รูปแบบรัฐ ฐานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์

1. รูปแบบรัฐ ฐานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕

2. องค์ประกอบทางสังคมวิทยาของรัฐศาสตราจารย์ AndreHauriouetJeanGicquelได้กล่าวว่า “ องค์ประกอบทางสังคมวิทยาของรัฐที่สำคัญและจำเป็นมี 3 ประการ คือองค์ประกอบทางด้านบุคคล ได้แก่ ประชากร หรือชาติ องค์ประกอบทางด้านเนื้อหา ได้แก่ ดินแดน องค์ประกอบทางด้านรูปแบบ ได้แก่ อำนาจทางการเมืองเฉพาะ หรืออำนาจอธิปไตย”

3. รูปแบบของรัฐ ศาสตราจารย์ไพโรจน์ ชัยนาม ได้กล่าวถึงรูปแบบของรัฐไว้ดังนี้“ ในการศึกษาถึงรูปแบบของรัฐนั้น อาจพิจารณาได้ในสองแง่ที่ต่างกัน กล่าวคือ พิจารณาในแง่ทางการเมืองพิจารณาในแง่กฎหมาย

4. รูปแบบของรัฐ ในที่นี้จะขออนุญาตอธิบายเฉพาะการจัดแบบกฎหมายเท่านั้น ซึ่งแบ่งเป็นรัฐเดี่ยวและรัฐรวมรัฐเดี่ยว คือ รัฐที่มีศูนย์กลางทางการเมืองและการปกครองแห่งเดียวกัน เป็นรัฐที่มีผู้ใช้อำนาจอธิปไตยทั้งภายในและภายนอกประเทศเป็นศูนย์เดียวกัน คือรัฐที่มีสภาพเป็น นิติบุคคล บุคคลทุกคนในประเทศจะอยู่ใต้บังคับบัญชาของอำนาจแห่งเดียวกันนี้ ทุกคนจะอยู่ในระบอบการปกครองเดียวกัน จะอยู่ใต้บทบัญญัติของกฎหมายอย่างเดียวกัน

5. สำหรับรูปแบบการปกครองในรัฐเดี่ยวมี 2 ระบบที่สำคัญคือ การปกครองแบบรวมอำนาจ (Centralisation) การปกครองแบบกระจายอำนาจ (Decentralisation)

6. รัฐรวมรัฐรวมแบบใหม่อาจจำแนกได้ 2 ประเภท คือ สมาพันธรัฐ (LaConfederationd’Etats) สหพันธรัฐ (L’Etatfederal)

7. รูปแบบการปกครองของประเทศไทย “ รัฐ” ตามบทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ. ศ. 2521 ตามบทบัญญัติ มาตรา 1 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ. ศ. 2540 ความว่า “ ประเทศไทยเป็นราชอาณาจักรอันหนึ่งอันเดียว จะแบ่งแยกมิได้” นั้นได้แสดงถึงลักษณะความเป็น “ รัฐเดี่ยว” ของประเทศไทย กล่าวโดยสรุป ประเทศไทยมีรูปแบบของ “ รัฐเดี่ยว” มิใช่ “ รัฐรวม” แต่ประการใด

8. ฐานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ฐานะและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์

9. พระมหากษัตริย์ของไทยจึงทรงมีฐานะในทางการเมืองการปกครองของไทย ดังนี้ 1) ทรงอยู่ในฐานะประมุขของประเทศเท่านั้น มิใช่ในฐานะผู้บริหารเหมือนในสมัยราชาธิปไตยอีกต่อไป โดยจะทรงใช้อำ นาจอธิปไตยโดยผ่านทางรัฐสภา คณะรัฐมนตรี และศาลตามที่รัฐธรรมนูญบัญญัติไว้เท่านั้น ทั้งนี้ในการใช้พระราชอำนาจดังกล่าว จะต้องมีผู้รับสนองพระบรมราชโองการหรือรับผิดแทนเสมอ

10. 2) ทรงเป็นกลางและทรงอยู่เหนือการเมืองตลอดเวลา หมายความว่าจะไม่ทรงสนับสนุนนักการเมืองคนใด หรือพรรคการเมืองใดที่รณรงค์แข่งขันในการเลือกตั้ง เพื่อให้ได้อำ นาจการเมืองการปกครอง แต่พระองค์จะทรงมีอำ นาจในการแนะนำ ตักเตือน และให้กำ ลังใจนักการเมืองและประชาชนทั้งปวง ให้ทำหน้าที่อย่างผู้ซื่อสัตย์สุจริตเพื่อประโยชน์ส่วนรวมของประเทศชาติและประชาชน

11. 3) ทรงดำ รงอยู่ในฐานะอันเป็นที่เคารพสักการะ ผู้ใดจะละเมิดและกล่าวหาหรือฟ้องร้องพระมหากษัตริย์ในทางใด ๆ มิได้ ทรงเป็นพุทธมามกะ และทรงเป็นอัครศานู-ปถัมภกและทรงดำรงตำแหน่งจอมทัพไทยรวมทั้งทรงไว้ซึ่งพระราชอำนาจที่จะสถาปนาฐานันดรศักดิ์ และพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์

12. ฐานะของพระมหากษัตริย์ในสมัยปัจจุบัน 1) ทรงเป็นตัวแทนของปวงชนชาวไทยในการติดต่อกับประมุขของต่างประเทศโดยจะทรงแต่งตั้งเอกอัครราชทูตไปประจำ ณ ประเทศต่าง ๆ 2) ทรงเป็นเอกลักษณ์และศูนย์รวมแห่งความสามัคคีของประชาชนทั้งประเทศ