วิชาวิทยาศาสตร์เพื่อคุณภาพชีวิต (4000105)

1. วิชาวิทยาศาสตร์เพื่อคุณภาพชีวิต (4000105) ลักษณะสำคัญของนันทนาการ เสนอ อาจารย์ดอเล๊าะ ดาลี จัดทำโดย นางสาวรุสนี เหาะแหมอ รหัส 404607066 โปรแกรมวิชา รัฐประศาสนศาสตร์ กลุ่มพื้นฐานที่ 30 คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์

2. ความสำคัญของกิจกรรมนันทนาการความสำคัญของกิจกรรมนันทนาการ นันทนาการเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์ในยุคปัจจุบันเป็นอย่างมาก ทั้งนี้เพราะว่า ปัจจุบันวิถีการดำเนินชีวิตของคนเรานั้นได้เปลี่ยนแปลงไป จนเป็นผลให้ต้องมีปัจจัยที่ห้ามาเพิ่มจากปัจจัยสี่ ได้แก่ เครื่องนุ่มห่ม ที่อยู่ ยารักษาโรค และอาหาร ปัจจัยห้าก็คือ การพักผ่อน หรือกิจกรรมนันทนาการนั่นเอง ผลจากการเปลี่ยนแปลงการดำเนินชีวิตของคนเราในปัจจุบัน ทำให้กิจกรรมนันทนาการเริ่มมีบทบาทและมีความสำคัญต่อสังคมมนุษย์เป็นอย่างมาก ซึ่งจะได้กล่าวถึงความสำคัญของกิจกรรมนันทนาการไว้ ดังต่อไปนี้

3. 1) ประชากรในสังคม กิจกรรมนันทนาการจะเป็นสื่อสำคัญในการพัฒนามนุษย์ให้มีความสมบูรณ์ทั้งทาง ร่างกาย จิตใจ อารมณ์ และสังคม 2) ครอบครัว ครอบครัวจัดได้ว่าเป็นสังคมหน่วยเล็กที่สุด ซึ่งในปัจจุบันความสัมพันธภาพของสมาชิกภายในครอบครัว ไม่ค่อยแน่นแฟ้นเหมือนเมื่อสมัยก่อนๆ เพราะว่าต่างก็มีความจำเป็นในการทำมาหากิน และสภาพแวดล้อมที่ต้องแข่งขันกับเวลาและคนอื่นๆ ทำให้สมาชิกภายในครอบครัวไม่ค่อยมีโอกาสได้พบปะกันมากนัก ดังนั้น กิจกรรมนันทนาการ จึงเป็นสื่อสำคัญที่จะช่วยสร้างบรรยากาศให้เกิดความอบอุ่นภายในครอบครัวได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ กิจกรรมนันทนาการ ยังช่วยลดปัญหาการใช้เวลาว่างไม่เกิดประโยชน์กับสมาชิกในครอบครัวได้เป็นอย่างดีอีกด้วย เป็นผลทำให้ผู้นำของครอบครัวได้มีโอกาสแสดงบทบาทของตนได้ดีขึ้น

