ABDULLAH KÜÇÜK

1. ABDULLAH KÜÇÜK TÜRKÇE ÖĞRETMENİ

2. Kök • Bir sözcüğün üzerinde bulunan bütün ekler atıldığında anlamlı olarak kalabilen en küçük parçaya “kök” denir. • Örnek : Bal, kaş, göz, el… • Dilimizde sözcük kökleri genel olarak tek hecelidir; ancak iki ya da üç heceli olan sözcük köklerine de rastlanır. • Örnek : otur-, yürü-, çiçek, emek, sarı, kelebek…

3. Ek • Sözcük kök ve gövdelerine getirildiğinde onların anlamlarını değiştiren, kimi zaman anlamlarıyla birlikte türlerini değiştiren ya da sözcüklerin cümle içindeki görevini belirleyen hece ve seslerdir. • Örnek: Gel-di, yat-ak, sil-gi, • kitap-çı çalış-kan, ağaç-lar, • anne-m, oku-yor-um, sınıf-ımız…

4. İşlevlerine göre ekler ikiye ayrılırlar: • 1- Yapım Ekleri: Sözcüğün anlamını veya türünü değiştiren eklere “yapım eki” denir.

5. ÖRNEKLER • simit Kök simit-çiYapım Eki • kir Kök kir-li Yapım Eki • yaz- Kök yaz-ı Yapım Eki • sil- Kök sil-giYapım Eki • baş Kök baş-la Yapım eki

6. UYARI • Yapım eki almış sözcüklere “gövde” denir. • Örnek: bat- Kök bat-ı Yapım Eki “Batı” sözcüğü yapım eki almış ve artık gövdedir.

7. uyarı • Yapım eki almış sözcükler yapı bakımından “türemiş sözcük” olarak adlandırılır. • Örnek: yat- Kök yat-akYapım eki “Yatak” sözcüğü yapım eki aldığı için yapı bakımından “türemiş sözcük” olur.

8. sorular 1- Aşağıdaki kelimelerden hangisi kök değildir? a)kaşık b) bilgi c) küpe d)balık CEVAP: b şıkkı bil-gi Bu kelime yapım eki almıştır. Kök durumunda değildir.

9. 2- Aşağıdaki sözcüklerin hangisi yapım eki almamıştır? a) ölü b) kızgın c) balta d) yolcu CEVAP: c şıkkı a) öl-ü (Almış.) b) kız-gın (Almış.) c)balta (Almamış.) d) yol-cu (Almış.)

10. 3-Aşağıdakilerden hangisi gövde değildir? a) vatan b) doğu c) durak d) askı CEVAP: a şıkkı “Vatan” kelimesi yapım eki almamış; yani kök halindedir.

11. 4-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük türemiş değildir? a)Büyüklerimize saygı gösteririz. b)Zaman en değerli hazinedir. c)Markete beş işçi daha aldı. d)Öğretmenimiz evli değilmiş. CEVAP: b şıkkı a)say-gı (Türemiş) b)Zaman (Kök) c)iş-çi (Türemiş) d)ev-li (Türemiş)

12. 5- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapım eki almış sözcük nesne olmuştur? a)Arka sokaktaki binayı yıktılar. b)Çocuk, arkadaşına saat almış. c)Otobüs burada yolcu indirmiş. d)Okulumuza yeni derslik yapıldı. CEVAP: c şıkkı yol-cu (Türemiş Sözcük) Nesne

13. 6-Aşağıdakilerden hangisi gövde değildir? a)kaçak b)yangın c)vergi d)kuşak CEVAP: d şıkkı a)kaç-ak(Gövde) b)yan-gın(Gövde) c)ver-gi(Gövde)d)kuşak(Kök)