DİŞ GELİŞİMİ

1. DİŞ GELİŞİMİ Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı

2. Diş gelişimi İki diş grubu normal olarak gelişir. 1- Primer Dişlenme (Süt Dişleri) 2- Sekonder Dişlenme (Kalıcı Dişler)

3. Gelişim (Odontogenezis) • Ağız ektodermi • Mezoderm • Nöral krista hücrelerinden gelişir.

4. Gelişim • Diş minesi, ağız boşluğu ektoderminden gelişirken • Diğer tüm dokular, mezoderm ve nöral krista hücrelerinden köken alan çevre mezenşiminden farklılaşır. • Mandibula ve maksilla gelişen dişlere yer sağlamak için büyürken, yüzün şekli değişikliğe uğrar.

5. Odontogenezis • Ektodermin üzerini örten nöral krista mezenşiminin uyarısı ile başlar. • Bütün dişler aynı anda gelişmeye başlamazlar. • İlk diş tomurcukları,ön alt çenede belirir. • Sonra üst ön çenede görülür. • Daha sonra her iki çenede arkaya doğru gelişir.

7. Odontogenezis • Diş gelişimi, doğumdan sonra yıllarca devam eder. • Dental lamina denilen “u” şekilli bantlar ilkel çenelerin kavislerini takip eder.

10. Odontogenezis • Tomurcuk Safhası (Bud Stage) • Kep Safhası(Cap Stage) • Çan Safhası (Bell Stage)

11. Tomurcuk Safhası • Her dental laminada, 10 çoğalma merkezi oluşur. • Bunlar alttaki mezenşime doğru büyüyen diş tomurcuklarını meydana getirir. • Bu diş tomurcukları süt dişleri olarak gelişir. Çocukluk döneminde dökülür. • Her çenede 10 adet diş tomurcuğu olup, her tomurcuk bir süt dişini oluşturur.

13. Tomurcuk Safhası • Süt dişi öncülerine sahip olan kalıcı dişlerin tomurcukları, dental laminanın derin bir devamı olarak yaklaşık 10. haftada görülmeye başlar. • Kalıcı dişlerin tomurcukları, dile doğru süt diş tomurcukları yönünde gelişir. • Süt dişi öncüleri olmayan kalıcı azı dişleri ise, dental laminaların arka uzantılarından tomurcuklar olarak gelişir.

14. Tomurcuk Safhası • Kalıcı dişlerin tomurcukları, çoğunluğu fetal dönemde olmak üzere farklı zaman larda ortaya çıkar. • 2. ve 3. kalıcı azı dişlerin diş tomurcuk ları,doğumdan sonra gelişir.

15. Kep Safhası • Her diş tomurcuğu, dental papillanın ilkeli olan mezenşim tarafından baskılanarak kep şeklini alır. • Gelişen dişin ektodermal kısmı olan mine organı, ileride mine üretimi yapar. • Dental papilla denilen kep şekilli her dişin iç kısmı, diş pulpasının gelişmemiş şeklidir.

17. Kep Safhası • Dental papilla ve mine organı diş germini oluşturur. • Mine organının dış hücre tabakası: Dış mine epitelini • Kebi döşeyen iç hücre tabakası: İç mine epitelini yapar.

19. Kep Safhası • Mine epitel tabakaları arasında gevşek olarak dizilmiş hücrelerin merkezi çekirdek kısmına mine retikulumu denir. • Gelişen dişi saran mezenşim, dental kese denilen damarlanmış kapsüler bir yapı oluşturmak için yoğunlaşır.

21. Dental Kese • Sement • Periodental ligamentin taslağını

23. Çan Safhası • Mine organı farklılaşırken, gelişen diş bir çan şekline benzer. • İç mine epiteline bitişik dental papilladaki mezenşim hücreleri, odontoblastlara farklılaşır. • Dentin oluşur. Dentin kalınlaştıkça, odontoblast lar dental papillanın merkezine doğru çekilir fakat, odontoblastların parmak benzeri sitoplaz mik uzantıları olan odontoblastik uzantılar dentin içinde gömülü kalır.

24. İç Mine Hücreleri • Bu hücreler (iç mine epitel hücreleri), dentinin üzerinde bulunan ve prizma şeklindeki mine üretme işlevine sahip ameloblast hücrelerine farklılaşır. • Mine yapımı artarken, ameloblastlar dış mine epiteline doğru çekilir. • Mine ve dentin oluşumu, dişin en tepesin den başlar ve oluşacak köke doğru ilerler.

26. Dental Kesenin İç Hücreleri • Sementoblastlara farklılaşırlar sementi üretir. • Sement, kök dentini üzerinde depolanır ve diş boynundaki mine ile birleşir. • Dişler gelişip ve çeneler kemikleşirken, dental kesenin dış hücreleri de kemik yapımında aktifleşirler.

27. Diş Sürme • Dişler gelişirken, ağız boşluğuna doğru devamlı yavaş bir harekete başlar. • Alt dişler, üst dişlerden önce çıkar. • Kızların dişleri erkeklerden önce çıkar. • Çocuğun dişlenmesi, 20 süt dişini kapsar. • Erginde ise 32’dir.

28. Diş Sürme • Diş kökü büyürken,diş kronu giderek ağız epitelinden dışarı çıkar. • Süren diş kronu etrafındaki ağız mukozası, diş etini oluşturur. • Süt dişlerin çıkması 6-24.aylar • 20 süt dişi 2. yaşın sonuna kadar sürer.

29. Kalıcı Dişler • Kalıcı dişler gelişirken, karşılığı olan süt dişinin kökü, giderek osteoklastlar tarafından eritilir. • Süt dişi düştüğünde, sadece kron ve kökün en üst kısmını içerir. • 6 yaşında çıkmaya başlar • Erken ergenlik dönemine kadar devam eder.

30. Klinik