4. 3) ชุมชน นันทนาการจะช่วยพัฒนาชุมชน ให้มีความสมบูรณ์หลายๆด้นด้วยกัน คือ ช่วยสร้างคนให้เป็นสมาชิกที่ดีมีเหตุผล เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ส่วนตน มีความขยันขันแข็ง ทั้งนี้เพราะนันทนาการนั้นจะต้องอาศัยกิจกรรมนันทนาการเข้ามาช่วยในการเสริสร้างสมาชิกที่ดีให้กับชุมชน เนื่องจากว่าพวกเขาเหล่านั้นได้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์จากการเข้าร่วมกิจกรรมนันทนาการ และกิจกรรมนันทนาการบางประเภท เช่น กิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์ จะช่วยทำให้สมาชิกในสังคมรู้จักการเสียสละ และช่วยเหลือผู้อื่นได้เป็นอย่างดี ช่วยลดปัญหาอาชญากรรม ในชุมชนที่สงบสุขย่อมไม่มีปัญหาทางอาชญากรรมถ้าหากเราจะพิจารณาถึงปัญหาอาชญากรรมแล้วจะพบว่า สาเหตุที่สำคัญอย่างหนึ่งก็คือ การปล่อยปละละเลยกลุ่มคนวัยรุ่นให้อยู่ว่างๆมากเกินไป จนทำให้พวกเขาหมกมุ่นอยู่กับอบายมุข และประพฤติตัวเหลวไหล จนก่ออาชญากรรมได้ในที่สุด ดังนั้นชุมชนนั้นๆ ถ้าหากสามารถดำเนินกิจกรรมนันทนาการให้แก่พวกเขาเหล่านั้นได้ ก็จะช่วยลดปัญหาอาชญากรรมได้อีกทางหนึ่ง

5. ช่วยทำให้เกิดสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้นช่วยทำให้เกิดสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น ทั้งนี้เพราะว่ากิจกรรมนันทนาการนั้น จะครอบคลุมไปจนถึงเรื่องการจัดสภาพแวดล้อมให้สวยงาม เป็นการป้องกันปัญหามลภาวะได้อีกทางหนึ่งด้วย เช่น การจัดสวนหย่อมก็ดี หรือการจัดสวนไม้ดอกไม้ประดับ ก็จะช่วยรักษาความสมดุลทางธรรมชาติได้เป็นอย่างดี ดังนั้นถ้าหากชุมชนใดๆก็ตาม ที่ขาดกิจกรรมนันทนาการ หรือมิได้มีการจัดวางแผนการดำเนินกิจกรรมนันทนาการไว้ ก็อาจจะมีปัญหาทางด้านมลภาวะได้เหมือนกัน 4) ประเทศชาติ กิจกรรมนันทนาการนับว่ามีบทบาทต่อประเทศชาติเป็นอย่างมาก ทั้งนี้เพราะกิจกรรมนันทนาการนั้น จะช่วยลดปัญหาเรื่องความประพฤติของประชาชนลงได้มากทีเดียว จนอาจจะกล่าวได้ว่า กิจกรรมนันทนาการนี้ จะช่วยสร้างความสงบสุขภายในได้เป็นอย่างดี เพราะเมื่อประชาชนภายในชาติได้เล่นได้ออกกำลังกาย จะทำให้เขามีสุขภาพดี รัฐบาลไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล และเมื่อประชาชนมีสุขภาพกกายดี ได้มีโอกาสผ่อนคลายความตึงเครียด ก็จะส่งผลให้มีสุขภาพจิตดีไปด้วย จะไม่มีความโกรธเคืองหรืออาฆาตแค้น การทะเลาะวิวาทย่อมไม่เกิดขึ้นในสังคม สังคมก็เป็นสุข

6. ลักษณะสำคัญของกิจกรรมนันทนาการลักษณะสำคัญของกิจกรรมนันทนาการ ความหมายของการนันทนาการมีหลายเรื่อง และมีรูปแบบหลากหลายจัดเป็นกิจกรรมที่ให้โอกาสแก่คนทั่วไปในการสร้างเสริคุณภาพชีวิต ที่เป็นความพึงพอใจเฉพาะเพราะกิจกรรมนันทนาการเป็นกิจกรรมที่ระบายออกถึงลักษณะที่เป็นความต้องการของมนุษย์ ความต้องการทางกายภาพ และจิตวิทยา เป็นกิจกรรมที่เกิดจากความสมัครใจในการเข้าร่วม และในช่วงโอกาสที่เป็นเวลาว่าง โดยมีลักษณะเฉพาะดังต่อไปนี้ (1) เป็นกิจกรรม (Involve actlvtles ) ประกอบด้วยกิจกรรมต่างๆ มีทั้งการเล่นที่ต่างชนิดกัน อาจจะให้ประโยชน์ต่อการพัฒนาการทางกาย จิตใจหรืออารมณ์ โดยใช้พลังงาน ในโอกาสช่วงเวลาว่างที่มีอยู่ โดยมุ่งหวังเพื่อความสนุกสนาน ได้ออกกำลังกาย ผ่อนคลายอารมณ์ และสร้างเริมสมรรถภาพทางกาย

