1. Përpunimi i teksteve

1. 1. Përpunimi i teksteve Përpunimi i një teksti nënkupton të gjitha procedurat, prej hapjes së dritarës së programit (tekst procesorit), daktilografimit, formatizimit rregullimit të faqeve, futjes së materialeve e deri te qellimi i fundit, që është shtypja në letër. Për ti arritur këto dhe shum punë të tjera, egzistojnë programet për përpunimin e teksteve që quhen teksprocesor. Ndër tekstprocesoret më të popullarizuar është Word që është pjesë e pakos Microsoft Office.

2. 1.1. Bazat e përpunimit të teksteve Nuk mund të paramendohet puna e një zyrtari, gjuhtari, gazetari, mjeku ose menaxheri pa njohjen e programit të word-it Përparësit dhe mundësit e programit të word – it janë: • Krijimi, editimi, ruajtja dhe hapja e serishme e tekstit, • Formatizimi i shkronjave, fjalëve dhe paragrafeve, • Rregullimi i faqeve për shtypje, • Kërkimi dhe zëvendësimi automatik i shkronjave ose i fjalëve, • Korigjimi i tekstit me program për korigjim • Kombini i tekstit me obekte të ndryshme, si: fotografi, formula, tabela etj.

3. 1.2. Dritarja e Word – it 1.2.1. Hapja dhe mbyllja e programit për përpunimin e teksteve Programi i wordit starton si dhe çdo program tjetër Sqarim si starton wordi 1.3. Krijimii dokumentit të ri Krijimi i dokumetit të ri në woed nënkupton fillimin e punës me një fajll dokument të ri Me shtypjen e veglës në form të fletës së bardhë (ose shtypjen e tasteve Ctrl + N) fillohet një dokumet i ri standard, i zbrazët. Me zgjedhjen File – New.. Mund të fillohet me dokumet të ri të qfardo formati Template – në këtë rast në anën e djatht paraqitet paneli i detyrave (task pane) nga ky panel mund të zgjedhim llojin e dokumetit që do ta hapim. Mund ta hapin ndonjë nga hapat e përdorur së voni (Recent Files), të fillojm me fajll të zbrazët (Blank Documet) ti shfrytzojmë shabllonet e dokumeteve të gatshme (general Template) etj.

4. 1.4. Ruajtja e dokumetave Teksti që shkruhet dhe përpunohet duhet të ruhet në ndonjeren nga njesit memorike të kompjuterit. Teksti ruhet si fajll, me emër dhe tip të caktuar nga shfrytëzuesi File – Save AS... Sqarim i bëhet ruajtja e dokumentit. Ruajtja e dokumetit në disa versione – nëse një dokumet deshironi ta ruani në disa versione mund ta bëni me File – Versions ... Dokumeti do të ruhet me një emer të vetëm në disa versione ku kemi shtypun Versions .. Hapet dritatja përkatëse për ta shtypur versionin e dokumentit shtypim butonin Save Now... Dhe në dritaren që pason e shkruajm ndonjë koment lidhur me këtë dritare me pas shtypim Ok. Sqarim. Ruajtja e dokumentit sikurse një lloj tjetër fajlli: RTF, HTML, Temalate sqarim

5. 1.5. Hapja e dokumetave ekzistuese Sqarim si bëhet hapja e dokimentit ekzistues 1.6. Hapja e njëkohëshme e disa dokumeteve Në word mund të punojm paralelisht me disa dokumete. Ato mund të hapen në mënyr të zakonshme një nga një. Për të kaluar prej njëres dritare aktive në tjetrën mund ta shfrytzojm mënyn Windows, ose me kombinimin e tasteve Alt+Tab. Shenja e zgjedhur (Check Box) para emrit të dokumetit tregon dokumetin aktiv, me zgjedhjen Windows – Arrange all mund të shihen të gjitha dokumetet e hapura, opsioni split është i dobishem kur kemi nevoj ta kontrollojm tekstin rresht për rreshtsepse në këtë rast na paraqitet një loj vizore drejtuese 1.7. Pamja e dokumentit Gjat punës me dokumete të ndryshme, kemi mundsi që pamjen e dokumentit ta pershtatim sipas deshires. Me rregullimin e pamjes së dokumentit asgje nuk ndryshohet ne përmbajtje dhe formen e tij reale. Komandat per rregullimin e pamjes së dokumetit i kemi në menynë View

