Download
1 / 24
240 likes | 382 Views
Bình Ngoâ ñaïi caùo. Nguyeãn Traõi. Boá cuïc:. Ñoaïn môû ñaàu ( töøng nghe… chöùng côù coøn ghi ): Khaúng ñònh tö töôûng nhaân nghóa vaø chaân lyù ñoäc laäp daân toäc (nhaân nghóa gaén lieàn vôùi yeâu nöôùc, choáng xaâm löôïc. Ñoaïn 2 ( vöøa roài… ai baûo thaàn nhaân chòu ñöôïc ):
E N D
Bình Ngoâ ñaïi caùo Nguyeãn Traõi
Boá cuïc: Ñoaïn môû ñaàu (töøng nghe… chöùng côù coøn ghi): Khaúng ñònh tö töôûng nhaân nghóa vaø chaân lyù ñoäc laäp daân toäc (nhaân nghóa gaén lieàn vôùi yeâu nöôùc, choáng xaâm löôïc. Ñoaïn 2 (vöøa roài… ai baûo thaàn nhaân chòu ñöôïc): Toá caùo toäi aùc keû thuø. Ñoaïn 3 (Ta ñaây… cuõng chöa thaáy xöa nay): Dieãn bieán cuoäc chieán töø môû ñaàu ñeán thaéng lôïi hoaøn toaøn (neâu cao söùc maïnh cuûa tö töôûng nhaân nghóa, cuûa loøng yeâu nöôùc). Ñoaïn keát (Xaõ taéc… ai naáy ñeàu hay): Tuyeân boá khaùng chieán thaéng lôïi, ruùt ra baøi hoïc lòch söû.
Phong caùch ngoân ngöõ cuûa taùc phaåm: • chính luaän, • haønh chính, • vaên chöông • Vaên söû trieát baát phaân
I. NOÄI DUNG: 1. Tö töôûng nhaân nghóa, chaân lyù ñoäc laäp: 1.1. Tö töôûng nhaân nghóa: • Quan ñieåm cuûa Nho giaùo: • Nhaân: yeâu thöông con người. • Nghóa: hôïp leõ phaûi, vieäc neân laøm, khuoân pheùp xöû theá trong xaõ hoäi. • Nhaân nghóa: noái quan heä toát ñeïp giöõa người vôùi người treân cô sôû tình thöông vaø ñaïo lyù.
1. Tö töôûng nhaân nghóa, chaân lyù ñoäc laäp: 1.1. Tö töôûng nhaân nghóa: • Quan nieäm cuûa Nguyeãn Traõi trong Ñaïi caùo bình Ngoâ: • Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân • Quaân ñieáu phaït tröôùc lo tröø baïo • Nhaân nghóa cuûa người laõnh tuï chuû yeáu laø yeân daân, tröø baïo • haït nhaân cô baûn, tích cöïc nhaát cuûa tö töôûng nhaân nghóa. Nhaân nghóa phaûi gaén vôùi choáng xaâm löôïc. Khaúng ñònh tính chính nghóa cuûa quaân ta (phaân bieät vôùi chieâu baøi nhaân nghóa giaû doái cuûa giaëc).
1. Tö töôûng nhaân nghóa, chaân lyù ñoäc laäp: 1.2. Ñoäc laäp daân toäc laø chaân lyù khaùch quan: • Töø tröôùc, voán xöng, ñaõ laâu, ñaõ chia, cuõng khaùc (duy ngaõ, thöïc vi, kí thuø, dieäc dò) • chaân lyù hieån nhieân, voán coù laâu ñôøi. • Voán xöng neàn vaên hieán ñaõ laâu (Thöïc vi vaên hieán chi bang) • Nöôùc ta coù vaên hieán laâu ñôøi laø söï thaät, khoâng theå phuû nhaän • - Nuùi soâng bôø coõi ñaõ chia Cöông vöïc laõnh thoå • - Phong tuïc Baéc Nam cuõng khaùc Phong tuïc taäp quaùn • - Haøo kieät ñôøi naøo cuõng coù Lòch söû rieâng • Trieäu, Ñinh, Lyù, Traàn – Haùn, Ñöôøng, Toáng, Nguyeân - xöng ñeá moät phöông: cheá ñoä rieâng, khaúng ñònh vò trí ngang haøng vôùi Trung Quoác, coù baèng chöùng lòch söû haún hoi böôùc tieán cuûa tö töôûng thôøi ñaïi, laø taàm cao tö töôûng cuûa Nguyeãn Traõi. • Döïng laïi truyeàn thoáng baûo veä ñoäc laäp daân toäc qua caùc thôøi kyø, trieàu ñaïi lòch söû
1. Tö töôûng nhaân nghóa, chaân lyù ñoäc laäp: 1.2. Ñoäc laäp daân toäc laø chaân lyù khaùch quan: Lieân heä so saùnh: Cuoäc chieán naøy laø söï noái tieáp truyeàn thoáng baûo veä ñoäc laäp daân toäc.