7. (2) เป็นหลายรูปแบบ (No single) ประกอบด้วยรูปแบบต่างๆหลากหลฃาย เนื่องจากความต้องการ ความสนใจ ความปรารถนา หรือรสนิยม ของคนเราแตกต่างกัน ดังนั้นกิจกรรมการแสดงออกซึ่งเป็นได้หลายรูปแบบไม่มีข้อกำกัดขอให้ได้รับความสนุกสนานและพึงพอใจเป็นหลัก อาจจะเป็นในรูปแบบของการพบปะสนทนา งานอดิเรก เล่นกีฬา กิจกรรมดนตรี เพลง ร้องเพลง เขียนภาพ ศิลป ฟังวิทยุ ดูโทรทัศน์ หรือเข้ากิจกรรมชุมชนตามโอกาสที่มี เป็นต้น (3) เป็นกิจกรรมที่มีแรงจูงใจเป็นเครื่องตัดสิน (distermines by motivation) การตัดสินใจที่จะเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ นั้นเกิดจากแรงจูงใจหลายรูปแบบโดยมีพื้นฐานความพึงพอใจและสนใจเป็นที่ตั้ง เข้าร่วมด้วยความสนใจ และเกิดความพึงพอใจจากการเข้าร่วมกิจกรรม (4) เป็นกิจกรรมที่ไม่จำกัดเรื่องเวลา (Occour In Unobilgated time) เป็นกิจกรรมที่อาศัยโอกาสเวลาว่างที่จะเข้าร่วมด้วยความพึงพอใจเป็นเครื่องตัดสินจึงไม่มีขอบเขตของเวลาขึ้นอยู่กับโอกาสของแต่ละบุคคลที่เข้าร่วม อาจจะเป็นช่วงเวลาสั้น ๆ หรือเข้าร่วมเป็นประจำตามโอกาสที่มี (5) เป็นกิจกรรมที่อาศัยด้วยความเต็มใจ (engagement and entirely vboluntary) เป็นกิจกรรมที่ยอมรับเรียกหาด้วยความเต็มใจสมัครใจ ไม่สามารถบังคับได้โดยขึ้นอยู่กับผู้นำและการสร้างทัศนคติที่ดีต่อการกำหนดจุดหมายของกิจกรรม โดยเข้าร่วมกิจกรรมอย่างสมัครใจพร้อมใจ

8. (6) เป็นกิจกรรมกายภาพบำบัด (recreatlon Is therapy) เป็นกิจกรรมที่ใช้เพื่อการบำบัดฟื้นฟูผู้เจ็บป่วยทั้งทางกาย และจิตใจ ช่วยผ่อนคลายความเครียดทางอารมณ์ และบำบัดพักฟื้น ทางกายและจิตใจที่ดี ให้ความเพลิดเพลิน สนุกสนานผ่อนคลาย จัดเป็นกิจกรรมบำบัดทางกาย ทางจิต และอารมณ์ บางครั้งสามารถจัดเป็นกิจกรรมบำบัดด้วย (7) เป็นปฏิบัติการสากลและพิสูจน์ได้ (aniversary plactice) เป็นกิจกรรมการแสดงออกทางกายภาพและจิตวิทยา ของกลไกร่างกายมนุษย์ ไม่มีขีดจำกัดในเรื่องเวลาและสถานที่และเชื้อชาติศาสนา ทุกคนเข้าร่วมด้วยความพอใจของตนจังหวะโอกาสและสถานที่ต่างๆ (8) เป็นสิ่งจริงจังและมีจุดหมาย (serlous and purposs) เป็นกิจกรรมมีคุณค่าสาระ มีจุดมุ่งหมาย ก่อให้เกิดความสุข ความซาบซึ้งในด้านความงามทักษะ และการเรียนรู้ พัฒนาอารมณ์ และวุฒิภาวะ นอกจากจะเกิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน ยังได้รับความรู้ ทักษะความชำนาญไปด้วย (9) เปลี่ยนแปลงยืดหยุ่นได้ตามความเหมาะสม (flexible) เป็นกิจกรรมที่ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อม สถานภาพการเกิดจัดได้ง่ายตามสภาพปัจจุบันที่ต้องการ