6. 1.8. Ndihma e programit Edhe word-i si çdo program tjetër e ka ndihmen e vetë që ia ofron shfrytëzuesit. Ndihma është e organizuar dhe për qdo gje që na intereson rreth programit mund ta lexojm se çka do të thotë dhe si realizohet. Ndihma me të gjitha opcionet gjendet në help 1.9. Përshtatja e dritarës së programit Pamjene dritares së programit mund ta përshtatim sipas deshires dhe nevojave tona. Me përshtatje kuptojmë: shiritat e veglave (vendosjen ose menjanimin e tyre) rregullimin e opcioneve etj. 1.9.1. Shiriti me vegla Shiritat (reshtat) me vegla (Toolbars) jan grupe veglash për egzekutimin e komandave të ndryshme. View – Toolbars Sqarim 1.9.2. Përshtatja e opcioneve të programit Dritaren e programit Word mund të përshtatim sipas deshires. Përshtatja e dritares së programit ka si rregullim për të gjitha dokumentet që i përpunojnë në të ardhmen në kompjuterin tonë kjo përshtatje bëhet me zgjedhjen e tools – options. sqarim

7. 2. Shtypja (editimi) i teksiti Shtypja e tekstit nënkupton shtypjen, leximin dhe modifikimin e tekstit e të tjera punë që lidhen me tekstin, e të tjera punë që lidhen me tekstin. 2.1. Kryerreshti dhe paragrafi Në teorinë e shkruarjes së teksteve, tërësia prej një kryeradhe deri te kryeradha e ardhshme njihet si një paragraf. Madhësia minimale e një paragrafi është një rresht i vetëm, kurse madhësia maksimale nga aspekti teknik nuk ka ndonjë kufi. Shpeshherë gjatë punës për përpunim të tekstit, kemi nevoj që ti shohim detajet e organizimit të dokumetit: fillimin e paragrafit, zhvendosjen e toolbarit, hapsirat në mes të fjalëve etj. Paraqitja e shenjes se paragrafit gjindet ne toolbarin stndard. E njejta shenjë mund të paraqitet edhe me vertetimin e kutive përkatëse të dritaressë opcineve që aktivizohet me zgjedhjen e Tools – Options në regjistrin View.

8. 2.2. Zhberja dhe përseritja e hapave Me zgjedhjen e komandes Undo nga menyja Edit bëhet zhberja e operacioneve të fundit Sqarim 2.3. Kopjimi dhe Zhvendosja e teksteve Sqarim. 2.4. Shkrimi i simboleve Sqarim 2.4.1. Inseritmi i fushave automatike Fusha te caktuara mund të insertohen në dokument, në vend se të shkruhen me tastier. Përveq se kursejmë koh dhe e shmangim mundësin e gabimit, insertimi i fushave të caktuaraka edhe një funksion tjetër: kur insertohet një fushë, ajo nuk është një teks i thjesht, por një fush e funksionale. Inser – Field Sqarim

9. 2.5. Gjetja dhe zëvendësimi i karaktereve dhe fjalëve Edit – Find Edit – Repleace Sqarim 2.6. Rregullimi i faqeve File - Page Setup Sqarim] 2.7. Krijimi i Heder-it dhe Footer-it View – Header and Footer Sqarim 2.7.1. Numrimi automatik i faqeve Insert – Page Number Sqarim

10. 3. Formatizimi Formatizimi i tekstit është puna kryesore në word. Me formatizm nënkuptohen të gjitha operacionet që kanë të bëjnë me ndryshimin e formës, madhësisë ose pozitës së tekstit. Të gjitha zbukurimet dhe format e tekstit dhe të objekteve të tjera, që mund të duken interesante në letër, bëhen me formatizim 3.1. Përdorimi i shiritit me veglat formating Në të shumten e rasteve, në krye të dritares e kemi vendosur shiritin e veglave Formatting pra per ta formatizuar nje tekst mund ti shfrytzojmë veglat te cilat gjenden në shiritin e veglave formatting mirpo pjesa më e madhe sa i perket kësaj qeshtjeje gjindet ne menynë Format 3.1.1. Stilet Në fillim të shiritit Foratting gjendet lista me emrin Style. Zakonisht në këtë rubrik shkruan normal, derisa nuk ndryshojm diqka kjo do të thotë se jemi duke e përdorur stilin normal sqrim krijimi i stileve dhe modifikimi i stilit egzistues

11. 3.1.2. Fontet Me font nënkuptojmë llojin e shkronjave që mund të përdorim për tekstin e përzgjedhur. Pasi ta kemi zgjedhur tekstin e caktuar, e hapim listen Font dhe e zgjedhim llojin e shkronjave që deshirojmë ti përdorim. Vegla Font Size e përdorim për ta përcaktuar madhësin e shkronjave. Me hapjen e listes së kësaj vegle paraqiten numrat e pikëve (pt - points). Sqarim B I U 3.1.3. Barazimi i tekstit të paragrafit Teksti i një paragrafi mund të jetë i radhitur (barazuar, reshtuar). Grupi i veglave Aligment shërben për rreshtimin (barazimin) e tekstit të paragrafit. Majtas – me veglen Aling Left Në qendër – me veglen Centre Djathtas – me veglen Aling Right Dynashëm – me veglen Justify

