บทที่ 8 เงินสด, เงินลงทุนชั่วคราว

1. บทที่ 8เงินสด, เงินลงทุนชั่วคราว ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

2. เงินสด (Cash) เงินสด หมายถึง ธนบัตร เงินเหรียญ และรวมถึงตราสารเอกสารเครดิตต่าง ๆ ที่สามารถใช้แทนเงินสดและสามารถชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย เช่น  เงินฝากธนาคาร  เช็คต่าง ๆ, ดร๊าฟธนาคาร, บัตรเครดิต(ไม่รวมเช็คลงวันที่ล่วงหน้า)  ธนาณัติ, เช็คไปรษณีย์ เงินสด เป็นสินทรัพย์ที่มีความสำคัญอันดับแรกที่ใช้ในการดำเนินงาน และเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนที่มีสภาพคล่องสูง ใช้เป็นสื่อกลาง ในการแลกเปลี่ยนสินค้า หรือบริการ อีกทั้งสามารถเปลี่ยนมือได้ง่าย ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

3. การควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสด (Internal Control of Cash) • รายการรับ-จ่ายเงินทุกรายการต้องมีเอกสารประกอบ • เอกสารที่ใช้ควรกำหนดเลขที่ไว้ล่วงหน้า และควรมีการทำสำเนา • เอกสารทุกฉบับต้องลงนามโดยผู้มีอำนาจรับผิดชอบ • มีการแบ่งแยกหน้าที่ความรับผิดชอบระหว่างพนักงานรับ-จ่ายเงินและ การบันทึกบัญชี • ควรนำเงินสดที่ได้รับในแต่ละวันไปฝากธนาคาร • การจ่ายเงินทุกรายการควรจ่ายเป็นเช็ค ยกเว้นค่าใช้จ่ายน้อย ๆ ควรจ่าย จากเงินสดย่อย • ควรนำเครื่องบันทึกเงินสดมาใช้ในกิจการ • จัดให้มีการตรวจสอบยอดเงินสดย่อยและยอดเงินฝากธนาคารเป็นครั้งคราว ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

4. แผนภาพ สรุปการควบคุมภายในเกี่ยวกับเงินสด เงินสด เงินสดย่อย (เงินสดในมือ) เงินฝากธนาคาร ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

5. เงินฝากธนาคาร (Cash at Bank) • เงินฝากธนาคาร มีหลายประเภท เช่น • เงินฝากกระแสรายวัน • เงินฝากออมทรัพย์ / เงินฝากสะสมทรัพย์ • เงินฝากประจำ ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

6. เมื่อกิจการนำเงินสดหรือเช็คฝากธนาคาร ผู้รับผิดชอบจะจัดทำเอกสารใบสำคัญรับ เพื่อเป็นหลักฐานการบันทึกบัญชี และเมื่อต้องการสั่งจ่ายเป็นเช็ค กิจการจะใช้ต้นขั้วเช็คและเอกสารใบสำคัญจ่ายเป็นหลักฐานในการบันทึกบัญชี และเมื่อสิ้นเดือนแต่ละเดือน ธนาคารจะจัดส่งใบแจ้งยอดเงินฝากธนาคาร (Bank Statement) มายังกิจการ เพื่อให้กิจการใช้เป็นหลักฐานในการตรวจสอบ ใบแจ้งยอดเงินฝากธนาคาร (Bank Statement) เป็นรายงานแสดงรายละเอียดเกี่ยวกับการรับฝากเงินในระหว่างเดือน และยอดคงเหลือของเงินฝากธนาคารในวันสิ้นเดือน ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

7. การพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร (Bank Reconciliation) การพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร เกิดจากการตรวจสอบระหว่าง ยอดคงเหลือของบัญชีเงินฝากธนาคารตามใบแจ้งยอดเงินฝากธนาคาร กับ ยอดคงเหลือของบัญชีเงินฝากธนาคารในสมุดบัญชีกิจการ ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