9. และนอกจากนี้ นันทนาการมิใช่กระบวนการร้องรำทำเพลง การเล่นรื่นเริง อย่างที่หลายคนเข้าใจแต่นันทนาการเป็นกระบวนการพัฒนากิจกรรม เพื่อการใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ และพัฒนาความสุขอย่างสร้างสรรค์ เป้าหมายของนันทนาการจะอยู่ที่ 1. สร้างความภูมิใจในตนเองให้กับคนด้วยการปรับปรุงจิตใจและเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทางสังคมให้เป็นบุคคลที่สามารถใช้ชีวิตร่วมกับสังคมได้อย่างงดีและกระตือรือร้น 2. พัฒนาทางกายด้วยการรักษาระดับสมรรถภาพของบุคคลปกติ และ/หรือผู้ที่มีความบกพร่องทางกายให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล 3. พัฒนาความสนใจในกิจกรรมของการใช้เวลาว่างได้อย่างเหมาะสมกับบุคคลสิ่งแวดล้อมและความเป็นไปได้ของบุคคลนั้น

10. นันทนาการไม่มุ่งเฉพาะบุคคลแต่เราหมายถึงชุมชน โดยนันทนาการจะมีบทบาทต่อชุมชน ในแง่ของการบูรณาการส่วนหนึ่งของการมีชีวิตในชุมชน ไม่ว่าในด้านโครงสร้างการให้บริการและองค์กรทางนันทนาการซึ่งก่อให้เกิดค่านิยม ความสนใจ ความเชื่อ วิถีชีวิตและความนิยมชมชอบ ดังกล่าวแล้วนันทนาการเคยเป็นส่วนหนึ่งของพลศึกษา แต่เมื่อขอบเขตของวิชาขยายกว้างมีองค์ความรู้เฉพาะตัว ทำให้นันทนาการพัฒนาตนเองเป็นสาขาที่มีลักษณะวิชา จำแนกได้ 2 ประเภท คือ 1. นันทนาการเพื่อการส่งเสริมสุขภาพ นันทนาการในกลุ่มนี้จะเน้นถึงการส่งเสริมบุคคลทั่วไปที่ไม่มีปัญหาสุขภาพได้ใช้นันทนาการเพื่อการผ่อนคลายและพัฒนาสู่ความเป็นผู้สุขภาพดี โดยเฉพาะความมีสุขใจ ประกอบด้วยเนื้อหาเกี่ยวกับ 1.1 สนามเด็กเล่น (children playground) 1.2 นันทนาการสำหรับผู้สูงอายุ 1.3 การท่องเที่ยว 1.4 นันทนาการนอกสถานที่ (outdoor recreation)