12. 3.1.4. Hapsira në mes rreshtave Gjat shkrimit të tekstit, dendësia (shpeshtësia) në mes të rreshtave mund të bëhet sipas dëshires. Vegla që e kryen këtë punë njihet me emrin Line Spacing Sqarim i vegles line spacing Numbering Font Color 3.2. Formatizimi i Plotë 3.2.1. Formatizimi i shkronjave Format Font Sqarim 3.2.2. Formatizimi i paragrafit Gjatë formatizimit të paragrafit nuk ka nevoj të bëhet përzgjedhja e tij. Mjafton të vendoset kursori diku në brendin e tij. Format Paragraph sqarim

13. 3.3. Përdorimi dhe rregullimi i tabulatorit Shumë shpesh gjatë shkrimit të tekstit paraqitet nevoja që ai tekst të organizohet në formë shtyllash si psh Nr Emri Mbiemri Poenat • Bora Berisha 28 • Ardi Kola 5 • Kela Toqi 129 Për të qenë teksti i kësaj forme e përdorim tabolatorin (tastin Tab në tastierë) Për ta ndryshuar vlerën e hapsirës së tabulatorit, përkatësisht për të krijuar tabulatorë, përkatësisht për të krijuar tabulator të rinjë zgjedhim Format – Tabs Sqarim

14. 3.3.1. Formatizimi i tekstit në shtylla Tekstin e shkruar mund ta formatizojmë ashtu që te jetë i paraqitur në disa shtylla (kolona). Një teknik e tillë përdoret shpesh për tekstet nëpër gazeta Format Columns Sqarim 3.3.2. Numrimi dhe shenjëzimi automatik Format - Bullets and Numbering Sqarim Format - Change Case – nëse deshirojmë ti ndryshojmë nje sasi të shkronjave, nga nje formë në tjetrën p.sh. I kemi shkruar si shkronja të vogla dhe ti shëndrojm në shkronja të mëdha të shtypit. Sentence case – me shkronja të fjalisë (shkronja e parë e madhe të tjerat të vogla) lowercase – me shkronja të vogla UPPERCASE – në shkronja të mëdha Title Case – në shkronja titulli (shkronja e parë e çdo fjale e madhe) tOGGLE cASE – shkronja e parë e seciles fjali e vogël të tjerat të mëdha Veqimi i një shkronje Format – Drop Cap saqrim

15. 3.4. kufizimet dhe hijezimet e tekstit Format Border and Shading Sqarim 3.6. Fusnotat dhe komentet Sqarim 3.7. Thyerja e faqes Inser Break – insertimi i thyrjes së faqes Delete – Fshirja e thyrjes së faqes 3.8. Krinimi i shabllonit të dokumentit Sqarim Qfar janë Templates dhe si bëhet krijimi i tyre.

16. 4. Insertimi i objekteve në dokument Edhe pse word-i është një program për përpunimin e teksteve ai ofron mundësi edhe për kombinimin e këtij teksti me objekte të tjera si: fotografi, formula, vizatime etj. 4.1. Insertimi i fotografive Në dokumentin tekstor mund të fusim fotografi nga libraria e programit ose fotografi që i kemi të ruajtura si fajlla në njesinë memorike. Me zgjedhjen insert – picture hapet lista e llojeve të fotogramive që mund të insertohen: Nga Clip Art.. Mund të insertojm fotografitë e librarisë së Office-it Nga From File... Mund të insertojm fotografitë e ruajtura si fajlla Nga Organization Chart... mund të krijojmë skema organizative të ndryshme Nga Word Art... Mund të shkruajm tekste të ndryshme në form artistike Nga Chart... Mund të krijojmë diagram (grafik) të të dhënave të caktuara

17. 4.2. Insertimi i objekteve të çfarëdoshme Kur në çaste të caktuara kemi nevoj ta krijojmë një objekt jo të formatit të wordit kemi dy rrugë: • Ta hapim programin përkatës, ta krijojm objektin, ta kopjojm dhe ta ngjesim ne dokument (copy - paste) ose • Ta thrrasim për ndihm programin brenda wordit dhe të krijojmë objektin Me zgjedhjen Insert – Object... Hapet dritarja me listen e programeve ndihmëse që mund të përdoren. 4.3. Numërimi automatik i objekteve Numërimi i ekuacioneve, figurave, tabelave ose cilitdo objekt, bëhet duke zgjedhur Insert – reference – caption 4.5. Krijimi i kutive me tekst Kutitë me tekst mund të krijohen në cilendo pozit në dokument. Ato paraqesin një kest të pavarur nga teksti i dokumentit Insert - text Box sqarim

