Üçlüsimbioz: bitki, göbələk, virus
AmerikabioloqlarıYelluostonMilliParkında (ABŞ) işləyərkənheyrətediciüçlüsimbiozarastgəlmişlər. GeotermalyaxınlığındaqaynartorpaqdatermodözümlüotDichantheliumlanugionozumbitir. Əvvəllərmüəyyənedilmişdirki, bubitkininyüksəktemperaturaheyrətedicidavamlılığıonuntoxumalarındayaşayanCulvulariapzotuberatagöbələyiiləəlaqədardır. Göbələkvəbitkiniayrı-ayrılıqdabecərdikdə +38º C-dənyuxarıtemperaturanəgöbələk, nədəbitkidözür, lakinbirlikdəonlar +65ºC temperaturdaçoxgözəlbitirlər.Bu heyrətedicisimbiotiksistemitədqiqedərək, alimlərmüəyyənetmişlərki, burada 3-cü biriştirakçıdamövcuddur. Bu özündə RNT turşususaxlayan virus olub, göbələyinhüceyrələrindəyaşayır.
Alimlərmüşahidəolunan virus, göbələkvəbitkiəlaqələrinidahadərindəntədqiqetməküçünmüvafiqtəcrübələrqoyurlar. Bununüçünonlargöbələyiqurudurvə -80ºC-də dondururlar. Bu kəskinprosedur virus hissəciklərinindağılmasınasəbəbolur.
Eksperimentlərüçün “göbələksiz” bitkinitoxumdanbecərir, onunörtüyünüçıxarıbxlorluməhlulda 10-15 dəqiqəçalxalayırlar. Sonrabitkinisimbiontgöbələkləyoluxdururlar. Təcrübələrgöstərirki, virusdan “sağaldılmış” göbələkbitkinitermodavamlıetməkiqtida-rındadeyil. Beləgöbələkləbitki, göbələksizbitkidəolduğukimiqaynartorpaqdaməhvolur. Təcrübələridahadadəqiqləşdirməküçün “Sağaldılmış” göbələkyenidənviruslayo-luxdurulur, eynizamanda “sağaldılmış” bitkidətəkrargöbələkləsirayətləndirilir. Bununladahərşeyqaydayadüşür: yenidəntoplanmışsimbiotikkompleksqaynartorpaqdaəlabitir.