2. Toäi aùc cuûa giaëc: Vaïch traàn aâm möu xaâm löôïc: Nhaân, thöøa cô: loät traàn luaän ñieäu giaû nhaân giaû nghóa cuûa giaëc: möôïn chieâu baøi “Phuø Traàn dieät Hoà” ñeå xaâm löôïc nöôùc ta
2. Toäi aùc cuûa giaëc: Leân aùn chuû tröông cai trò thaâm ñoäc, toá caùo maïnh meõ nhöõng haønh ñoäng toäi aùc: huûy hoaïi cuoäc soáng con người baèng haønh ñoäng dieät chuûng, taøn saùt người daân voâ toäi. dieãn taû raát thöïc, raát gôïi hình toäi aùc man rôï cuûa giaëc, khaéc saâu loøng caêm thuø. Nöôùng daân ñen- löûa hung taøn Vuøi con ñoû- haàm tai vaï Taøn haïi caû gioáng coân truøng caây coû Naëng thueá khoùa saïch khoâng ñaàm nuùi • Huûy hoaïi moâi tröôøng soáng
2. Toäi aùc cuûa giaëc: Leân aùn chuû tröông cai trò thaâm ñoäc, toá caùo maïnh meõ nhöõng haønh ñoäng toäi aùc: Doøng löng moø ngoïc, ñaõi caùt tìm vaøng, veùt saûn vaät, baét chim traû, nhieãu nhaân daân, baãy höôu nai ñaát nước, nhaân daân ta bò giaëc vô veùt, cöôùp ñoaït, boùc loät taøi saûn ñeán cuøng cöïc Choán choán löôùi giaêng nôi nôi caïm ñaët • người daân voâ toäi bò laâm vaøo tình caûnh bi ñaùt cuøng cöïc, khoâng coøn ñöôøng soáng.
2. Toäi aùc cuûa giaëc: Leân aùn chuû tröông cai trò thaâm ñoäc, toá caùo maïnh meõ nhöõng haønh ñoäng toäi aùc: Thaèng haù mieäng, ñöùa nhe raêng, maùu môõ baáy no neâ chöa chaùn khaéc hoïa boä maët quyû söù khaùt maùu cuûa quaân xaâm löôïc. Ñoäc aùc thay, truùc Nam Sôn khoâng ghi heát toäi Dô baån thay, nöôùc Ñoâng Haûi khoâng röûa saïch muøi • duøng caâu vaên hình töôïng (möùc ñoä voâ haïn, voâ cuøng) ñeå khaùi quaùt toäi aùc chaát choàng khuûng khieáp cuûa giaëc. toäi aùc cuûa quaân xaâm löôïc bò caû trôøi, ñaát, thaàn, người leân aùn, phaãn noä. Leõ naøo trôøi ñaát dung tha Ai baûo thaàn daân chòu ñöôïc
2. Toäi aùc cuûa giaëc: Leân aùn chuû tröông cai trò thaâm ñoäc, toá caùo maïnh meõ nhöõng haønh ñoäng toäi aùc: Khi Nguyeãn Traõi vaïch roõ aâm möu xaâm löôïc cuûa giaëc, oâng ñöùng treân laäp tröôøng daân toäc. Khi toá caùo chuû tröông cai trò thaâm ñoäc vaø toäi aùc cuûa giaëc, oâng ñöùng treân laäp tröôøng nhaân baûn. lôøi vaên ñanh theùp, thoáng thieát, khi uaát haän traøo soâi, khi caûm thöông tha thieát, chöùa ñöïng nhöõng yeáu toá cuûa baûn tuyeân ngoân nhaân quyeàn.
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn ñaàu chuaån bò vaø hình töôïng Leâ Lôïi: • - Xuaát thaân: choán hoang daõ nöông mình. • - Xöng hoâ: dö, ngaõ (toâi, ta) khieâm toán • con người bình thöôøng, daân daõ, gaàn guõi. • Haù ñoäi trôøi chung, theà khoâng cuøng soáng: • caêm thuø giaëc saâu saéc. • - Taám loøng cöùu nöôùc, vaãn ñaêm ñaêm muoán tieán veà Ñoâng • coù hoaøi baõo lôùn • Coã xe caàu hieàn, thöôøng chaêm chaém coøn daønh phía taû • Thaùi ñoä caàu hieàn tha thieát • - Ñau loøng nhöùc oùc, queân aên vì giaän, nhöõng traèn troïc trong côn moäng mò, chæ baên khoaên moät noãi ñoà hoài: • coù quyeát taâm cao thöïc hieän lyù töôûng.
