Metoda dramy na zajęciach artystycznych

1. Metoda dramy na zajęciach artystycznych Opracowanie: Barbara Gerlach

2. Drama jako metoda • drama gr. („ drao”) – działam, usiłuję • Podstawą dramy jest fikcyjna, wyobrażeniowa sytuacja, która powstaje, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danej chwili obecne, używając jako środków swoich ciał i głosów – def. za Krystyną Pankowską [w:] „ Drama – zabawa – myślenie”

3. DRAMA • Wykorzystuje naturalną skłonność człowieka do naśladownictwa i zabawy • Może być: a) metodą samodzielną, wychowawczą, służącą rozwijaniu osobowości dzieci i młodzieży b) metodą pomocniczą, dydaktyczną, wykorzystywaną w szkole na lekcjach języka polskiego, języków obcych, historii, geografii, muzyki, a nawet w przedmiotach matematyczno – przyrodniczych ( A. Dziedzic, J. Pichalska, E. Świderska „ Drama na lekcjach języka polskiego”)

4. Zalety metody dramy • Uczy samodzielności myślenia i działania, aktywności i otwartości • Przełamuje apatię, bierność uczniów i schematyzm tradycyjnych metod dydaktycznych • Rozwija emocje, wyobraźnię i fantazję • Wyrabia umiejętność współżycia i pracy w grupie • Poprawia elokwencję i plastykę ciała ( nylonowe ruchy) • Rozbudza refleksję nad motywacją działań bohaterów literackich – pomaga w samodzielnej analizie i interpretacji dzieła literackiego • Wyzwala swobodne mówienie • Wyzwala indywidualne możliwości każdego ucznia, uczestnicy dramy nie muszą mieć zdolności aktorskich * Pozwala realizować treści z Podstawy Programowej oraz umiejętności kluczowe ( ponadprzedmiotowe)

5. ISTOTA DRAMY • W dramie trzeba wczuć się w postać, głęboko zaangażować i uwierzyć w fikcyjną sytuację • Być, działać, a nie grać • Uczestnicy dramy improwizują, tzn. pracują bez scenariusza • W dramie najważniejszy jest pełny, całościowy rozwój indywidualności człowieka • Pedagog dramy nastawia się na przeżycia uczestników, nie zewnętrzne formy np. rekwizyty • „ Bycie w roli” daje uczniowi ogromne możliwości

6. Nadrzędny cel dramy • Harmonijny rozwój osobowości – cele edukacyjne wzbogaca o autentyczne przeżycie, twórczą aktywność, kształtowanie osobowości i postaw społecznych • Motto Konfucjusza: „Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż – zapamiętam.Pozwól wziąć udział, a… wzbudzisz we mnie pragnienie.” • Cel edukacyjny: aktywne wykonywanie zadań pozwala dziecku przyjmować treści jako własne, następuje pogłębiona interpretacja dzieła, postaci, zdarzenia historycznego itp.

7. Rodowód dramy • Drama jako metoda nauczania została wprowadzona przed I wojną światową w Pers School w Cambridge – tzw. gry sceniczne. • W tym samym czasie w Stanach Zjednoczonych zaczęto stosować tę metodę w nauczaniu języków obcych (John Merill, William Wirt) • We Francji w latach trzydziestych wprowadzono gry dramatyczne ( Leon Chancerel) • W Anglii w latach czterdziestych wprowadził metodę do szkół Peter Slade, domagał się, aby stała się odrębnym przedmiotem • Kontynuatorem tych działań jest Brian Way, który oparł swą koncepcję na wykorzystaniu pięciu zmysłów człowieka: wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku • Obecnie dramę stosuje się w szkolnictwie angielskim, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w dwojaki sposób: jako metodę uzupełniającą i jako przedmiot artystyczno – wychowawczy fakultatywny, na równi z zajęciami plastycznymi czy muzycznymi • W Secondary School w Anglii uczniowie uczą się dramy przez trzy lata, w pierwszym i drugim roku – dramy społeczno – wychowawczej, w trzecim – scenek lub spektaklu teatralnego

8. Techniki dramowe • Rola (nie odgrywać, tylko być w roli, trening emocjonalny, aby rozwijać uczucia, wyobraźnię, intuicję, należy wprowadzić konflikt, kontrast np. „ Dworzec” – jesteś starszą kobietą, próbujesz kupić bilet, jest duża kolejka do kasy • Etiuda pantomimiczna • Improwizacja • Scenka improwizowana