8. หากยอดคงเหลือดังกล่าวไม่ตรงกันทำให้กิจการต้องตรวจสอบ หาสาเหตุความแตกต่าง ซึ่งสรุปได้ดังนี้ 1. เงินฝากระหว่างทาง 2. เช็คค้างจ่าย 3. ธนาคารเก็บเงินจากลูกหนี้แทนกิจการ และคิดดอกเบี้ยเงินฝากให้กิจการ 4. ธนาคารคิดค่าธรรมเนียม, หักค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ผ่านธนาคาร 5. เช็คคืน 6. เช็คหักบัญชีผิด 7. รายการผิดพลาดอื่น ๆ ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

9. การจัดทำงบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารการจัดทำงบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร การจัดทำงบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร สามารถทำได้ 2 วิธี ดังนี้ 1. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารจากฝ่ายหนึ่งไปหาอีกฝ่ายหนึ่ง 2. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารที่ถูกต้อง ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

10. 1. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารจากฝ่ายหนึ่งไปหาอีกฝ่ายหนึ่ง เป็นวิธีการพิสูจน์ยอดคงเหลือเงินฝากธนาคารตามสมุดบัญชีกิจการให้แสดงยอดคงเหลือตามรายงานใบแจ้งยอดของธนาคาร หลักสำคัญในการพิสูจน์ตามวิธีนี้คือ กิจการจะยึดถือยอดคงเหลือตามใบแจ้งยอดธนาคารว่าถูกต้อง และนำสาเหตุต่าง ๆ มาทำการแก้ไขปรับปรุงยอดคงเหลือในสมุดบัญชีกิจการให้แสดงยอดคงเหลือตรงกับยอดคงเหลือตามใบแจ้งยอดธนาคาร ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

11. 2. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารที่ถูกต้อง หลักสำคัญตามวิธีนี้คือ คำนึงถึงความถูกต้องของรายการเป็นหลัก ว่าควรจะมีการบันทึกหรือไม่ ดังนั้นกิจการจะต้องทำการค้นหาสาเหตุที่ทำให้ยอดคงเหลือไม่ ตรงกัน และทำการแก้ไขยอดคงเหลือทั้งสองฝ่ายที่บันทึกผิดให้ถูกต้อง เมื่อกิจการจัดทำงบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารเรียบร้อยแล้ว หากรายการใดเกิดความผิดพลาดทางด้านของกิจการ กิจการจะต้องนำสาเหตุดังกล่าวไปบันทึกรายการปรับปรุงในสมุดรายวันทั่วไป ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

12. 1. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารจากฝ่ายหนึ่งไปหาอีกฝ่ายหนึ่ง (กิจการ ธนาคาร) ร้านแสงเทียน งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร วันที่ 31 พฤษภาคม 25x1 (หน่วย : บาท) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

13. ร้านแสงเทียน งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร วันที่ 31 พฤษภาคม 25x1 (หน่วย : บาท) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

14. 2. งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคารที่ถูกต้อง ร้านแสงเทียน งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร วันที่ 31 พฤษภาคม 25x1 (หน่วย : บาท) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

15. ร้านแสงเทียน งบพิสูจน์ยอดเงินฝากธนาคาร วันที่ 31 พฤษภาคม 25x1 (หน่วย : บาท) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

16. การบันทึกรายการปรับปรุงการบันทึกรายการปรับปรุง สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

17. เงินสดย่อย (Petty Cash) เงินสดย่อย หมายถึง จำนวนเงินสดที่กิจการสำรองไว้ในกิจการ เพื่อไว้ ใช้จ่ายสำหรับรายจ่ายที่มีจำนวนเงินเล็กน้อย โดยจะกำหนดให้มีผู้รับผิดชอบเกี่ยวกับเงินสดย่อยโดยตรง เรียกว่า “ผู้รักษาเงินสดย่อย” (Petty Cashier) ทำหน้าที่ควบคุมดูแลเงินสดย่อย จ่ายเงินสดย่อยให้กับผู้ขอเบิก และเก็บเอกสารการใช้จ่ายเงินสดย่อย เพื่อขอเบิกเงินกลับมาชดเชยวงเงินสดย่อย ตามจำนวนที่มีผู้ขอเบิกไปใช้ ทำให้เงินสดย่อยมีจำนวนเท่ากับวงเงินที่กำหนดไว้ครั้งแรกเสมอ ระบบเงินสดย่อยดังกล่าว เรียกว่า “Imprest System” ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

