Chương 6

1. Chương 6 CHỈ SỐ NGUYEÂN LYÙ THOÁNG KEÂ

2. 6.1 KHAÙI NIEÄM VAØ YÙ NGHÓA CUÛA CHÆ SOÁ 6.1.1 Khaùi nieäm: Chæ soá trong thoáng keâ la øphöông phaùp bieåu hieän quan heä so saùnh giöõa hai möùc ñoä naøo ñoù cuûa moät hieän töôïng kinh teá. 6.1.2 YÙ nghóa: • - Bieåu hieän bieán ñoäng cuûa hieän töôïng qua thôøi gian – caùc chæ soá loaïi naøy goïi laø chæ soá phaùt trieån. • - Bieåu hieän bieán ñoäng cuûa hieän töôïng qua nhöõng ñieàu kieän khoâng gian khaùc nhau – goïi laø chæ soá khoâng gian. • - Phaân tích vai troø aûnh höôûng bieán ñoäng cuûa nhöõng nhaân toá ñoái vôùi bieán ñoäng cuûa toaøn boä hieän töôïng phöùc taïp. - Biểu hiện các nhiệm vụ kế hoạch hoặc tình hình thực hiện kế hoạch các chỉ tiêu kinh tế

3. 6.2 PHAÂN LOAÏI CHÆ SOÁ 6.2.1 Caên cöù vaøo phaïm vi tính toaùn: phaân bieät laøm 2 loaïi: - Chæ soá caù theå (chæ soá ñôn) neâu leân bieán ñoäng cuûa töøng phaàn töû hay töøng ñôn vò caù bieät cuûa hieän töôïng phöùc taïp. - Chæ soá chung neâu leân bieán ñoäng cuûa taát caû caùc ñôn vò, caùc phaàn töû cuûa hieän töôïng (coøn goïi laø chæ soá toång hôïp – chæ soá lieân hôïp) 6.2.2 Caên cöù vaøo tính chaát cuûa chæ tieâu nghieân cöùu: phaân bieät laøm 2 loaïi Chæ soá chæ tieâu chaát löôïng: Bieán ñoäng giaù caû, giaù thaønh, … Chæ soá chæ tieâu soá löôïng (khoái löôïng): Bieán ñoäng saûn löôïng, löôïng haønghoaù tieâu thuï, soá coâng nhaân

4. 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ 6.3.1 Chỉ số caù thể 6.3.1.1 Chæ soá caù theå giaù caû: Nghieân cöùu söï bieán ñoäng veà giaù caû cuûa töøng maët haøng. P1: Gía kyø nghieân cöùu P0: Gía kyø goác 6.3.1.2 Chæ soá caù theå khoái löôïng: Nghieân cöùu söï bieán ñoäng khoái löôïng cuûa töøng maët haøng q1: löôïng kyø nghieân cöùu q0: löôïng kyø goác

5. ∑p1q0 ∑p1q1 Ip Ip = = ∑p0q0 ∑p0q1 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ • 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) • 6.3.2.1 Chæ soá phaùt trieån • 6.3.2.1.1 Chæ soá giaù. • Theo phöông phaùp Laspeyres • Theo phöông phaùp Paasche

6. ∑q1p0 ∑q1p1 Iq Iq = = ∑q0p0 ∑q0p1 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ • 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) • 6.3.2.1 Chæ soá phaùt trieån • 6.3.2.1.2 Chæ soá toång hôïp khoái löôïng • Theo phöông phaùp Laspeyres • Theo phöông phaùp Paasche

7. 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ • VD:1 • Haõy xaùc ñònh: • Chæ soá giaù töøng maët haøng • Chæ soá khoái löôïng töøng maët haøng • Söï thay ñoåi veà giaù baùn vaø saûn löôïng tieâu thuï cuûa 3 maët haøng treân.

8. ∑qApc Iq(A/B) = ∑qBpc ∑qAp Iq(A/B) = pAqA + pBqB ∑qBp p = qA + qB 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) 6.3.2.2 Chæ soá khoâng gian 6.3.2.2.1 Chæ soá toång hôïp khoái löôïng khoâng gian hai thò tröôøng A vaø B Hoaëc Pc: Gía coá ñònh (giaù so saùnh) do nhaø nöôùc ban haønh P: giaù trung bình töøng maët haøng ôû hai thò tröôøng.