11. 2. นันทนาการบำบัด (Therapeutic recreation) เป็นการบำบัดที่ใช้นันทนาการสำหรับผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพ มีความเจ็บป่วย หรือพิการ นันทนาการจะเป็นส่วนหนึ่งของการบำบัดรักษาที่จะช่วยหรือฟื้นฟูให้ผู้มีปัญหาสุขภาพได้รับการดูแลด้านนันทนาการที่ถูกต้องตามหลักวิชาการสามารถพัฒนาสู่การมีสุขภาพดีหรือใช้ชีวิตอย่างมีความสุขได้แม้จะป่วยหรือพิการ ประกอบด้วยสาระวิชาเกี่ยวกับ 2.1 การให้คำปรึกษานันทนาการ (Leisure Counseling) เป็นวิชาเกี่ยวกับการให้คำปรึกษาแก่ผู้ที่มีปัญหาทางนันทนาการ 2.2 นันทนาการสำหรับผู้พิการ (Leisure for Disability) เป็นวิชาเกี่ยวกับการบริหารจัดการ การออกแบบกิจกรรมสำหรับผู้พิการด้านร่างกาย ด้านอารมณ์ หรือบุคคลปัญญาอ่อน ให้เป็นไปตามเหมาะสมกับสภาพการณ์และศักยภาพของแต่ละบุคคล

12. สรุป นันทนาการเป็นการศึกษาทางวิชาชีพ มีลักษณะเฉพาะของการเรียนการสอน มีองค์ประกอบเฉพาะสาขาวิชา ที่มุ่งพัฒนาด้านให้ใช้ชีวิตอย่างมีคุณภาพ ทั้งที่มีภาวะร่างกายปกติและพิการนอกจากนี้นันทนาการยังเป็นการบริการที่จำเป็นสำหรับสังคมผู้มีอาชีพเป็นครู และนักนันทนาการต้องได้รับการศึกษามาเฉพาะด้านนันทนาการ

13. อ้างอิง นันทนาการ (บันเทิง เกิดปรางค์ กศ.บ. พลศึกษา) วท.ม. (วิทยาศาสตร์การกีฬา) นันทนาการชุมชนและโรงเรียน (สมบัติ กาญจนกิจ) สำนักพิมพ์ แห่งจุฬากรณ์มหาวิทยาลัย 2542. วิทยาศาสตร์เพื่อคุณภาพชีวิต ศุภลักษณ์ วัฒนาวิทวัสและคณะ 2542.

14. คำถาม 1. เพราะอะไรนันทนาการจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับมนุษย์ในปัจจุบัน ตอบ เพราะปัจจุบันวิถีการดำเนินชีวิตของคนเรานั้นได้เปลี่ยนแปลงไป จนเป็นผลให้ต้องมีปัจจัยที่ห้าเพิ่มเติมจากปัจจัยสี่ ก็คือ การพักผ่อน หรือกิจกรรมนันทนาการ 2. เพราะเหตุใดความสัมพันธ์ในสมาชิกครอบครัวไม่ค่อยจะแน่นแฟ้นเหมือนสมัยก่อน ตอบ เพราะทุกคนต่างมีความจำเป็นในการทำมาหากิน และสภาพแวดล้อมที่ต้องแข่งขันกับเวลา และคนอื่นๆ ทำให้สมาชิกภายในครอบครัวไม่ค่อยมีโอกาสที่จะได้พบกันมากนัก

15. 3. นอกจากกิจกรรมนันทนาการจะช่วยในการสร้างบรรยากาศในครอบครัวแล้ว ยังช่วยในเรื่องใดได้อีก ตอบ สามารถลดปัญหาการใช้เวลาว่างที่ไม่เกิดประโยชน์กับสมาชิกในครอบครัวได้เป็นอย่างดี 4. กิจกรรมใดบ้างที่สามารถช่วยสร้างตนเองให้เป็นสมาชิกที่ดีมีเหตุผลได้ ตอบ คือ กิจกรรมบำเพ็ญประโยชน์ สามารถทำให้สมาชิในสังคมรู้จักการเสียสละ 5. การเปลี่ยนแปลงการยืดหยุ่นได้ตามความเหมาะสมเป็นกิจกรรมแบบใด ตอบ เป็นกิจกรรมที่ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมและสถานภาพการเกิดได้ง่ายตามสภาพปัจจุบันระหว่างกลุ่มและชุมชน