18. 4.6. Formatizimi i objekteve Format – Object Sqarim 4.6.1. Kopjimi zhvendosja dhe fshirja e objekteve Sqarim 4.7. Vendosja e lidhjeve Gjatë krijimit të dokumentave mund të kemi nevoj të vendosim lidhje përcjellëse (link) me ndonjë fajll të ruajtur në disk, me ndonjë web adres nga interneti ose me pjesë të tekstit në vetë dokumentin aktiv. Me zgjedhjen Insert – Hyperlink... Hapet dritarja për përcaktimin e parametrave të nevojshëm për vendosjen e një lidhjeje Sqarim

19. 5. Puna me tabela Tabelë quajm një struktur të përbëre prej rreshtave dhe shtyllave (kolonave) prerja e nje shtylle me një rresht e krijon njësinë elementare të organizimit e cila quhet qelizë (ang. cell) 5.1. Krijimi i një tabele Table – insert – table sqarim 5.2. Grupi i veglave për tabelë Gjatë punës me tabela mund ta aktivizojmë kutinë e veglave për tabelë. Këto vegla paraqiten me zgjedhjen e Table – tabels and Borders ose me zgjedhjen e View – Toolbars – Tabels and Borders 5.2.1. Ndarja dhe bashkimi i qelizave Me zgjedhjen Table – Split Cells (nga menyja Table ) qelizen aktive e ndajmë në më shum qeliza. Në një far mënyre brenda tabeles krijojmë tabel. Me zgjedhjen Table – Merge Cells shkrihet në një qelizë. Sqarim

20. 5.2.2. Formatizimi i tabelës Tabela fillimisht, krijohet e zbrazës dhe në form të thjeshtë: vetëm kufizimet dhe siperfaqja e bardhë. Më pas bëhet formatizimi i saj. Formatizimi bëhet me veglen përkatëse duke hijezuar qelizen, rrshtat ose shtyllat e caktuara, duke ngjyrosur shkronja të qelizave, rreshtave ose shtyllave etj. Nëse duam të shfrytëzojmë formate të gatshme, të cilat i ofron programi, këtë mund ta bëjmë në dy mënyra: • Në fillim të krijimit të tabelës gjatë insertimit mund të shtypim butonin autoFormat.... Dhe ta zgjedhim formatin e deshiruar • Pasi të jetë krijuar tabela ose edhe pasi të jetë mbushur me tekst, zgjedhim Table – Table AutoFormat Sqarim 5.3. Tiparet e tabelës Tiparet ose karakteristikat e tabelës mund ti shohim dhe ti rregullojmë me zgjedhjen Table – TableProporties Sqarim

21. 5.3.1. Radhitja e të dhënave të tabelës të dhënat e paraqitura në tabelë mund ti renditim (radhiten, sortohen) sipas cilesdo fushë të saj. Përmbajtja e rreshtave në këtë rast nuk ndryshohet.

22. 6. Shtypja e dokumentit në leter 6.1. Kontrollimi i pamjes së dokumentit Sqarim 6.2. Shtypja e kopjeve të tekstit Sqarim

23. 7. Mundësi tl tjera të word-it 7.1. Letrat serike Tools – letters and mailing – mail merge Sqarim 7.2. Plikot dhe tiketat Plotësimi i plikove dhe tiketave mund të bëhet edhe drejtpërdrejtë përmes komandes Envelopes and labels Sqarim 7.3. Autokorrektura e tekstit Tools – speling and gramer Sqarim

24. 7.4. Ndarja e fjalëve në rrokje Programi i word e ofron mundësin e ndarjes në rrokje të fjalëve në fund të rreshtave që nuk i zë rreshti. Zakonisht kjo përdoret nga një shfrytëzues që deshiron ta kenë tekstin sa më të barazuar në të dy anët e fletës Tools – language – Hyphenation... Sqarim 7.5. Mrojtja e dokumentit Dokumentin tonë mund ta mbrojmë prej shfrytëzuesve të paautorizuar. Kjo është e vlefshme, sidomos në rastet kur kompjuteri ynë shfrytëzohet edhe nga dikush tjeter. Mbrojtja mund të jetë e plotë dhe e pjesshme. Mbrojtja nga ndryshimet Për ta bërë dokumentin të mbrojtur, të çfardo shkale zgjedhim Tools – Protect Documet sqarim Zhbllokimi i dokumetit Dokumentin e mbrojtur mund ta kthejmë ne gjendje normalFe vetem ai që e di shifren e vendosur nga mbrojtësi Tools – Unprotect Document Sqarim Mbrojtja e Plot Tools – Options – Security Sqarim