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn ñaàu chuaån bò vaø hình töôïng Leâ Lôïi: Ngaãm, caêm, theà, ñau, nhöùc, neám, queân, giaän, suy xeùt, ñaén ño, traèn troïc, moäng mò, baên khoaên… ngoân ngöõ taâm tö aâm ñieäu traàm laëng, nung naáu, doàn neùn. laõnh tuï khôûi nghóa laø moät người anh huøng aùo vaûi, xuaát thaân töø nhaân daân (söï thoáng nhaát giöõa bình thöôøng vaø phi thöôøng).
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn ñaàu chuaån bò vaø hình töôïng Leâ Lôïi: Khi côø nghóa daáy leân – luùc quaân thuø ñöông maïnh, tuaán kieät = sao buoåi sôùm, nhaân taøi = laù muøa thu, löông heát maáy tuaàn quaân khoâng moät ñoäi buoåi ñaàu khôûi nghóa muoân vaøn khoù khaên gian khoå (veà nhaân löïc, veà vaät chaát).
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn ñaàu chuaån bò vaø hình töôïng Leâ Lôïi: Taám loøng cöùu nöôùc, gaéng chí khaéc phuïc gian nan, nhaân daân * boán coõi moät nhaø töôùng só moät loøng phuï töû söùc maïnh ñoaøn keát laøm neân chieán thaéng * Nguyeân taùc: manh (daân caøy löu taùn), leä (toâi tôù): coâng khai, traân troïng khaúng ñònh vai troø vaø söùc maïnh cuûa nhaân daân lao ñoäng. Khaéc hoïa hoaøn caûnh khoù khaên gian khoå vaø yù chí quyeát taâm cuûa toaøn daân toäc.
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn sau: Böùc tranh toaøn caûnh cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn • - Chieán löôïc, chieán thuaät: theá traän xuaát kyø, laáy yeáu choáng maïnh, Duøng quaân mai phuïc, laáy ít ñòch nhieàu. • - Söùc maïnh cuûa ta: ñaù nuùi cuõng moøn, nöôùc soâng phaûi caïn. • - Chieán thaéng cuûa ta: saám vang chôùp giaät, truùc cheû tro bay, saïch khoâng kình ngaïc, tan taùc chim muoâng, truùt saïch laù khoâ, phaù toang ñeâ vôõ. • - Thaát baïi cuûa ñòch: maùu chaûy thaønh soâng, maùu troâi ñoû nöôùc, thaây chaát ñaày nuùi, thaây chaát ñaày ñöôøng • Khung caûnh chieán tröôøng: saéc phong vaân phaûi ñoåi, aùnh nhaät nguyeät phaûi môø. • hình töôïng phong phuù, ña daïng, ño baèng söï roäng lôùn, kyø vó cuûa thieân nhieân, vuõ truï.
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn sau: Böùc tranh toaøn caûnh cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn • - Lieät keâ doàn daäp: • Ñaùnh moät traän, ñaùnh hai traän… • Ngaøy 18 – 20 – Lieãu Thaêng thaát theá, cuït ñaàu • Ngaøy 25 – Löông Minh baïi traän töû vong • Ngaøy 28 – Lyù Khaùnh cuøng keá töï vaãn • chuoãi chieán thaéng lieân tieáp, to lôùn, nhanh choùng. • - Ñoäng töø maïnh chuyeån rung doàn daäp, döõ doäi. • Tính töø chæ möùc ñoä ôû ñieåm toái ña taïo neân söï ñoái laäp • theå hieän khí theá chieán thaéng cuûa ta vaø söï thaát baïi cuûa ñòch. • - Caâu vaên daøi + ngaén: nhaïc ñieäu doàn daäp, saûng khoaùi, aâm thanh gioøn giaõ, haøo huøng.
