1. Metodat e hulumtimit: Si t� kryeni nj� projekt hulumtues G�zim Selaci, MA

3. RD: Duhet t�ia mund�soj� hulumtuesit t�i p�rgjigjet pyetjes s� shtruar p�r ekzaminim, P�rgjigja/et e dh�na duhet t� plot�sojn� standardet e shkencave shoq�rore: a jan� rezultatet e vlefshme, t� sigurta dhe q� mund t� gjeneralizohen. A �sht� RD dhe metodat e p�rdorura v�rtet t� p�rshtatshme p�r q�llimet e hulumtimit? (A ka kontribuar metoda n� gjetjen e nj� p�rgjigjeje q� teorikisht �sht� bind�se dhe empirikisht e sakt�?)

4. 2. Analiza empirike dhe ajo normative Analiza empirike: zhvillim dhe p�rdorim i nj� gjuhe t� kuptueshme dhe objektive p�r t� p�rshkruar dhe shpjeguar realitetin shoq�ror/politik. (Mund t� jet� kuantitative apo kualitative...) Analiza normative: zhvillim dhe ekzaminim i q�llimeve subjektive, vlerave dhe normave morale q� udh�heqin zbatimin e asaj q� kemi m�suar nga ai realitet. Objekti i k�rkimit shoq�ror/politik �sht� t� bazohet mbi t� dy llojet e analiz�s�empirike dhe normative�ashtu q� t� maksimizoj� jo vet�m dijen, por edhe t� kuptuarit ton� p�r realitetin politik.

5. 3. Gjasht� fazat e projektit hulumtues Hulumtimi shkencor n� shkencat shoq�rore �sht� metod� e testimit t� teorive dhe hipotezave duke zbatuar rregulla t� caktuara t� analiz�s n� vrojtimin dhe interpretimin e realitetit n� kushte rrept�sisht t� p�rvijuara. Ky hulumtim p�rdoret si baz� p�r politika publike si dhe p�r vendime ligjore.

6. Procesi i hulumtimit p�rb�het nga gjasht� faza t� ndryshme, por t� nd�rlidhura: 1) formulimi i teoris�. - P�rzgjedh nj� pyetje p�r hulumtim (q� plot�son nj� nevoj� shkencore�dmth q� p�rgjigja e saj do t� avancoj� t� kuptuarit ton� teorik t� ndonj� dukurie�ose q� plot�son nj� nevoj� shoq�rore�dmth sepse p�rgjigja e saj mund t� na ndihmoj� t� trajtojm� ndonj� problem t� shoq�ris�). - Procesi i p�rpunimit dhe definimit t� pyetjes s� hulumtimit p�rmes p�rzgjedhjes s� informuar �sht� ajo �far� n�nkuptohet me termin formulim i teoris�.

7. 2) operacionalizimi i teoris�. - L�vizja nga niveli konceptual (t� menduarit p�r ndonj� problem) n� nivelin operacional (vendimi se si t� zgjidhet ai).

8. 3) p�rzgjedhja e teknikave t� duhura hulumtuese. - Pasi t� kemi vendosur se �far� d�shirojm� t� masim, na duhet t� vendosim se si do ta masim at�. - P�rzgjedh nj� teknik� or kombinim teknikash q� mund�sojn� t� shtrohen pyetje t� caktuara�t� maten ndryshoret e caktuara�q� na interesojn�. - P�rzgjedh nj� teknik� t� realizueshme dhe t� zbatueshme.

9. 4) vrojtimi i sjelljes

10. 5) analiza e t� dh�nave. -Konstato se �far� p�rgjigjesh kemi gjetur p�r pyetjen e hulumtimit ton�.

11. 6) interpretim i rezultateve. - A kemi qen� t� suksessh�m n� shtruarjen e pyetjeve t� hulumtimit? - �far� kemi zbuluar? - Cila �sht� r�nd�sia e gjetjeve tona? - Si p�rputhen k�to rezultate me pritshm�rit� tona?

12. 4. Formimi i teoris�: konceptet dhe hipotezat n� hulumtim Transformo pyetjen e p�rgjithshme t� hulumtimit n� nj� ose disa pyetje specifike duke zhvilluar disa shpjegime bind�se t� asaj q� e vrojtojm�. Kur t� p�rpiqemi t� krijojm� shpjegime bind�se p�r ngjarjet, ne teorizojm� ose zhvillojm� nj� teori. Formimi i teoris� �sht� proces i nd�rveprimit t� vazhduesh�m nd�rmjet supozimit dhe prov�s/d�shmis�, si dhe nd�rmjet arsyetimit dhe hulumtimit. Ajo k�rkon zgjuarsi por dhe empiriciz�m.

