DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

1. DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME

2. UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ

3. Uygulamalı Davranış Analizi Nedir ? • Sosyal önemi olan davranışları değiştirmeyi amaçlayan Davranışçı Psikolojinin öne sürdüğü, davranış temel prensiplerine dayalı süreçleri kullanan bilim dalıdır. • KISACA ; toplumsal açıdan önemli davranışları değiştirmeyi amaçlayan yaklaşımdır.

4. U D A nin ilkeleri NELERDİR?

5. İLKELERİMİZ! • UYGULANABİLİR OLMALI • DAVRANIŞSAL OLMALI • ANALİTİK OLMALI • TEKNOLOJİK OLMALI • KAVRAMSAL OLARAK SİSTEMATİK OLMALI • ETKİLİ OLMALI • GENELLENEBİLİR OLMALI

6. DAVRANIŞSAL AMAÇ • UDA’da hedef davranışların davranışsal ve uygulanabilir olması gerekmektedir. • Seçilen hedef davranışın uygulanabilir olup olmadığını ortaya koyan en önemli etken bireyin yaşam kalitesini artırarak; ev, okul,iş yeri ya da topluma katılabilir hale gelmesine hizmet ediyor mu? • Davranışsal değişiklik gerektiği belirlendikten sonra bu değişikliğin açık ve net bir şekilde yazılması gerekmektedir.

7. NEDEN DAVRANIŞSAL AMAÇ YAZIYORUZ ? • ÖĞRETMENDE BİR NOKTAYA ODAKLANMA OLUR. • HEDEF DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİNE İLİŞKİN KAYIT TUTMAYI KOLAYLAŞTIRIR. • UZMANLAR ARASINDA İLETİŞİMİ VE İŞBİRLİĞİNİ ARTIRIR.

8. DAVRANIŞSAL AMAÇTA BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER NELERDİR. • ÖĞRENCİ • DAVRANIŞ • KOŞULLAR • ÖLÇÜT

9. UZUN DÖNEMLİ AMAÇ NEDİR? • UDA: Uygulama süresi sonunda bireyin kazanması beklenen amaçlara denir. • Örneğin; Emre yıl sonunda bağımsız olarak çıkarma işlemini yapar.

10. KISA DÖNEMLİ AMAÇ NEDİR? KDA : Bireyin performans düzeyi ile uzun dönemli amaçlar arasında ölçülebilir, ara basamaklar olarak tanımlayabiliriz.Uzun dönemli amaç’a göre daha kısa sürede kazanılabilecek amaçlardır. ÖRNEĞİN; Emre tek basamaklı sayılarla bağımsız olarak çıkartma işlemi yapar. Ayşe “ Ali ata bak” fiş cümlesini 5 sormada 3’ünde doğru olarak yazar.

11. ÖĞRETİMSEL AMAÇ Kısa dönemli amaçların analiz edilmesiyle elde edilen basamaklardır. Öğretmen için yol haritası işlevini görür. ÖRNEĞİN; Elif “ Ali ata bak fiş cümlesini sözel ipucu verildiğinde 5 kezden 3’ ünde doğru olarak okur.

12. HEDEF DAVRANIŞ NEDİR? Sosyal önemi olan ve değiştirilmesi hedeflenen davranıştır. ÖRNEĞİN; Öğrencinin sınıfta yerinde oturması

13. UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİNDE BASAMAKLAR Hedef davranışı belirleme ve tanımlama Hedef davranışı ölçme ve kaydetme Hedef davranışı değiştirmek için uygulama yöntemini seçme

14. Birden fazla hedef davranış değiştirilmek isteniyorsa toplumsal açıdan daha önemli olan hedef davranışa öncelik verilmelidir. • Bunu da şu öncelik ölçütlerine bakarak belirleyebiliriz.

15. HEDEF DAVRANIŞ BELİRLEME YÖNTEMLERİ • BİREYİN KENDİSİYLE GÖRÜŞME • BİREYİN YAŞANTISINDAKİ KİŞİLERDEN BİLGİ ALMAK • GÖZLEM YAPMAK • ÖLÇÜ ARACI UYGULAMAK

16. Kayıt türleri • kaydı • Kalıcı davranış ürünü kaydı • Fotoğraf ve videoyla kayıt • Kontrol listeleri ile kayıt

17. UYGUN DAVRANIŞLARIN ARTIRILMASI PEKİŞTİRME

18. Uygulamalı davranış analizinin temel hedefleri • 1.Öğrencilere yeni davranışlar kazandırmak, • 2.Öğrencilerin mevcut davranışlarını artırmak, • 3.Öğrencilerin uygun olmayan davranışlarını önlemek,

19. 4.öğrencilerin uygun olmayan davranışlarını azaltmak/ ortadan kaldırmak, • 5. Davranış değişikliklerinin kalıcılığını sağlamak, • 6.Davranış değişikliklerinin genellemesini sağlamak.