18. วิธีการทางบัญชี 1. การกำหนดตั้งวงเงินสดย่อย ตัวอย่าง บริษัท เส้นเสียง จำกัด กำหนดวงเงินสดย่อยไว้ 5,000 บาท การบันทึกบัญชี สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

19. 2. การจ่ายเงินสดย่อย จำนวนเงินสดย่อย = เงินสดย่อยในมือ + จำนวนเงินรวมในใบสำคัญจ่าย สมมติในระหว่างเดือนมีผู้ขอเบิกเงินสดย่อยไปใช้ตามรายละเอียดในสมุด เงินสดย่อยดังนี้ สมุดเงินสดย่อย หน้า.......... ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

20. สมุดเงินสดย่อย หน้า.......... ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

21. 3. การเบิกชดเชยวงเงินสดย่อย สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

22. หากในวันสิ้นงวดบัญชีมีใบสำคัญจ่ายบางจำนวนยังไม่ได้นำไปเบิก เงินชดเชย จะต้องทำการปรับปรุงรายการเพื่อบันทึกรายการในใบสำคัญจ่าย ตั้งเป็นค่าใช้จ่ายประจำงวดบัญชี และลดยอดเงินสดย่อยลง ตัวอย่าง บริษัท เส้นเสียง จำกัด ได้สรุปใบสำคัญจ่ายพบว่ามีรายการใบสำคัญจ่าย 2 ใบ ยังไม่ได้นำไปเบิกเงินชดเชย คือ ค่าพาหนะจำนวน 250 บาท และ ค่าไปรษณียากรจำนวน 65 บาท สมุดรายวันทั่วไป หน้า 1 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

23. การเปิดเผยข้อมูลในงบการเงินการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน บริษัท......................จำกัด งบดุล(บางส่วน) วันที่ 31 ธันวาคม 25x1 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

24. การบริหารเงินสด (Cash Management) หลักการบริหารการเงิน ควรพิจารณาดังนี้ ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

25. เงินลงทุนชั่วคราว (Temporary) เงินลงทุนชั่วคราว ถือเป็นหลักทรัพย์ หรือเงินลงทุนในความต้องการของตลาดที่กิจการตั้งใจจะถือไว้ไม่เกิน 1 ปี โดยมีการซื้อขายในตลาดซื้อขายคล่อง และสามารถกำหนดมูลค่ายุติธรรมของเงินลงทุนได้แน่นอนทันที การลงทุนนั้นอาจจะลงทุนในตราสารหนี้หรือตราสารทุนก็ได้ • เงินลงทุนชั่วคราว สามารถจัดประเภทได้ดังนี้ • หลักทรัพย์เพื่อค้า • หลักทรัพย์เผื่อขาย • เงินลงทุนทั่วไป • ตราสารหนี้ที่จะครบกำหนดภายใน 1 ปี ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

26. ประเภทของเงินลงทุน หลักทรัพย์เพื่อค้า หมายถึง เงินลงทุนในตราสารหนี้ทุกชนิดหรือตราสารทุนในความต้องการของตลาดที่กิจการถือไว้โดยมีวัตถุประสงค์หลักที่จะขายในอนาคตอันใกล้ ทำให้กิจการถือหลักทรัพย์นั้นไว้ระยะเวลาสั้น ๆ เพื่อหากำไรจากการเปลี่ยนแปลงราคาของหลักทรัพย์ ดังนั้นหลักทรัพย์เพื่อค้าจึงมีอัตราการหมุนเวียนสูง ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

27. ประเภทของเงินลงทุน หลักทรัพย์เผื่อขาย หมายถึง เงินลงทุนในตราสารหนี้ทุกชนิดหรือตราสารทุนในความต้องการของตลาด ซึ่งไม่ถือเป็นหลักทรัพย์เพื่อค้า และไม่ถือเป็นตราสารหนี้ที่จะถือจนครบกำหนดหรือเงินลงทุนในบริษัทย่อยหรือบริษัทร่วม หลักทรัพย์เผื่อขายสามารถแยกประเภทเป็นเงินลงทุนชั่วคราวหรือเงินลงทุนระยะยาว ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

