serwer www - inaczej mówiąc są to dane zapisywane przez system i ważniejsze programy STRUKTURA DRZEWA KATALOGÓW

8. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY Rodzaje plików: Katalogi Urządzenia znakowe, blokowe Pliki specjalne (dowiązania) Przydatne polecenia: chmod – zmiana praw dostępu do pliku chown – zmiana właściciela pliku chgrp – zmiana grupy pliku chattr – zmiana atrybutu pliku

9. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY W Linuksie prawa dostępu do plików określone są w trzech trybach: odczyt – read (r) zapis – write (w) execute – wykonanie (x) Prawa te dla jednego pliku czy katalogu nadaje się dla trzech klas użytkowników: właściciel – user (u) grupa – group (g) inni – others (o)

10. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY Polecenie ls -l plik(i) pokaże nam prawa dostępu dla danego pliku lub grupy plików.

11. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY -rw-r--r-- 1 paszczak000 trusted 265155 gru 22 2005 dscn2469.jpg Format praw: S UUU GGG OOO r – odczyt, w – zapis, x – wykonanie, l – dowiązanie, d – katalog c – urządzenie znakowe, b – udządzenie blokowe drwxr-xr-x 13 paszczak000 trusted 4096 sty 27 23:06 firefox/ drwx------ 4 paszczak000 nogroup 4096 sty 28 13:36 Desktop/ lrwxrwxrwx 1 paszczak000 trusted 31 sty 28 14:05 tapetka -> /usr/foto.jpg crw-rw---- 1 root root 10, 1 sty 27 09:03 /dev/psaux brw-rw---- 1 root disk 8, 0 sty 27 09:03 /dev/sda

12. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY chmod g+w foto.png Nadanie prawa zapisu dla grup Odebranie praw zapisu i odczytu dla innych chmod o-rw moje_dane.rtf Zmiana grupy pliku na grupę zaufani chgrp zaufani pliczek.txt Zamiana właściciela folderu chown paszczak000 pliki_paszczaka

13. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY Poznaliśmy metodę nadawania uprawnień za pomocą literek rwx. Istnieje jeszcze inna metoda, częściej używana. Jest to tak zwana metoda oktalna. Polega to na tym, że prawa ustawiamy za pomocą liczb: 1 = wykonanie 2 = zapis 4 = odczyt Zapis praw -rw-r--r-- jest równoznaczny z 0644.

14. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY Prawa te nadajemy w podobny sposób poleceniem chmod w formacie S UGO. chmod 644 maile.pdf chmod 777 dla_kazdego.jpg • Generator: http://thecamels.org/chmod.php • 1 = tylko wykonanie • 2 = tylko zapis • 3 = zapis i wykonanie (2 + 1) • 4 = tylko odczyt • 5 = odczyt i wykonanie (4 + 1) • 6 = odczyt i zapis (4 + 2) • 7 = zapis, odczyt i wykonanie (4 + 2 + 1)

15. WSZYSTKO JEST PLIKIEM. PRAWA I ATRYBUTY Prawa dostępu ≠ Atrybuty To nie jest Windows! Atrybuty dla systemu plików ext2, ext3: nie aktualizowanie atime (A) synchroniczna aktualizacja (S) tylko dopisywanie (a) kompresja (c) nie jest kandydatem do archiwizacji (d) niezmienny (immutable) (i) dziennik danych (j) bezpieczne kasowanie (s) niekasowalne (u)

16. LINUX JAKO SYSTEM SIECIOWY, WIELOUŻYTKOWNIKOWY Linux przede wszystkim stosowany jest na systemach serwerowych (serwery WWW, FTP, e-mail, bazy danych i inne), jako zapory sieciowe (firewall), router. Dzięki wysokiemu bezpieczeństwo oraz wydajności może pracować na nim wielu użytkowników nie niszcząc systemu. Procesy użytkownika nie mają prawa wpływać na stabilność całego systemu operacyjnego.

17. LINUX JAKO SYSTEM SIECIOWY, WIELOUŻYTKOWNIKOWY Dlaczego? bezpieczeństwo wydajność stabilność modularność koszty możliwości skalowalność zdalna praca wieloprocesorowa oraz wielosprzętowa praca

18. LINUX JAKO SYSTEM SIECIOWY, WIELOUŻYTKOWNIKOWY Przydatne polecenia do sprawdzania kto pracuje aktualnie na danym serwerze. W konsoli wydajemy jedno z następujących poleceń: w who users

19. LINUX JAKO SYSTEM NIE TYLKO DLA PC iPOD

20. LINUX JAKO SYSTEM NIE TYLKO DLA PC Automat do przyjmowania butelek z kaucją

21. LINUX JAKO SYSTEM NIE TYLKO DLA PC GameCube

22. LINUX JAKO SYSTEM NIE TYLKO DLA PC Play Station

23. LINUX JAKO SYSTEM NIE TYLKO DLA PC Xbox

24. KONIEC Pytania? Kamil Porembiński