13. (Disa v�rejtje n� lidhje me konceptin e teoris�, 1) Teorit� jan� simbole t� lidhura n� m�nyr� logjike q� p�rfaq�sojn� at� �far� ne mendojm� se po ndodh n� bot�. Ato jan� thjesht vegla intelektuale. Kuptimi i k�saj �sht� shum� i r�nd�sish�m, ngaq� na ndihmon t� kuptojm� se teorit� nuk jan� as t� v�rteta as t� pav�rteta n� kurrfar� kuptimi absolut, por vet�m m� shum� a m� pak t� dobishme/vlefshme. Nuk mund t� prisni t� zbuloni nj� teori ashtu si� zbulon eksploruesi nj� ujdhes� t� re. P�rse? Ngase teorit� nuk ekzistojn� �atje� q� t� zbulohen. Ato jan� produkt i imagjinat�s njer�zore, pun�s s� palodhshme, dhe ndonj�her� fatit. Asnj�her� nuk mundemi me qen� absolutisht t� sigurt se nj� teori �sht� �e v�rtet�, sepse as q� mund t�i vrojtojm� t� gjitha rastet, as q� mund t� jemi t� sigurt se si mund t� ndryshojn� provat empirike me koh�. Por mund t� jemi m� shum� ose m� pak t� sigurt n� dobin� e teoris� duke krahasuar parashikimet e nxjerra nga ajo me vrojtimet. N�se ajo na mund�son t� parashohim me sakt�si gj�rat q� m� par� nuk i kemi vrojtuar, at�her� ajo �sht� e dobishme.

14. (Disa v�rejtje n� lidhje me konceptin e teoris�, 2) Teorit�, si koncepte, supozime, dhe teorema q� jan�, asnj�her� nuk v�rtetohen ose p�rg�njeshtrohen p�rfundimisht. Mir�po, besimi jon� n� dobin� apo vler�n e nj� teorie nd�rtohet nd�rsa ne grumbullojm� vrojtime q� p�rputhen me pritshm�rit� ose hipotezat e nxjerra nga ajo. N� an�n tjet�r, ai besim besimi dob�sohet nd�rsa ne mbledhim vrojtime q� nuk p�rputhen me hipotez�n e nxjerr� n� m�nyr� teorike. Prandaj, asaj s� cil�s i referohemi si testim i teoris� n� t� v�rtet� reduktohet n� testim t� hipotez�s. Asnj� pjes� e hulumtimit nuk siguron prova t� mjaftueshme p�r t� pranuar ose mos pranuar ndonj� teori ose pjes� t� nj� teorie q� kan� t� b�jn� me dukuri q� nuk jan� p�rfshir� n� studim. Gjithmon� ka mund�si q� ndonj� hulumtim i ardhsh�m do t� prodhoj� prova kund�r vlefshm�ris� s� teoris�. Gjithnj� duhet t� jemi t� hapur ndaj gjetjeve q� nuk jan� n� favor me teorin� ton�, dhe t� gatsh�m t�i kthehemi induksionit p�r t� nd�rtuar prova t� reja p�r teori m� t� vlefshme.

15. Q� nj� teori t� jet� e dobishme/vlefshme n� shpjegimin e vrojtimeve, ajo duhet t� plot�soj disa standarde: Duhet t� jet� e testueshme, Duhet t� jet� logjikisht e sh�ndosh�, Duhet t� jet� e komunikueshme, Duhet t� jet� e p�rgjithshme.

16. Testimi i teoris� �sht� n� qend�r t� projektit hulumtues. Detyrat e testimit t� teoris� jan�: p�rdorimi i teoris� p�r t� formuluar disa pritshm�ri mbi marr�dh�niet e tjera q� nuk i kemi vrojtuar dhe pastaj t� k�qyrim n�se vrojtimet aktuale jan� n� p�rputhje me at� q� presim t� zbulojm�.

17. (Roli i hipotez�s) Hipoteza �sht� pohim i asaj q� besojm� se �sht� faktike. Ajo na thot� se �far� presim t� zbulojm� kur organizojm� n� m�nyr� t� duhur vrojtimet e realitetit. Ndryshoret Ndryshoret kan� rol qendror n� procesin e hulumtimit p�r dy arsye. S� pari, ato na ndihmojn� t� identifikojm� se �far� duhet t� vrojtojm� p�r t� testuar teorin� ton� duke siguruar referenca m� precize empirike. S� dyti, ne mund t� organizojm� vrojtimet tona duke njohur rolin q� ndryshoret luajn� n� hipotez�. Ndryshoret e varura dhe ndryshoret e pavarura... Hipotezat n� esenc� jan� pohime t� marr�dh�nieve nd�rmjet ndryshoreve. Hipotezat sigurojn� nj� baz� p�r mbledhje t� provave mbi vlefshm�rin� empirike t� struktur�s s� teoris� ton�.

18. 5. P�rballja me alternativat: hipotezat rivale gjat� planit t� hulumtimit Plani i hulumtimit �sht� proces i formulimit t� hipotezave dhe arsyetimeve alternative rivale p�rmes nj� varg vrojtimesh q� jan� t� nevojshme p�r t� testuar ato hipoteza ashtu q� ato t� p�rjashtohen si shpjegime t� mundshme t� gjetjeve. �sht� e r�nd�sishme q� t� mos ngat�rrojm� hipotezat v�rtet alternative me ato q� mund t�i quajm� hipoteza t� tjera. Nj� hipotez� �sht� alternativ� rivale vet�m n�se logjikisht �sht� e pamundur q� ajo dhe hipoteza jon� fillestare t� jen� nj�koh�sisht t� v�rteta.