28. ต้นทุนของเงินลงทุน ราคาทุน (ต้นทุน) ของเงินลงทุน คือ จำนวนเงินที่จ่ายซื้อเงินลงทุน + ค่าใช้จ่ายโดยตรงทั้งสิ้นเพื่อให้ได้เงินลงทุน (ค่านายหน้า, ค่าธรรมเนียม, ค่าภาษีอากร ฯลฯ ) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

29. ตัวอย่าง วันที่ 20 มีนาคม 25x1 บริษัท เพียงค้า จำกัด นำเงินไปลงทุนซื้อหุ้นสามัญในบริษัท ธนกิจ จำกัด จำนวน 1,000 หุ้น ในราคาหุ้นละ 45 บาท เสียค่านายหน้าในการซื้อร้อยละ 5 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

30. ผลตอบแทนของเงินลงทุน การลงทุนในหลักทรัพย์ประเภทตราสารทุน คือ เงินปันผล การลงทุนในหลักทรัพย์ประเภทตราสารหนี้ คือ ดอกเบี้ย ตัวอย่าง บริษัท ธนกิจ จำกัด ประกาศจ่ายเงินปันผลให้แก่ผู้ถือหุ้นในอัตราหุ้นละ 10 บาท ดังนั้น ผลตอบแทนที่บริษัท เพียงค้า จำกัด จะได้รับจากการลงทุน คือ เงินปันผลรับ จำนวน 10,000 บาท (1,000 x 10) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

31. การจำหน่ายเงินลงทุนชั่วคราวการจำหน่ายเงินลงทุนชั่วคราว ราคาขายสุทธิ = ราคาขายเงินลงทุน – ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจากการจำหน่าย (ค่านายหน้า, ค่าธรรมเนียม) ผลต่างระหว่างราคาขายสุทธิกับราคาตามบัญชีของหลักทรัพย์ คือ กำไรหรือขาดทุนจากการจำหน่ายหลักทรัพย์ (รับรู้เป็นรายได้หรือค่าใช้จ่ายในงบกำไรขาดทุน) ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

32. ตัวอย่าง บริษัท เพียงค้า จำกัด นำหุ้นสามัญของบริษัท ธนกิจ จำกัด ออกจำหน่ายจำนวน 500หุ้น ในราคาหุ้นละ 55 บาท เสียค่าธรรมเนียมอัตรา ร้อยละ 7 ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

33. การตีราคาและการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงินการตีราคาและการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน หลักทรัพย์เพื่อค้าและหลักทรัพย์เผื่อขาย แสดงในงบดุลด้วยมูลค่ายุติธรรม หลักทรัพย์เพื่อค้า : ผลต่างระหว่างราคาตามบัญชี กับ มูลค่ายุติธรรม แสดงเป็น รายการกำไรหรือขาดทุนสุทธิในงบกำไรขาดทุน หลักทรัพย์เผื่อขาย : ผลต่างระหว่างราคาตามบัญชี กับ มูลค่ายุติธรรม แสดงเป็น รายการกำไร(รายการขาดทุน)ที่ยังไม่เกิดขึ้น รับรู้เป็นส่วนของ ผู้ถือหุ้น เงินลงทุนทั่วไป แสดงในงบดุลด้วย ราคาทุน ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์

34. การตีราคาและการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงินการตีราคาและการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน หลักทรัพย์เพื่อค้า : ผลต่างระหว่างราคาตามบัญชี กับ มูลค่ายุติธรรม แสดงเป็น รายการกำไรหรือขาดทุนสุทธิในงบกำไรขาดทุน หลักทรัพย์เผื่อขาย : ผลต่างระหว่างราคาตามบัญชี กับ มูลค่ายุติธรรม แสดงเป็น รายการกำไร(รายการขาดทุน)ที่ยังไม่เกิดขึ้น รับรู้เป็นส่วนของ ผู้ถือหุ้น ผศ.อัจฉราพร โชติพฤกษ์