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn sau: Böùc tranh toaøn caûnh cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn • Hình aûnh keû thuø: • - Thaèng nhaõi con Tuyeân Ñöùc, ñoà nhuùt nhaùt Thaïnh, Thaêng, phuùc taâm quaân giaëc, moït gian keû thuø • thaùi ñoä khinh bæ giaëc, khaúng ñònh tö theá ta cao hôn giaëc • - leâ goái daâng tôø taï toäi, troùi tay ñeå töï xin haøng, khieáp vía maø vôõ maät, xeùo leân nhau chaïy thoaùt thaân, hoå ñoùi vaãy ñuoâi xin cöùu maïng, hoàn bay phaùch laïc, tim ñaäp chaân run • ham soáng sôï cheát ñeán heøn nhaùt. • vöøa khaùi quaùt ñöôïc taâm ñòa vaø baûn chaát cuûa keû thuø, vöøa khoâng laøm lu môø neùt caù theå (moãi teân moät veû).
3. Dieãn bieán cuoäc chieán: 3.1 Giai ñoaïn sau: Böùc tranh toaøn caûnh cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn • Hình aûnh keû thuø: • Hình aûnh quaân ta: • Ta tha toäi cho ñòch: thaàn vuõ chaúng gieát haïi, môû ñöôøng hieáu sinh • yeâu hoøa bình • toân theâm khí theá haøo huøng cuûa khôûi nghóa Lam Sôn • noåi baät tính chính nghóa, nhaân ñaïo tieán boä, cao caû (khoan hoàng - vöôït leân treân caùi thöôøng tình). töø hình töôïng ñeán ngoân ngöõ, maøu saéc ñeán aâm thanh, nhòp ñieäu ñeàu mang ñaäm tính anh huøng ca.
4. Thaéng lôïi vaø baøi hoïc lòch söû: • Xaõ taéc töø ñaây vöõng beàn • Non soâng töø ñaây ñoåi môùi… • Ngaøn naêm veát nhuïc nhaõ saïch laøu • Muoân thuôû neàn thaùi bình vöõng chaéc • trònh troïng, vui möøng tuyeân boá neàn ñoäc laäp daân toäc ñöôïc laäp laïi. • Bó roài laïi thaùi, hoái roài laïi minh: • quy luaät vaän ñoäng cuûa theá giôùi nieàm tin vöõng chaéc. • Boán phöông bieån caû thanh bình, ban chieáu duy taân: • vieãn caûnh töôi saùng, huy hoaøng cuûa daân toäc, ñaát nước. • - Nhôø trôøi ñaát toå toâng khoân thieâng ngaàm giuùp ñôõ… • Moät coã nhung y chieán thaéng, neân coâng oanh lieät ngaøn naêm • keát hôïp söùc maïnh truyeàn thoáng vaø söùc maïnh thôøi ñaïi. • khaéc hoïa quyeát taâm phuïc höng cuûa daân toäc.
II. GIAÙ TRÒ: 1. Hình töôïng nhaân vaät tröõ tình: - Töï xöng: dö, ngaõ: caùch xöng hoâ thaân maät, khieâm toán (khoâng xöng traãm) - Nguyeân taùc: ngaõ daân, ngaõ quoác, ngaõ quaân: saéc thaùi nghóa ñaày trìu meán, yeâu thöông, töï haøo. - Chaát töï söï söû hoïc keát hôïp vôùi bình luaän tröõ tình, thaám ñaãm caûm xuùc. - Suy nghó, caûm xuùc sinh ñoäng, ña daïng: khi khoù khaên thì beàn loøng gaéng chí, khi boài hoài tröôùc caûnh töôïng theâ thaûm, khi thaéng traän coù tö theá cao caû (thaàn vuõ chaúng gieát haïi). - Tuy thay lôøi Leâ Lôïi, nhöng vaãn thaáy ñöôïc caûm xuùc cuûa Nguyeãn Traõi.
II. GIAÙ TRÒ: 2. Ngheä thuaät ngoân töø: • Hình töôïng ngheä thuaät choïn loïc: • hình töôïng con người cao caû, sinh ñoäng • hình töôïng thieân nhieân hoaønh traùng, kyø vó, coù taàm voùc vuõ truï. • - Bieän phaùp: so saùnh, lieät keâ (keùo daøi, taêng tieán), ñoái xöùng taïo neân söï hoâ öùng, … • Nhaïc ñieäu: vöøa trang nghieâm, vöøa haøo höùng • phong phuù, ña daïng.
II. GHI NHÔÙ: Vôùi ngheä thuaät chính luaän taøi tình, vôùi caûm höùng tröõ tình saâu saéc, “Ñaïi caùo bình Ngoâ” toá caùo toäi aùc cuûa keû thuø xaâm löôïc, ca ngôïi cuoäc khôûi nghóa Lam Sôn. Baøi caùo ñöôïc coi laø baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp, moät aùng “thieân coå huøng vaên” cuûa daân toäc ta.
