خانه رياضيات، اهداف و برنامه های آن فروزان خردپژوه و علی رجالی (1) خانه رياضيات اصفهان

1. خانه رياضيات، اهداف و برنامههای آن فروزان خردپژوه و علی رجالی(1) خانه رياضيات اصفهان " در شانزدهمين مطالعه کميسيون بينالمللی آموزش رياضي(2)، خانه رياضيات در ايران به عنوان يکی از چالشهای مهم برای توسعه دانش رياضی و ايجاد انگيزه در دانش‌آموزان و دانشجويان مطرح شده است. در اين سخنرانی، تاريخچه، اهداف و فعاليتهای خانههای رياضيات و دستاوردهای ايجاد اينگونه مراکز علمی، تحقيقاتی در سطوح محلی، ملی و بينالمللی مورد بحث قرار خواهد گرفت." (1)دانشکده رياضي دانشگاه صنعتی اصفهان (2) International Commission on Mathematics Instructors (ICMI)

2. 2.2.5 Mathematics Houses Since 1999, in Iran, teams of teachers and university staff have established what are called Mathematics Houses throughout the country. The Houses are meant to provide opportunities for students and teachers at all levels to experience team work by being involved in a deeper understanding of mathematics through the use of various media. These include information technology and independent studies, feeling the essence of mathematics and learning about the history and applications of mathematical sciences, playing mathematics games and studying interdisciplinary ideas such as mathematics and art, studying mathematics and genetics, mathematics and social sciences, and medical or engineering mathematics.

3. Team competitions, e-competitions, using mathematics in the real world, studies on the history of mathematics, the connections between mathematics and other subjects such as art and science, general expository lectures, exhibitions, workshops, summer camps and annual festivals are some of the non-classic mathematical activities of these houses. The houses provide opportunities for public mathematics awareness, especially for families of the students. They also present mathematics through recreation and fun by playing with mathematics tools and learning the applications of mathematics and observing the mathematics strength in art other areas of science, technology, social or medical aspects of life. The members of the houses can present their math abilities and thinking skills, and the houses can identify these abilities.

4. Students enjoy the atmosphere of cooperative working and exchanging information in these houses and this helps to enrich their mathematical knowledge and skills. Teachers and talented students may take part in all the activities or special programs of the houses, and in this way the houses nourish the higher achievers for better and higher achievement. Mathematics House is a playground and a centre for providing good challenging infrastructure and its aim is to answer all the question on the problems of the challenges in mathematics education. It provides an up to date state of art for making necessary challenges for teachers and students.

5. 2-2-5: خانه های رياضيات از سال 1377 گروه هايي از معلمان و دانشگاهيان ايران خانه های رياضيات را در سراسر کشور راه اندازی نمودند. هدف خانه‌های رياضيات ايجاد فرصت‌هايي برای دانش‌آموزان و معلمان در مقاطع مختلف تحصيلی است که کار گروهی را با درگيری با درک عميق‌تر از مفاهيم رياضيات با استفاده از ابزارهای مختلف تجربه کنند. اين ابزارها شامل تکنولوژی اطلاعات، مطالعات مستقل، درک مفاهيم رياضيات و يادگيری تاريخ و کاربردهای علوم رياضي، بازی‌های رياضي و مطالعه ايده‌های بين رشته‌ای مانند رياضيات و هنر، رياضي و تاريخ تمدن و آرشيتکت ايرانی، رياضيات و ژنتيک، رياضيات و علوم اجتماعی و علوم پزشکی يا رياضيات مهندسی میباشند. مسابقات تيمی، مسابقات الکترونيکی، استفاده از رياضيات در زندگی روزمره، مطالعه در زمينه‌های تاريخ رياضيات، ارتباط رياضيات و علوم ديگر، سخنرانی‌های عمومی، نمايشگاه‌ها، کارگاه‌های آموزشی و تحقيقاتی، اردوهای تابستانه و جشنواره‌های ساليانه برخی از فعاليت‌های رياضي غيرکلاسيک اين خانه‌هاست.

6. اين خانه‌ها به آگاهی عمومی در مورد رياضيات مخصوصاًدر ميان خانواده دانش‌آموزان و دانشجويان کمک می‌کنند. آن‌ها رياضيات را از طريق تفريح و لذت بردن به‌وسيله بازی با ابزارهای رياضي، يادگيری کاربردهای رياضيات و مشاهده توانمندی‌های رياضي در هنر و ساير علوم، تکنولوژی، علوم اجتماعی و پزشکی وابسته به زندگی ارائه می‌دهند. اعضاء خانه‌ها می‌توانند توانمندی‌های رياضی و مهارت‌های فکری خود را ارئه دهند و خانه‌ها می‌توانند اين استعدادها را شناسايي نمايند. دانش‌آموزان و دانشجويان از محيط کار گروهی و انتقال تجارب اين خانه‌ها لذت می‌برند و اين مسايل باعث می‌شود که دانش‌ و مهارت‌های رياضی آن‌ها ارتقاء پيدا کند. معلمان، دانش‌آموزان و دانشجويان مستعد می‌توانند در تمام فعاليت‌های خانه و يا بر حسب مورد در برنامه‌های خاص آن شرکت نمايند و از اين طريق خانه‌ها افراد مستعد را برای بهدست آوردن موفقيت‌های بيشتر و بهتر تربيت و تحت حمايت قرار می‌دهند. خانه رياضيات يک ميدان و مرکزی برای ايجاد امکانات خوب چالشی است و هدف آن پاسخ‌گويي به نيازهای چالشی در زمينه آموزش رياضی است. خانه در چالش‌های ضروری دانش‌آموزان، دانشجويان و معلمان بهنگام عمل می‌کند.

7. آقايان پروفسور تيلور و اِدباربو(1) در مقدمه کتاب مطالعه شانزدهم کميسيون بين‌المللی آموزش رياضی نوشته‌اند: “The two appendices, on significant enrichment structures, were contributed by Ali Rejali (Mathematics Houses) andDjordje Kadijerich (Archimedes organization). Peter Taylor has in fact visited both the Mathematics Houses in Iran and the Archimedes premises in Belgrade and agrees that theseare prime examples of highly useful organizations supporting their communities in remarkably useful ways.” (1) Professor Peter Taylor and Professor Ed Barbeau, Editors of the 16th study o f ICMI

8. خانم پروفسور آرتيگ(2)رئيس کميسيون بينالمللی آموزش رياضی در مراسم اهداء جايزه پاول ارديش به دکتر رجالی در تاريخ 8 ژوئيه 2008 در مکزيک: "بايد از فدراسيون جهانی مسابقات ملی رياضی در مورد انتخاب ايشان تبريک گفت. من کارهای ديگر علی را نمی‌دانم، ولی در فرصت کوتاهی که در سفرم به ايران پيش آمد از خانه رياضيات اصفهان بازديدی داشتم. اين خانه در واقع محلی برای گسترش دانش رياضی و محيطی برای ايجاد چالش رياضی در بين جوانان و معلمان است. ساختمان جديد خانه رياضيات اصفهان ساختار مناسبی برای توسعه فعاليت‌های خانه است که اميدوارم هرچه زودتر در اختيار خانه رياضيات اصفهان قرار گيرد.“ (2) Professor Artigue, The President of ICMI

9. تاريخچه تجربه بيش از 28 سال جلسات بعداز ظهرهاي دوشنبه معلمان رياضي اصفهان و تشکيل مرکز بررسي رياضيات دبيرستاني در دانشگاه صنعتی اصفهان از سال 1358 که در آنديوارهاي جدايي بين معلمان مقاطع مختلف تحصيلي شکسته و اين رويداد منشاءخدمات زيادي به جامعه علمي کشور شد، گروهي از معلمان و اساتيد رياضي را برآن داشت تا يک موسسه غيردولتي براي ارتقاء دانش رياضي تشکيل دهند. ايجاد مرکز تحقيقات معلمان اصفهان به عنوان الگويي براي تشکيل پژوهشگاه‌هاي معلم در سراسر کشور، برگزاري مسابقات رياضيکه منجر به اجراي المپياد رياضي ايران و به دنبال آن المپيادهاي ديگر علمي و حضور موفق جوانان ايراني در عرصههاي بينالمللي گرديد واز همه مهمتر هم‌فکري و همکاري مشترک معلمان و توسعه تحقيقات گروهي و برگزاري نخستين کنفرانس آموزش رياضي در ايران در سال 1375، حاصل اين مشارکت بود.

10. پس از اعلام سال 2000 به نام سال جهاني رياضيات توسط کميسيون بينالمللي آموزش رياضي (ICMI) و اتحاديه بينالمللي رياضي (IMU) و در حاشيه بيست و پنجمين کنفرانس رياضي کشور، ستاد ملي سال جهاني رياضيات پيرو مذاکرات استاد احمد بيرشک با مسئولين علمی نخستين کنفرانس آموزش رياضی ايران به پيشنهاد ايشان تشکيل شد. حمايت برخی از مسئولين کشور از آن جمله آقای محمدعلی نجفی رئيس وقت سازمان برنامه ريزی و بودجه کشور و دکتر مضطرزاده معاون پژوهشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت برای تشکيل اين ستاد اهميت فراوان داشت. ستاد ملي سال جهاني رياضيات به رياست رئيس جمهور و با دبيري وزارت فرهنگ و آموزش عالي وقت، طرح خانه رياضيات را به عنوان  يکي از طرحهاي اجرايي خود به تصويب رساند. اين طرح توسط دوستان دانشگاه صنعتی شريف مخصوصاً آقای يحيی تابش تنظيم شده بود.

11. سرانجام نخستين خانه رياضيات طي موافقت نامهاي بين شهرداري اصفهان و معاونت پژوهشي وزارت فرهنگ و آموزش عالي و با موافقت استاندار وقت (به نيابت شورای اسلامی شهر اصفهان) در اين شهر تاريخي شکل گرفت و در بهمن ماه سال 1377 با حضور وزير فرهنگ و آموزش عالي و استاندار وقت (به نيابت شورای اسلامی شهر اصفهان)، با تلاش و پي‌گيري هيئت موسسخانه رياضيات، افتتاح و حاصل تجربيات مشترک دانشگاهيان و دبيران رياضي در اين مکان کوچک تبلور يافت. خانه در ابتدا زير نظر ستاد ملي سال جهاني رياضيات و شهرداري اصفهان فعاليت ميکرد، اما پس از تشکيل خانههاي رياضيات در شهرستانهاي ديگر، شوراي خانههاي رياضيات در ايران به عنوان يک نهاد علمي غيردولتي زير نظر کميسيون انجمنهاي علمي وزارت علوم، تحقيقات و فنآوري فعاليت خود را ادامه داد. در اين راستا نقش جناب آقای دکتر منصوری معاون وقت وزارت علوم، تحقيقات و فنآوری و رئيس وقت انجمن رياضی ايران را نمی توان ناديده گرفت. اين شورا با بررسي عملکرد خانههاي رياضيات مجوز تشکيل و فعاليت آنها را صادر مينمايد، که خانه رياضيات اصفهان تا کنون به عنوان يکي از الگوهاي برتر و اوليه اين حرکت علمي مطرح بوده است.

12. اکنون خانه پس از فعاليتهاي چشمگير محلي، ملي و بينالمللي خود، سرانجام به عنوان يک نهاد غيردولتي مستقل زير نظر يک شوراي علمي با رسميت يافتن توسط شوراي خانههاي رياضيات ايران زير نظر وزارت علوم، تحقيقات و فنآوري و با حمايت شهرداری اصفهان از طريق يک هيئت امناء و زيرنظر يک شورای علمی فعاليت دارد.

13. اهداف • عمومیسازی رياضی و آگاهسازی جامعه از اهميت علوم رياضی • ترويج روحيه تحقيق و مطالعه صحيح در ميان جوانان، نوجوانان (دانشآموزان و دانشجويان) و معلمان (رياضی و آموزگاران) • ترويج فرهنگ صحيح استفاده از تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات و منابع ديگر اطلاعاتی بين جوانان و معلمان • آموزش شيوههای انجام کارگروهی به دانشآموزان، دانشجويان و معلمان • ايجاد روحيه کارآفرينی در جوانان دانشجو و نابينايان • معرفی تاريخ درخشان رياضيات در عصر طلايی اسلام به جهانيان برای آشنايی آنان با تمدن اسلامی- ايرانی و ايجاد روحيه خودباوری در جوانان • ايجاد بستر لازم برای گسترش نرمافزارهای علمی در ميان جوانان • بررسی و تلاش در جهت حل مشکلات آموزشی و پژوهشی کشور • گسترش فعاليتهای بينرشتهای • ايجاد تسهيلات جهت ارتباطات اعضاء با مجامع علمی داخلی و خارجی (از قبيل کتابخانه‌ها، مراکز اطلاعرسانی، مراکز پژوهشی و دانشمندان.) و • پذيرش ايدههای نو و عملی در راستای اهداف فوق

14. دستاوردها: • برگزيده نخست، برنده تنديس و جايزه اول پنجمين دوره انجمن ترويج علم ايران • ايجاد تحول در روشهای ياددهی، يادگيری در ميان دانشآموزان، دانشجويان و معلمان • موفقيت تيمهای دانشآموزی و دانشجويی در جشنوارهها و مسابقات داخلی و خارجی • ارائه الگويی جديد در کشور و در عرصههای بينالمللی برای انجام کارگروهی و آموزش روشهای تحقيق • گسترش فرهنگ اطلاعرسانی بين دانشآموزان، معلمان و نابينايان • شناخته شدن به عنوان يکی از ابزارهای مهم در ايجاد چالش رياضی توسط گروه مطالعاتی شانزدهم کميسيون بينالمللی آموزش رياضی (ICMI) • ارائه طرحهای موفق "نحوه گزينش دانشجو در دانشگاهها" [که منجر به ارائه طرح حذف کنکور به مجلس شورای اسلامی شد.]، "راهکارهای همکاری انجمنها با وزارت آموزش و پرورش"، همکاری برای تدوين "برنامه نوين دوره کارشناسی آمار"، "روش‌های گزينش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد آمار" و "قانون پيشنهادی سازمان نظام آمارشناسی ايران". • راهاندازی پژوهشهای بينرشتهای (رياضی و هنر- رياضی و ژنتيک-‌ رياضی و شبکه‌های عصبی و ...) در ميان دانشجويان دانشگاههای مختلف

15. ايجاد کارآفرينی برای نابينايان با آموزش نحوه استفاده از رايانههای معمولی و توليد محتوی آموزشی برای آنان • تشکيل انجمن علمی فرهنگی موجنور برای گسترش بهرهگيری از کامپيوترهای عادیبين نابينايان و کمبينايان و عضويت دو نفر از اعضاء خانه در کميته آموزش شورای عالیاطلاعرسانی کشور • کسب عنوان دوم انجمن علمی برتر در هفتمين جشنواره پژوهش و فنآوری کشور (1385) • عقد قرارداد همکاری با انستيتو تحقيقاتی فرودنتال دانشگاه اترخت هلند (در سال 1385) و با دانشگاه تربيت معلم فونتيز هلند (در سال 1386) • حمايت سازمانهای بينالمللی يونسکو و آيسسکو از فعاليتهای خانه رياضيات اصفهان • تأثيرگذاری بر آموزش رياضی دوره ابتدايی با معرفی اهداف و مفاهيم رياضی اين دوره بهآموزگاران • راهاندازی سايت آمار برای همه با مشارکت پژوهشکده آمار ايران

16. همکاری و ارتباط خانه رياضيات اصفهان با نهادهای علمی داخلی و بينالمللی - همکاری با انجمن آمار ايران (جلسات برنامهريزی دوره کارشناسی و تدوين نظام آمارشناسی، برگزاری مسابقه دانشآموزی، مشارکت در برگزاری کنفرانسها، سمينارها و مسابقات دانشجويي) - امضاء تفاهمنامه همکاری با مرکز تحقيقات بنيادی (.I.P.M) - همکاری با سازمان پژوهش و برنامهريزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش (سمينار تبيين راهکارهای همکاری انجمنها با سازمان، همکاری در برگزاری کنفرانسهای آموزش رياضي) - همکاری و تفاهمنامه با شهرک علمی تحقيقاتی اصفهان برای حمايت از پژوهشهای دانشجويي - همکاری با دانشگاههای اصفهان، صنعتیاصفهان و سازمانآموزشو پرورش اصفهان در برگزاری سمينار بررسی روشها و مسايل آزمونهای ورودی دانشگاهها - همکاری با بنياد دانش و هنر در برگزاری همايشهای شبکه مدرسه در اصفهان و نيشابور - همکاری با مرکز پژوهشهای مجلس جهت بررسی طرح پذيرش دانشجو - همکاری با پژوهشکده آمار ايران در جهت عمومیسازی علم آمار، ايجاد سايت آمار برای همه و بررسی کتب و مقالات پژوهشکده

17. - همکاری با دانشگاهها و شهرداری اصفهان در جهت راهاندازی طرح ارتباط کتابخانهای استان که توسط خانه رياضيات اصفهان پيشنهاد شده است و هماکنون در استان اصفهان در دست اجراست. - همکاری و تفاهمنامه با انستيتو تحقيقاتی فرودنتال وابسته به دانشگاه اترخت هلند - مشارکت با کميسيون بينالمللی آموزش رياضي (ICMI) در انجام مطالعات مختلف، از جمله شانزدهمين مطالعه ICMI در راستای تعيين چالشهای رياضي، هفدهمين مطالعه در زمينه آموزش مجازی و هيجدهمين مطالعه در زمينه آموزش آمار - مشارکت با کنگرههای بينالمللی آموزش رياضی (ICME) در جهت برنامهريزی و اداره گروههای کاری، از جمله مديريت گروه کاری ششم يازدهمين کنگره بينالمللی آموزش رياضي که در سال 1387 در مکزيک برگزار شد. - همکاری با انجمنهای علمی آموزشی معلمان رياضي سراسر کشور و اتحاديهانجمنهای علمی آموزشی معلمان رياضي ايران

18. - همکاری با انجمن علمی آموزشی معلمان ابتدايی شهر اصفهان در جهت ارائهکارگاههای آموزشی برای آموزگاران - همکاری با ساير خانههای رياضيات و شورای خانههای رياضيات ايران - امضاء تفاهمنامه با مرکز نجوم اديب اصفهان جهت همکاری - عقد قرارداد مطالعات و تحقيقات در زمينه آموزش ابتدايی با دفتر منطقهای يونسکو (UNESCO) - همکاری با ISESCO برای ايجاد شبکه همکاری منطقهای در زمينه آموزش رياضی - عقد تفاهمنامه همکاری با دانشگاه تربيت معلم (Fontys) هلند

19. دلايل ضرورت ايجاد مکان هايي مشابه خانه: متفاوت بودن فعاليت دانشگاه ها و آموزش و پرورش نياز به اصلاح و بازنگری دائمی به روش های آموزش رياضی در مدارس نياز به فعاليت های فوق برنامه دانش آموزی و دانشجويي حمايت آموزشی و پژوهشی از معلمان نياز به انجام تحقيقات مستقل گروهی و ارزشيابی روش های آموزشی

20. مسائل و مشکلاتی که خانه ها با آن ها روبرو هستند: 1- فضای فيزيکی موجود و امکانات 2- تأثير تغيير مديريت های سازمان و نهاد حامی 3- عدم دريافت بودجه و حمايت مالی مناسب که اجرای برنامه های پيش بينی شده را دچار اختلال و وقفه می کند. 4- عدم همکاری دانشگاه های محلی، ادارت آموزش و پرورش و شهرداری ها و فرمانداری ها به ميزان کافی، متناسب با پتانسيل موجود

21. راه حل های حمايتی ديگر: 1- استفاده از مسئله موقوفات 2- استفاده از کمک های مالياتی 3- انجام پروژه های تحقيقاتی، آموزشی (نظير دوره های بازآموزی) 4- تعريف برنامه های مشترک و استفاده از امکانات نهادهای همکار

22. چگونه يک خانه رياضيات تأسيس کنيم: 1- تشکيل هيئتی با همکارانی هم عقيده و همراه 2- تهيه يک اساسنامه مقدماتی 3- بازديد از چند خانه از نزديک و آشناشدن با برنامه ها و مسائل و مشکلات آن ها 4- صحبت با نهادهايي که می توانند حمايت کنند. 5- پيش بينی و اجرای يکی دو برنامه در آن شهر (تا هم ميزان همکاری افراد و هم ميزان حمايت حاميان مشخص شود) 6- تهيه اساسنامه نهايي، معرفی هيئت امناء و شورای علمی اجرايي 7- امضاء موافقتنامه بين شورا و نهادهای محلی 8- تقاضای عضويت در شورای خانه های رياضيات و کسب مجوز 9- افتتاح خانه و آغاز رسمی فعاليت و درصورت تمايل اقدام به ثبت قانونی آن

23. http://www.mathhouse.org