9. Techniki dramowe • Przedstawienie improwizowane np. „ Dziady” • Inscenizacja – występuje podział na scenę i widownię • Rzeźba i jej warianty - ważna jest wymowa ciał, gest, mimika np. przyjmij pozę jednego z bohaterów „ Antygony”, można „ lepić figurę” w dwuosobowych zespołach • Żywy obraz, stop –klatka, fotografia, film w tempie przyspieszonym lub zwolnionym( cofanie filmu). Sposobem omawiania tej techniki jest pięć poziomów Doroty Heatcote- czynność, przyczyna, motywacja, modele postępowania, filozofia życiowa. Bardzo dobre ćwiczenie polonistyczne, pozwalające zrozumieć bohatera i tworzyć pogłębione charakterystyki bohaterów lit. • „ Korowód zwierząt” • Ćwiczenia głosowe „ Chór krzykaczy” z dyrygentem, rozluźnia otwiera, integruje grupę, usprawnia aparat mówienia, poprawia oddech, emisję głosu, wrazliwość słuchową

10. Techniki dramowe • Rysunek np. karykatura postaci, rekwizyt np. szkatułka Harpagona ( można o niej opowiadać z różnych punktów widzenia) • Muzeum np. muzeum romantyzmu, uczniowie w roli manekinów lub oprowadzających, kostiumy, rekwizyty np. kukła Mickiewicza • Plany, makiety, topografie – pobudzają aktywność sensomotoryczną umożliwiającą ekspresję plastyczną, rozwijają fantazję i wyobraźnię, wpływają na harmonijny rozwój wszystkich aspektów osobowości, umożliwiają uczniom głębsze wejście w rolę, wiążąc ich z fikcyjnym miejscem akcji, pomagają zrozumieć utwór literacki, zbliżają do epoki, wyzwalają swobodne mówienie, wzbogacając słownictwo. Zastosowanie przy omawianiu np. „ Pana Tadeusza”

11. Klasyfikacja technik dramowych 1. Role ( rozmowy, wywiady, improwizacje) 2. Konwencje rzeźby ( rzeźba, obraz, film) 3. Techniki manualno – plastyczne (rysunek, makieta, muzeum, kostium, model) 4.Ćwiczenia głosowe i pisemne ( list, pamiętnik)

12. Zasady organizacyjne dramy • Miejsce – odizolowane od innych pomieszczeń szkolnych, umożliwiające kontakt wzrokowy wszystkich uczestników, miękkie podłoże • Czas – min. 60 min., optymalnie 90 min., zajęcia prowadzone gościnnie przez aktorów trwają nawet 5-6 godzin ( w szkolnictwie angielskim, w Stanach zjednoczonych i Kanadzie drama jest przedmiotem artystycznym, trwa 45 min.) • Uczestnicy – każdy człowiek, bez względu na wiek i zdolności aktorskie warunek/; chcieć pracować w roli i podporządkować się regułom gry • Reguły – słowa – klucze, znaki, przy pomocy których nauczyciel inicjuje lub przerywa pracę

13. Przykładowe ćwiczenia Ważna wskazówka: na początku, kiedy uczniowie są nieśmiali i niepewni, ćwiczenia są wykonywanie przez wszystkich naraz, nauczyciel obserwuje; później uczniowie nawzajem oglądają swoje etiudy i improwizacje, omawiając je pod względem treści, wyjaśniając oglądającym niezrozumiałe sytuacje; na ostatnim etapie widzowie wprowadzają zmiany w oglądanych obrazach i scenach • Uruchamianie ciała „ od stóp do głów”- ćwiczenie „elokwencji ciała”

14. Oddech radosny

15. Świecący mostek Wiatraczki

16. Reagowanie na muzykę i zagospodarowanie przestrzeni Niedźwiedzie i elfy Wiatraczki

17. Ćwiczenia dramowe Linoskoczek Lustra

18. Scenki dramowe wokół rekwizytu Dracula i Panna Młoda Odyseusz i Ufoludek Dziewczynka z zapałkami Tańczące elfy

19. Walka– okrzyk i gest

20. Kropla

21. Etiuda zakończona wyrazistą pointą

22. Scena przedstawienia „ Mieszczanin szlachcicem” – nauka tańca

23. „ Mieszczanin szlachcicem” – Jurdain uczy się śpiewu

24. BIBLIGRAFIA • E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000 • E. Rau, K. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów, Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2000 • B. Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995 • A. Dziedzic, J. Puchalska, E. Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995