Download
1 / 27
420 likes | 1.18k Views
Rehabilitacja dzieci przedwcześnie urodzonych. Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. mgr Katarzyna Cybula mgr Grażyna Dytrych. Rehabilitacja dziecka przedwcześnie urodzonego w pierwszym okresie polega na :
E N D
Rehabilitacja dzieci przedwcześnie urodzonych Klinika Rehabilitacji Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku mgr Katarzyna Cybula mgr Grażyna Dytrych
Rehabilitacja dziecka przedwcześnie urodzonego w pierwszym okresie polega na : • prawidłowej pielęgnacji (częsta zmiana pozycji ułożeniowej), • dbanie o nawilżanie skóry, • ograniczeniu hałasu i bodźców świetlnych w miarę możliwości, • zapewnieniu kontaktu emocjonalnego z rodzicami.
Układanie dziecka w tzw. gniazdku w celu : • zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa, • umożliwienia dziecku odpowiedniej pozycji ułożeniowej i możliwości ruchu spontanicznego, • zapobiegania rozwojowi deformacji i fiksacji ciała, nawykowych, nieprawidłowych lub patologicznych wzorców postawy i ruchu, • ograniczeniu do minimum możliwości zniekształcenia głowy.
Rehabilitacja musi być systematyczna i ciągła, aby osiągnęła zamierzony cel. • W celu stwierdzenia czy dziecko przedwcześnie urodzone rozwija się prawidłowo stosuje się skalę siedmiu reakcji ułożeniowych wg Vojty. Ma to na celu wczesne wykrycie symptomów uszkodzenia centralnego układu nerwowego. • Wczesna i właściwa rehabilitacja umożliwia wytwarzanie nowych łuków odruchowych, ponieważ do 3 roku życia układ nerwowy dziecka jest w stadium dojrzewania i przejawia dużą plastyczność.
Metoda masażu twarzy wg Castillo Moralesa : • polega on na terapii stymulacyjnej punktów neuromotorycznych twarzy, • ma na celu uaktywnienie mięśni mimicznych twarzy, • wywołuje ruchy związane z połykaniem, żuciem i artykulacją oraz kontrolę domykania jamy ustnej i cofanie języka, • punkty stymuluje się opuszkiem palca wykonując ruchy okrężne wg ruchu zegarka, nie odrywając palca, przez około 30 sek. każdy punkt kilka razy w ciągu dnia.
Konieczna jest rehabilitacja punktów motorycznych wg Castello-Morales’a, która jest metodą wspomagającą odruch ssania i połykania.
Stymulację metodą Vojty należy rozpocząć dopiero gdy stan kliniczny dziecka na to pozwala. • w trakcie terapii dziecku należy zapewnić wygodę, spokój i odpowiednią temperaturę otoczenia oraz nie wykonywać gwałtownych ruchów, • metodę Vojty powinno się wprowadzać powoli, zaczynając od strefy piersiowej w I fazie do obrotu i półminutowej, • czas stymulacji i liczbę punktów stymulacyjnych zwiększać stopniowo oraz dostosować indywidualnie do potrzeb pacjenta i jego stanu fizycznego.
Metoda Vojty : • bazuje na torowaniu, czyli pobudzaniu pól koordynacyjnych w ośrodkowym układzie nerwowym, • aktywizuje istniejący od urodzenia program odruchowego pełzania i obrotu, • aktywizuje określone grupy mięśniowe do realizacji funkcji ruchowych, • sprzyja wypracowaniu prawidłowych wzorców postawy i ruchu, • stymuluje ośrodkowy układ nerwowy i porządkuje drogi nerwowe, • normalizuje napięcie mięśniowe, • poprawia proces automatycznego sterownia postawą i kontrolę ciała w przestrzeni, co pozwala na doskonalenia motoryki spontanicznej.
