Hoe het allemaal begon

1. Proloog Hoe het allemaal begon

3. Mannen hebben een bekkenbodem ! E.J.Messelink, uroloog Rijksuniversiteit Groningen Universitair BekkenbodemCentrum Groningen

6. Anatomie

7. Diafragma urogenitale Perineal body Sluitingsmechanisme man blaas prostaat darm plasbuis

8. Sluitingsmechanisme man Externe Urethrale Sfincter Perineal body Myers R.P., Urol.Clin. N. Am 1991

9. Sluitingsmechanisme vrouw

10. Sluitingsmechanisme man M. Puboperinealis Hinman Jr., 1993

11. Sluitingsmechanisme man en vrouw Continentie komt tot stand door in tegengestelde richting werkende krachten. Deze krachten worden geleverd door bekkenbodem spieren en fibreuze structuren. Dit geldt voor vrouwen en voor mannen

12. Sluitingsmechanisme Man ! Vrouw ?

13. Bekkenbodem

14. Bekkenbodem man • blockers TURP Millin BFT ? Prostaat vergroting LUTS Bekkenbodem spieren antibiotica -blockers BFT ? Prostatitis Pijn

15. Blaas Blaas Bekkenbodem man Centraal Zenuw Stelsel Overactieve Blaas Bekkenbodem spieren

16. Bekkenbodem classificatie ICS • Palpatie • willekeurige contractie Patiënt is in staat om de BBS op verzoek aan te spannen Beoordeling: afwezig, zwak, normaal, sterk • willekeurige relaxatie Patiënt is in staat om de BBS op verzoek te ontspannen Beoordeling: afwezig, partieel, compleet • onwillekeurige contractie Contractie voorafgaand aan abdominale drukstijging Beoordeling: afwezig, aanwezig • onwillekeurige relaxatie Relaxatie tijdens nabootsen ontlasting Beoordeling: afwezig, aanwezig Standardization of Terminology of Pelvic Floor Muscle Function and Dysfunction: Messelink EJ et al. Neurourology and Urodynamics 24:374-380 (2005)

17. Bekkenbodem classificatie ICS • Palpatie • non-contracting pelvic floor • non-relaxing pelvic floor • non-contracting, non-relaxing pelvic floor Tijdens palpatie geen (on)willekeurige contractie voelbaar Tijdens palpatie geen (on)willekeurige relaxatie voelbaar Tijdens palpatie geen contractie of relaxatie voelbaar Standardization of Terminology of Pelvic Floor Muscle Function and Dysfunction: Messelink EJ et al. Neurourology and Urodynamics 24:374-380 (2005)

18. Bekkenbodem man • Afwijkingen • onderactieve bekkenbodem te ‘zwak’ • overactieve bekkenbodem te ‘sterk’

19. Bekkenbodem man Bekkenbodem dysfunctie • Klachten • stress urine-incontinentie • LUTS (obstructie) • faecale incontinentie • anale prolaps • obstipatie • erectiele dysfunctie • pijn Geen directe één op één relatie tussen activiteit BBS en klachten !

20. Bekkenbodem man Bekkenbodem dysfunctie • Multidimensioneel • lage urinewegen • colorectum • seksueel • pijn • Mannen • onderactief: weinig reden • onderactief: weinig consequenties • overactief : goede reden • overactief : LUTS, pijn, ED

21. LowerUrinaryTractSymptoms

22. Straalkracht is voor mannen een groot goed !

23. Diagnostiek • Flowmetrie: • Aanbevolen als initiële diagnostiek • Resultaten bezien in combinatie met: • mictiedagboek, anamnese • Niet geschikt om BOO te beoordelen • alle patiënten met BOO : 47% Qmax < 10 ml/s • alle patiënten zonder BOO : 70% Qmax > 10 ml/s

24. Maximale straalkracht normaal Tijd Flowmetrie

25. Flowmetrie onderbroken straal persplas nadruppelen nanadruppelen

26. Diagnostiek • Pressure-flow: • Geeft inzicht in de mate van BOO • Obstructiegraad moet gekwalificeerd • ICS-nomogram • Als aanvullende diagnostiek bij twijfel over diagnose • discrepantie anamnese / mictielijst • verdenking neurologische problematiek • recidief klachten na eerdere OK

27. Normaal Dysfunctie + - flowmeter druk in de plasbuis druk in de buik druk in de blaas   activiteit bekkenbodem .

28. plassen drang vulling BB Bekkenbodem man Normaal

29. plassen drang vulling BB plassen drang vulling BB Bekkenbodem man Normaal Overactief