9. ∑pAQ Ip(A/B) = ∑pBQ 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) 6.3.2.2 Chæ soá khoâng gian 6.3.2.2.2 Chæ soá toång hôïp giaù caû khoâng gian hai thò tröôøng A vaø B Trong ñoù: Q = qA + qB

10. 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ • VD:2 • Haõy xaùc ñònh: • 1. Chæ soá löôïng tieâu thuï ba maët haøng treân taïi TP.HCM so vôùi Tænh ÑN • 2. Chæ soá gía caû ba maët haøng treân taïi TP.HCM so vôùi Tænh ÑN

11. ∑iqq0p0 ∑ipq0p0 Iq Ip = = ∑q0p0 ∑q0p0 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) 6.3.2.3 Chæ soá trung bình (được biến đổi từ chỉ số Laspeyres)

12. 6.3 PHÖÔNG PHAÙP TÍNH CHÆ SOÁ • 6.3.2 Chỉ số chung (chæ soá toång hôïp) • 6.3.2.4 Chæ soá keá hoaïch: duøng ñeå ñaùnh giaù nhieäm vuï keá hoaïch vaø kieåm tra tình hình thöïc hieän keá hoaïch.

13. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ 6.4.1 Caùc chæ soá toång hôïp chæ tieâu chaát löôïng Chæ tieâu toång hôïp giaù caû: Chæ tieâu toång hôïp giaù thaønh: Chæ tieâu toång hôïp NSLÑ: Chæ tieâu toång hôïp NS thu hoaïch:

14. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ 6.4.2 Caùc chæ soá toång hôïp chæ tieâu khoái löôïng Chæ tieâu toång hôïp KLSPSX: Chæ tieâu toång hôïp KLSP tieâu thuï: Chæ tieâu toång hôïp soá coâng nhaân: Chæ tieâu toång hôïp dieän tích:

15. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ 1. 2. 3.

16. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ Doanh thu = giaù caû x soá löôïng haøng hoùa tieâu thuï => Chỉ số doanh thu = Chỉ số giaù caû x Chỉ số löôïng haøng (pp Paasche) (pp Laspeyres) Ta coù: Ipq = Ip x Iq => Soá tuyeät ñoái: Toác ñoä taêng (giaûm):

17. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ • VD:1 • Haõy phaân tích söï thay ñoåi toång doanh thu haøng hoaù naêm 2005 so vôùi naêm 2000. • Ta coù: 1395.1=1395.1x1120 900 1120 900  1.55 = 1.246 x 1.244

18. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ • VD:1 Ta coù: Doanh thu 2005 so vôùi naêm 200 taêng 55%, töông öùng 495.1 trñ laø do aûnh höôûng bôûi 2 nhaân toá: • Do giaù caû caùc maët haøng noùi chung naêm 2005 so vôùi naêm 200 taêng 24.6%, laøm cho doanh thu taêng 30.6%, töông öùng taêng 275.1 trñ. • Do khoái löôïng caùc maët haøng tieâu thuï naêm 2005 so vôùi naêm 2000 taêng 24.4%, laøm cho doanh thu taêng 24.4%, töông öùng 220trñ.  155% = 124.6% x 124.4% 1395.1=1395.1x1120 900 1120 900 1395.1 – 900 = (1395.1 – 1120) + (1120 – 900)  495.1 = 275.1 + 220  55% = 30.6% + 24.4% 495.1=275.1x220 900 900 900

19. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ • VD:2 • Haõy phaân tích söï thay ñoåi toång giaù trò saûn xuaát naêm 2004 so vôùi naêm 2002.

20. 6.4 HEÄ THOÁNG CHÆ SOÁ • VD:3 • Đượcbiếtgiaùmuathöïcteábìnhquaân 1 kg nguyeânlieäulaø 10.000ñ/kg. Haõytính • Chæsoáthöïchieänkeáhoaïchnguyeânvaätlieäu • Chæsoáthöïchieänkeáhoaïchsaûnlöôïng • Phaântíchtoångmöùcnguyeânlieäusöûduïngthöïcteá so vôùikeáhoaïch do aûnhhöôûngcuûacaùcnhaântoálieânquan (tínhtheoñônvòhieänvaätvaøñônvòtieànteä)

21. VD 4: Trong doanh nghiệp X , kỳ này so với kỳ trước NSLĐ 1 công nhân tăng 4%. Số lượng công nhân tăng 5% , giá thành đơn vị giảm 5%. Hãy tính chỉ số tổng hợp về khối lượng sản phẩm sản xuất của DNX