20. Pekiştirme, İzlediği davranışın gerçekleşme olasılığını artıracak veya sürdürmesine yolaçacak şekilde ortama uyaranların eklenmesi ya da çıkarılması sürecidir.

22. Olumlu Pekiştirme: Bir davranışı izleyen durumda ortama bir uyaranın eklenmesiyle o davranışın ileride yapılma olasılığının arttırılmasıdır. Olumlu pekiştirmede yer alan uyarana pekiştireç denir

23. PEKİŞTİREÇLER Öğrenilmiş Pekiştireçler (İkincil Pekiştireçler) *Sosyal Pekiştireçler *Nesnel Pekiştireçler *Etkinlik Pekiştireçler *Sembol Pekiştireçler Öğrenilmemiş Pekiştireçler (Birincil Pekiştireçler) Yeme, İçme, Uyuma

24. 1.Birincil pekiştireçler • 2.İkincil pekiştireçler

25. Birincil Pekiştireçlerin Özellikleri 1. Etkileri bulundukları durumlara göre değişiklik gösterir. Örneğin;karnı tok bir çocuk için yiyecek etkili olmayabilir. 2. Sunulmaları iyi planlanmadığında “doygunluk” ya da “yoksunluk” yaratabilirler.

26. 3. Pekiştireç olma özelliklerini hiçbir zaman yitirmezler çünkü yaşamsal gereksinimdirler. 4. Yiyecek pekiştireçleri diyetli birey için titizlikle seçilmelidir. 5. Doygunluğu ve hızlı tüketimi önlemek için az miktarda sunulmalıdırlar.

27. İkincil tür pekiştireçler 1.Sosyal pekiştireçler • Bedenseliletişim • Sözsüz ifadeler • Sosyal ortamlarda yakınlık • Ayrıcalık tanıma • Övgü sözcükleri ya da sözcük grupları

28. 2.Etkinlik pekiştireçleri • Şarkı söylemek • Yap-bozla oynamak • Şiir okumak • Fıkra anlatma • Öğretmenle boş zaman • Bahçede oynamak, vb

29. 3.Nesne pekiştireçleri • Oyuncak, araç-gereç ya da materyaller.

30. 4.Dönüştürülebilir sembol pekiştireçler Kendi başlarına anlamı olmayan ama başka pekiştireçlere dönüştürülebilen sembollerdir. • Para • Gazete kuponları • Yıldızlar • Jeton • Gülen yüzler vb

31. OLUMSUZ PEKİŞTİRME Bir davranışı izleyen durumda ortamdan itici uyaranın çekilmesiyle o davranışın ileride yapılma olasılığının artmasıdır.

32. PEKİŞTİRME KURALLARI 1. Pekiştirme uygun davranışa bağımlı olmalıdır. 2. Pekiştirme uygun davranışın hemen ardından verilmelidir. 3. Pekiştirme programının başlangıcında ve edinim aşamasında davranış her oluştuğunda pekiştirilmelidir.

33. 4. Etkili pekiştireçler kullanılmalı ve pekiştireçler çeşitlendirilmelidir. 5. Pekiştireçler etkili bir pekiştirme tarifesiyle sunulmalıdır. 6. Pekiştireç uygulayıcı için kolay ulaşılabilir ve kolay kullanılabilir olmalıdır.

34. 7. Pekiştireç öğrencinin özelliklerine uygun olmalıdır ( yaş,gelişim düzeyi,cinsiyet). 8. Pekiştireç doygunluk sağlamamalıdır. 9. ‘Böyle davrandığın için seni seviyorum’ gibi sevgi ifadeleri pekiştireç olarak kullanılmamalıdır.

35. PEKİŞTİRME TARİFELERİ Pekiştirme tarifeleri, pekiştireçlerin etkili kullanımını ve pekiştirilen davranışın kalıcılığını belirler. Pekiştirme tarifesi; kaç kez ya da hangi sürede oluşan tepkilerin ya da hangi özel tepkilerin pekiştirileceğini gösteren kuraldır.

36. 1. Sürekli Pekiştirme Tarifesi Sürekli pekiştirme, artırılması amaçlanan uygun davranışın her meydana gelişinin pekiştirilmesidir. 2.Aralıklı Pekiştirme Tarifesi Aralıklı pekiştirme, uygun davranışın önceden belirlenen sayıda veya sürede oluşumunun pekiştirilmesi durumudur.

37. Aralıklı pekiştirme a. oranlı pekiştirme - sabit oranlı pekiştirme (SOP) - değişken oranlı pekiştirme(DOP) b. süreli pekiştirme - sabit süreli pekiştirme(SSP) -değişken süreli pekiştirme(DSP)

38. Oranlı Pekiştirme • Pekiştirme, hedef davranışın oluşum sıklığı göz önünde bulundurulanı yapılıyorsa, oranlı pekiştirme olarak adlandırılmaktadır. • Oranlı pekiştirme, sabit ve değişken oranlı olmak üzere iki şekilde uygulanmaktadır.

39. Sabit oranlı pekiştirme, uygun davranışın, önceden belirlenmiş olan sabit sayıda tekrarından sonra pekiştirilmesidir. • Değişken oranlı pekiştirme, uygun davranışın, ortalama bir sayı belirlenerek pekiştirilmesidir.

40. Zaman Aralıklı Pekiştirme • Pekiştirme, hedef davranışın oluşum süresi göz önünde bulundurularak yapılıyorsa, bu zaman aralıklı pekiştirme olarak adlandırılmaktadır. • Zaman aralıklı pekiştirme, sabit ve değişken olmak üzere iki şekilde uygulanmaktadır.

41. Sabit zaman aralıklı pekiştirme, hedef davranışın belirlenen zaman içinde oluşmasının pekiştirilmesidir. • Değişken zaman aralıklı pekiştirme, hedef davranışın belirlenen ortalama bir süre içinde oluşmasının pekiştirilmesidir.

42. UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI AZALTMASI

43. UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞ NEDİR? Çocuğun hem kendisine hem de çevresine zarar veren ve sosyal yaşama uyumunu zorlaştıran davranışlardır.

44. Davranış azaltma yöntemleri; bireyde bıraktığı etki ya da kontrol gücüne göre ılımlıdan en az ılımlıya doğru sıralanabilir. Uygun olmayan davranış ılımlı bir yöntemle azaltılabilecek ya da ortadan kaldırılabilecekse azaltma için öncelikle o yöntem seçilmelidir.

45. Davranış azaltma tekniği *Uygun olmayan davranışın ortaya çıkmasını engelleme *Ayrımlı pekiştirme *Sönme *Tepkinin bedeli *Mola *Aşırı düzeltme *Bedensel ceza Ilımlılık sıralaması • en ılımlı • En az ılımlı

46. Uygun Olmayan Davranışın Ortaya Çıkmasını Önleme • Davranışı izleyerek davranışın öncesindeki ön uyaranları kontrol ederek davranışın oluşumunu engellemektir. Örneğin çocuk saldırganlık gösteriyorsa uygulayıcının bu davranış öncesinde oluşan olay ya da etkinlikleri belirlemesi gerekir

47. . 1986 yılında Rosenberg tarafından yapılan bir araştırma da öğretmen derse başlamadan önce sınıf kurallarını iki dakika gözden geçirmeye ayırarak ,bu süre içinde öğrencilerden bireysel ya da birlikte sınıf kurallarını tekrar etmeleri istenmiştir.Bu uygulamanın sonucunda ,günlük derslerden önce sınıf kurallarının okunmasıyla akademik becerilere daha fazla odaklaşma eğiliminin arttığı ve sınıfın daha etkili bir şekilde yönetildiği bulunmuştur.

48. AYRIMLI PEKİŞTİRME • Bir ön uyarana bağlı olarak davranışın sergilendiği durumda pekiştirecin sunulması ve o uyaran ortamda bulunmadığında davranışın pekiştirilmemesidir. Örneğin: Sınıf içinde parmak kaldırarak söz isteyen öğrenciye söz hakkı verilmesi.

49. Örneğin sınıf içinde konuşma bazı koşullarda uygun bazı koşullarda uygun olmayabilir.Bu durumda sınıf içinde konuşma belli bir uyaranın(öğretmenin soru sorması gibi)varlığında pekiştirilirken diğer durumlarda pekiştirilmez.İkinci uygulamada diğer davranışlar görmezden gelinirken bir hedef davranış pekiştirilir.Böylece pekiştirilen davranış artarken görmezden gelinen davranış azalır.Ayrımlı pekiştirme sürecinin anahtarı pekiştirmedir.

50. SÖNME • Sönme, daha önceden pekiştirilen bir davranışın pekiştirilmemeye başlanmasıyla, davranışın sıklığının, süresinin ya da yoğunluğunun dereceli olarak azaltılması sürecidir.