บทที่ 3 การ พัฒนา ชุมชน

1. บทที่ 3การพัฒนาชุมชน ความหมาย แนวความคิด หลักการ วิธีดำเนินงาน กระบวนการและแนวทางการพัฒนาชุมชน รศ.ดร.สุรพลเศรษฐบุตร ภาควิชาส่งเสริมและเผยแพร่การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

2. ความหมายของการพัฒนาชุมชนเป็นกระบวนการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในทุกด้านโดยประชาชน และมีหน่วยงานอื่น ๆ ทั้งภาครัฐ และเอกชนเป็นผู้ให้การสนับสนุน และการพัฒนาจะต้องสอดคล้องกับความต้องการของชุมชนและสภาพแวดล้อมเป็นสำคัญ สุรพล เศรษฐบุตร

3. แนวความคิดเชิงกลยุทธ์ (Strategy)- การพัฒนาชุมชนเป็น “Process” คือ จะต้องต่อเนื่องและมีกระบวนการ เช่น กระบวนการตัดสินใจ กระบวนการพัฒนาทั้งทางจิตใจสอดคล้องกับการพัฒนาวัตถุ- การพัฒนาชุมชน “Method” คือ จะต้องมีวัตถุประสงค์ มีวิธีการที่ชัดเจน เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ และเป้าหมาย- แนวความคิดในลักษณะที่เป็น “Program”หรือ โครงการ คือมีแผนงาน มีกิจกรรม มีระยะเวลา มีการประเมินผล- แนวความคิดในลักษณะที่เป็นกระ “Movement” คือ การเปลี่ยนแปลง ความก้าวหน้า ความตื่นตัว ขจัดความเฉื่อยชา สุรพล เศรษฐบุตร

4. จากปรัชญาของการพัฒนาที่เน้น........คุณภาพชีวิต การช่วยเหลือตัวเอง ความเสมอภาค ความร่วมมือ ร่วมใจ.การพัฒนาจึงต้องกระทำทั้ง- การพัฒนาเศรษฐกิจ (Economic Development)เช่น การขจัดความยากจนโดยการเพิ่มรายได้ และการกระจายรายได้ - การพัฒนาสังคม (Social Development)เช่น การเพิ่มประสิทธิภาพของสังคม โครงสร้างทางสังคม ค่านิยม การกระจายโอกาส สุรพล เศรษฐบุตร

5. แนวความคิดในการพัฒนาชุมชนจากปรัชญาการพัฒนาชุมชนที่เน้นคนเป็นทรัพยากรที่มีคุณค่า มีศักยภาพ มีความยุติธรรม และมีความมุ่งมั่นที่จะรักษา หรือแสวงหาพัฒนาคุณภาพและคุณธรรมให้เกิดความสมดุลแนวความคิดพื้นฐานการพัฒนาชุมชน คือ- ชนบทเป็นรากฐานของการพัฒนา เพราะประชาชนส่วนใหญ่อยู่ในชนบท- ต้องพัฒนาเชิงวัตถุควบคู่ไปกับการพัฒนาจิตใจ หรือความรู้สึกนึกคิด ประชาชนเป็นศูนย์กลาง หรือเป้าหมายการพัฒนา- การพัฒนาจะมั่นคงและต่อเนื่องได้ จะต้องมีระบบการเมืองที่มั่นคง และเป็นอิสระจากอิทธิพลทางการเมืองประเทศอื่น ๆ สุรพล เศรษฐบุตร

6. วิธีดำเนินงานพัฒนาชุมชน-การให้การศึกษาฝึกอบรม- การจัดตั้งกลุ่ม พัฒนากลุ่ม องค์กร- การสรรหาผู้นำ และการพัฒนาผู้นำ- การจัดส่งเจ้าหน้าที่ไปปฏิบัติงาน- การศึกษาและวิเคราะห์ปัญหาชุมชน- การวางแผนและวางโครงการ- การประสานงานและร่วมมือปฏิบัติงาน สุรพล เศรษฐบุตร

7. กระบวนการพัฒนาชุมชน สุรพล เศรษฐบุตร

8. แนวทางการพัฒนาชุมชน- การพัฒนาจากบนสู่ล่าง (Top-down)- การพัฒนาจากล่างสู่บน (Bottom up)- การพัฒนาแบบประชาชนมีส่วนร่วม (Participatory) สุรพล เศรษฐบุตร

9. ความสำคัญของการมีส่วนร่วม-เป็นสิทธิขั้นพื้นฐานอันชอบธรรมของมนุษย์ -งานพัฒนาเกี่ยวข้องกับคนหมู่มาก หรือ ปฏิบัติการเป็นกลุ่ม สุรพลเศรษฐบุตร

10. ความสำคัญของการมีส่วนร่วม-กลยุทธ์การพัฒนาที่ผ่านมาไม่ได้เน้นการมีส่วนร่วม ผลการพัฒนาจึงกระจายแก่ประชาชนไม่เท่ากัน -การมีส่วนร่วมเป็นตัวชี้วัดผลการพัฒนา -การมีส่วนร่วมก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่เป็นระบบและเป็นที่ยอมรับของประชาชนส่วนใหญ่ สุรพล เศรษฐบุตร

11. กระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน (People Participation) หรือของเกษตรกร ควรให้เกษตรกรได้มีส่วนร่วมในขั้นตอน... • ระบุวิเคราะห์ปัญหาและความต้องการ (Identification of their Needs and Problems) • มีส่วนร่วมในการตัดสินใจเลือกวางแผนโครงการพัฒนาการเกษตร (Decision- Making / Planning for Execution the Project) • มีส่วนร่วมในขั้นตอนดำเนินงานตามโครงการพัฒนา Implementation-process) และ • มีส่วนร่วมวิจารณ์ประเมินผลของโครงการที่ได้ร่วมกันทำ(Evaluation process) สุรพลเศรษฐบุตร

12. การมีส่วนร่วม (Participation) ภาครัฐ ประชาชน ภาคเอกชน การมีส่วนร่วม องค์กรพัฒนา เอกชน นักวิชาการ สุรพล เศรษฐบุตร AET 352721

13. ปัจจัยที่มีผลต่อการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมในชุมชนปัจจัยที่มีผลต่อการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมในชุมชน คน - ในพื้นที่- เจ้าหน้าที่ส่งเสริม - เจ้าหน้าที่องค์กรในพื้นที่ที่เกี่ยวข้อง การบริหารจัดการ - ข้อมูลข่าวสาร - การวางแผน ปัจจัยภายนอก กลไกของรัฐ *ระดับนโยบาย * ระดับปฏิบัติ การมีส่วนร่วม โครงสร้างองค์กร สุรพล เศรษฐบุตร AET 352721

14. พื้นฐานการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมตัวเจ้าหน้าที่ปรับแนวคิดใหม่ ให้ทราบพลังประชาชน พลังความคิด เป็นแหล่งทรัพยากร และเป็นแหล่งสนับสนุนตัวประชาชนให้ประชาชนมีความมั่นใจในตนเอง มีเสรีภาพ มีความเต็มใจ และมีความสามารถรัฐบาลต้องเป็นประชาธิปไตย ให้ความช่วยเหลือสนับสนุน กระจายอำนาจ และให้ประชาชนได้มีโอกาสตัดสินใจ สุรพล เศรษฐบุตร

15. มีใครบ้างที่มีส่วนร่วม “Who”- ประชาชนทั่วไปในชุมชน- ผู้นำด้านต่าง ๆ- หัวหน้าชุมชน- ผู้แทนหรือนักพัฒนาของรัฐ และของเอกชน- บุคคลอื่น ๆ ที่เห็นสมควร สุรพล เศรษฐบุตร

16. ข้อจำกัดของการมีส่วนร่วม- ลักษณะสังคมไทยในชนบท - ระบบราชการ - รูปแบบการพัฒนาของหน่วยงานต่าง ๆ ที่ไปพัฒนา มีรูปแบบไม่เหมือนกัน ทั้งของรัฐเองและของเอกชน สุรพล เศรษฐบุตร

17. แนวทางการมีส่วนร่วมของประชาชนมีส่วนร่วมในเรื่องอะไร “What” - การตัดสินใจ ตั้งแต่เริ่มแรกจนสิ้นสุดโครงการ และมีขบวนการตัดสินใจที่ดี- การดำเนินงาน ในด้านแรงงาน วัสดุอุปกรณ์ บริหาร ประสานงาน ปฏิบัติงาน-รับผลกำไร ในโครงการนั้น รายได้ ผลตอบแทน การรับบริการอื่น ๆ -การประเมินผล ทบทวนปัญหา แก้ไข สุรพล เศรษฐบุตร

18. วิธีการเข้าร่วม “How”ยึดหลัก...- แก้ไขปัญหาและความต้องการของประชาชนอย่างแท้จริง- ต้องคำนึงถึงขีดความสามารถของประชาชน และสอดคล้อง กับสภาพแวดล้อมธรรมชาติ และสังคม ประเพณี วัฒนธรรม- วิธีการเข้าร่วมเป็นไปตามกระบวนการพัฒนาชุมชน คือ ศึกษาชุมชน วิเคราะห์ปัญหา จัดลำดับความสำคัญ วางแผน แก้ไข ดำเนินการ และประเมินผลงาน สุรพล เศรษฐบุตร

19. การพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืน- ให้ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการพัฒนาทุกขั้นตอน- พัฒนาจิตใจควบคู่ไปกับการพัฒนาด้านอื่น ๆ - ยอมรับภูมิปัญญาชาวบ้าน- พัฒนาคนให้พึ่งพาตนเองได้- พัฒนาต้องอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมไปด้วย- ให้ประชาชนเกิดการเรียนรู้และมีจิตสำนึกความเป็นเจ้าของ- พัฒนาโดยการกระจายอำนาจให้องค์กรประชาชน พัฒนาต้อง ผนึกกำลังระหว่างภาครัฐและเอกชน More: presentE3_1.pptx สุรพล เศรษฐบุตร

20. VCD กรมการพัฒนาชุมชน (http://www.cdd.go.th)http://video.cdd.go.th/ ชุมชนเข้มแข็ง ภารกิจกรมฯ 1 วันที่ 5 มีนาคม 2552 สุรพล เศรษฐบุตร