30. Richtlijn therapie • afwachten • informeren, geen controle weinig last • alpha blokkers • 5 alpha reductase remmer (grote prostaat) matig – ernstig klachten • chirurgische behandeling: i.p. TURP • open prostatectomie > 100 ml • verwachte duur > 75 minuten ernstig klachten

31. Studie The role of the pelvic floor in LUTS in men Fysiotherapie Flow ML IPSS Informatie over studie Flow ML IPSS EMG MPFS Informed consent TRUS EMG MPFS Medicamenteus 1ste poli Bezoek 2-3 weken later 4 mnd na start therapie controle poli

32. Erectiele Dysfunctie

33. De erectiepil

34. Wetenschappelijk onderzoek Overzicht literatuur

35. Wetenschappelijk onderzoek • Gecontroleerde gerandomiseerde studie • 25 mannen (22 – 78 jaar) • BB oefeningen, Biofeedback, Lifestyle • controle: alleen lifestyle • International Index of Erectile Function (IIEF) • Parameters • International Index of Erectile Function (IIEF) • Partner's International Index of Erectile Function (PIIEF) • Erectile Dysfunction-Effect on Quality of Life (ED-EQoL) • Anale drukmeting, palpatie Dorey, G. S. (2004). Randomised controlled trial of pelvic floor muscle exercises and manometric biofeedback for erectile dysfunction. The British Journal of General Practice , 819 - 825

36. Wetenschappelijk onderzoek • Resultaat • IIEF : toename met 6,7 punten (p=0,004) • Anale drukmeting : toename met 44,1 cm H2O • Palpatie : toename met 1,5 punten • bij 22 mannen terugkeer van een normale erectiele functie (40%) • bij 19 mannen verbeterd de erectiele functie (35%) • bij 14 mannen geen verandering (25%) Dorey, G. S. (2004). Randomised controlled trial of pelvic floor muscle exercises and manometric biofeedback for erectile dysfunction. The British Journal of General Practice , 819 - 825

37. Wetenschappelijk onderzoek • Open studie • 51 mannen (25 - 64 jaar) • BB oefeningen, Biofeedback, Elektrostimulatie • Interview fysiotherapeut en uroloog • Resultaat (na 4 maanden) • 24 mannen bereikten normale erectie (47%) • 12 mannen verbetering maar geen coïtus (24%) • 6 mannen geen enkele verbetering (12%) • 9 mannen off study (18%) Van Kampen, M., de Weerdt, W., Claes, H., Feys, H., de Maeyer, M., & van Poppel, H. (2005). Bekkenfysiotherapie als behandeling voor erectiestoornissen. Tijdschrift voor Sexuologie , 82-87

38. Chronic Pelvic Pain

39. Pijn Functiestoornis Spanningsveld Au

40. Spanningsveld Eduardo die na een drieste tackle van Martin Taylor met wat leek op een gebroken enkel het veld moest verlaten

41. Myofasciale pijn spanning chronisch of herhaalde overbelasting myalgie pijn TRIGGERPOINT referred pain referred pain motorische dysfunctie verkorting

42. Trigger point

43. pijn TRIGGERPOINT referred pain dysfunctie verkorting Trigger point Druk Injecties Rekken

44. Spanningsveld Het uit zich als een functiestoornis, maar het is pijn… • Dysaesthesie: • geringe blaasvulling geeft heftige urge • Hyperalgesie: • pijn na het klaarkomen • Hypersensitiviteit: • prikkelbaar darm syndroom

45. Spanningsveld ?

47. EAU European Association of Urology (EAU) “Chronic pelvic pain is non-malignant pain perceived in structures related to the pelvis of either men or women” European Association of Urology, Guidelines on Chronic Pelvic Pain, 2008

48. Chronic Pelvic Pain Maak het jezelf makkelijk • Interesse • 2. Duidelijkheid • 3. Kundigheid • chronische pijnpatiënten hebben een zesde zintuig voor het ontbreken van een werkelijke open interesse • chronische pijnpatiënten worden de hele dag heen en weer geslingerd tussen onzekerheden • kennis en ervaring op het terrein van de bekkenbodem én op het gebied van pijn is een absolute voorwaarde

49. Chronic Pelvic Pain Uitgangspunten behandeling • 1. Kies een vorm van somatische therapie • 2. Kies een vorm van psychische ondersteuning • 3. Maak een “zorgcontract” ! bekkenfysiotherapeut  psycholoog jurist

50. Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak