Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 2 Proces planowania w edukacji polonistycznej

1. Metodyka nauczania języka polskiegoWykład 2Proces planowania w edukacji polonistycznej Dr Krzysztof Koc

2. Planowanie Planowanie polega na celowym zorganizowaniu działalności prowadzącej do zamierzonych rezultatów. Planowanie = cele + treści + metody

3. Planowanie w edukacji polonistycznej Planowanie w pracy polonisty: • Plan dydaktyczny. • Plan cyklu lekcji i sekwencji cykli. • Projektowanie lekcji literackiej. • Projektowanie lekcji językowej. • Planowanie sposobu sprawdzania osiągnięć uczniów.

4. Typy planowania w dydaktyce Planowanie liniowe CeleDziałania nauczyciela Osiągnięcie celu Strategie nauczania Planowanie nieliniowe Działania nauczyciela Wyniki Cele Strategie nauczania

5. Funkcje planowania 1. Cele uczenia się ukierunkowują uczenie się. 2. W procesie realizacji celów lekcji należy uwzględniać pomysły, wypowiedzi, ustalenia uczniów. 3. Planowanie pomaga w strukturyzacji treści nauczania, ich hierarchizacji, skłania do refleksji nad związkiem między celami lekcji, jej przebiegiem i osiągniętym rezultatem. 4. Planowanie obejmuje także działania uczniów i nauczyciela (zadania, pytania, ćwiczenia, polecenia + oczekiwania/wymagania).

6. Tworzenie planu dydaktycznego Podstawa programowa do języka polskiego I Struktura: • Cele kształcenia (wymagania ogólne). • Treści nauczania – wymagania szczegółowe. • Teksty kultury. II Funkcje • Treści nauczania są wspólne i konieczne, muszą być uwzględnione w każdym programie nauczania i planie dydaktycznym. Wymagania szczegółowe powinien opanować każdy uczeń na danym poziomie nauczania. • W planie dydaktycznym i w programie nauczania należy uwzględnić również dyrektywy dotyczące zalecanych i obowiązkowych tekstów kultury, z którymi należy zapoznać każdego ucznia na danym etapie kształcenia.

7. Tworzenie planu dydaktycznego Podstawa programowa do języka polskiego II Funkcje 3. Podstawa programowa ma charakter abstrakcyjny – nie strukturyzuje i nie hierarchizuje procesu nauczania, nie zawiera koncepcji dydaktycznej, wskazuje na to, co powinno znaleźć się w programie i w planie dydaktycznym. 4. Podstawa programowe konkretyzuje elementy stałe – np. pojęcia, problemy literackie i językowe. 5. Wymagania zapisane w podstawie programowej stanowią punkt wyjścia przy opracowywaniu zadań egzaminacyjnych związanych z zakończeniem danego etapu edukacji.

8. Tworzenie planu dydaktycznego Program nauczania i plan dydaktyczny I Struktura • Cel (po co uczyć?). • Droga do celu (jak uczyć i jak oceniać?). • Środek do osiągnięcia celu (czego uczyć?) PO CO (uczyć) + JAK (uczyć) + CZEGO (uczyć) KONCEPCJA DYDAKTYCZNA + METODYKA + ZAWARTOŚĆ MERYTORYCZNA

9. Tworzenie planu dydaktycznego Program nauczania i plan dydaktyczny Cele to oczekiwane osiągnięcia uczniów składające się realizowaną koncepcję dydaktyczną (np. podporządkowaną wychowaniu językowemu i kulturowemu). Metodyka to zestaw planowanych czynności dydaktycznych. Treści to zestaw zagadnień, tematów, lektur itp. Mogą one tworzyć układ np. problemowy, aksjologiczny, genologiczny, integralny, chronologiczny.

10. Tworzenie planu dydaktycznego Cechy dobrego programu i planu • Zgodność z podstawą programową. • Wyrazistość koncepcji dydaktycznej. • Spójność – logiczne (wynikowe) powiązanie treści, czynności i celów. • Hierarchiczność składników Materiał nauczania Czynności dydaktyczne Cele szczegółowe 5. Metodyczność programu – cele ogólne powinny być przełożone na cele szczegółowe (cel przekształcony na rezultat).

11. Tworzenie planu dydaktycznego Struktura nauki a struktura dydaktyczna • Struktura nauki tworzy zhierarchizowany porządek przedmiotowy; brak zainteresowania względami pozamerytorycznymi (np. wiekiem potencjalnego odbiorcy, problemem odbioru twierdzeń naukowych, funkcjami społecznymi). • Struktura dydaktyczna tworzy zhierarchizowany system różnych powiązań (merytorycznych, dydaktycznych, psychologicznych, aksjologicznych) dokonywanych ze względu na dany podmiot (ucznia). Składają się na nią cele kształcenia i wymagania.

12. Tworzenie planu dydaktycznego Etapy tworzenia planu dydaktycznego • Analiza obligatoryjnych zapisów w podstawie programowej (wymagań i zalecanych tekstów). • Analiza koncepcji dydaktycznej wpisanej w dany program nauczania i podręczniki. • Rozpoznanie możliwości i potrzeb uczniów. • Strukturyzacja treści nauczania: • wyodrębnienie zagadnień i sformułowanie celów, • powiązanie ich w całości (cykle), • nazwanie cykli (refleksja nad zasadą porządkującą), • wprowadzenie odpowiednich treści (tekstów, kontekstów, pojęć) niezbędnych dla danego zagadnienia), • opracowanie związków logicznych między poszczególnymi cyklami.

13. Tworzenie planu dydaktycznego Etapy tworzenia planu dydaktycznego - ciąg dalszy • podział cyklu na jednostki metodyczne: sformułowanie tematów, celów, opracowanie działań (propozycje ćwiczeń), hierarchizacja i uporządkowanie • opracowanie związków logicznych między poszczególnymi cyklami. 5. Wyliczenie godzin lekcyjnych. 6. Pisanie planu.

14. Tworzenie planu dydaktycznego

15. Plan dydaktyczny Cechy dobrego planu: • Ma indywidualny charakter (dopasowany do klasy, osoby nauczyciela). • Zawiera jasno sprecyzowane cele kształcenia. • Umiejętnie i funkcjonalnie łączy fakty, pojęcia, zasady, umiejętności, wiedzę, kształtowanie postaw. • Zawiera jasno sprecyzowane cele kształcenia, które są celami operacyjnymi (czyli stanowią opis zamierzonych wyników – umiejętności uczniów; zob. uczeń wie, potrafi, rozumie itp..). • Zawiera logiczną, zhierarchizowaną i uporządkowaną strukturę treści, celów i wymagań.