Pozycja ułożeniowa w I fazie do pełzania Punkty stymulacyjne w I fazie do pełzania
Jednym z następstw uszkodzenia mózgu może być również patologia wzroku : retinopatia wcześniacza, ślepota korowa, zanik nerwu wzrokowego. • W tym przypadku rehabilitacja ruchowa musi być indywidualnie dostosowana do pacjenta, uwzględniająca dodatkową dysfunkcję. • Należy motywować do ruchu zabawkami z melodyjkami o różnym dźwięku i różnym natężeniu oraz zabawkami z różnokolorowymi światełkami (jeżeli dziecko ma widzenia szczątkowe), • Podobnie indywidualna rehabilitacja wskazana jest w przypadku znacznego niedosłuchu.
Metoda NDT - Bobath • Początki metody sięgają lat czterdziestych XX wieku • Twórcami byli Czesi : fizjoterapeutka Berta i jej mąż neurolog Karel • Metoda była modyfikowana równocześnie ze zdobywanymi doświadczeniami praktycznymi i osiągnięciami wiedzy medycznej, głównie z zakresu neurofizjologii oraz obserwacji przebiegu prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju ruchowego dzieci.
Elizabeth Koenig szwajcarska lekarka i fizjoterapeutka Mery Quinton rozwinęły ją w leczenie neurorozwojowe (Neurodevelopmental Treatment-NDT) . • Metoda NDT- Bobath jest stosowana na całym świecie. • Przyjęte w niej założenia i sposoby postępowania nie wywołują kontrowersji i są powszechnie akceptowane. • Koncepcja metody NDT kształtowała się w oparciu o obserwację pacjentów w różnym wieku, u których nastąpiły zmiany w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.
Metoda NDT : • celem usprawnienia neurorozwojowego jest wykształcenie prawidłowego mechanizmu antygrawitacyjnego w oparciu o prawidłowe odruchy postawy, • umożliwia zdobycie i rozwój prawidłowych wzorców posturalnych i motorycznych, • reguluje rozkład napięcia posturalnego, • wpływa na kontrole postawy ciała, • umożliwia płynne, efektywne oraz ekonomiczne czynności ruchowe, • udoskonala wzorce ruchowe zgodnie z sekwencją rozwojową ,
Charakterystyczną cech metody NDT –Bobath jest : • rozwojowy charakter ćwiczeń, zmieniający się z możliwościami dziecka • ułatwianie wykonywanych ruchów rękami terapeuty (torowanie pożądanych i hamowanie niepożądanych elementów ruchu. • hamowanie odruchów patologicznych i prawidłowy rozkład napięcia posturalnego osiąga się poprzez prawidłowe ułożenie dziecka
Przykłady ułatwiania przyjęcia i aktywności w pozycji leżenia bokiem.
POZYCJA SUPINACYJNA ( Leżenie na plecach ) Ułatwianie wysuwania i otwierania ręki oraz sposób obniżania barków w pozycji supinacyjnej.
WYPOSAŻENIE SALI I PODSTAWOWE PRZYBORY W PRACY Z DZIEĆMI PRZEDWCZEŚNIE URODZONYMI: Przyrządy pomocnicze- materace o różnej twardości i powierzchni, duże lustro, piłki i wałki o różnej średnicy, ławeczki, ruchome płaszczyzny do ćwiczeń równoważnych, kliny o różnej wysokości, drabinki. Przybory – zabawki o różnej powierzchni, wadze, wydające różne dźwięki, kółka, pozytywki, latarka, dzwonek, bębenek, różnorodne klocki, baloniki, zabawki manipulacyjne.
Dzieci urodzone przedwcześnie z niską masą urodzeniową rozwijają się bardzo nieharmonijnie. • obserwuje się okresy stagnacji, a następnie gwałtowne przyspieszenie rozwoju motoryki, • daje się zauważyć trudność uzyskania równowagi w pozycji siedzącej i ten element motoryki wymaga najwięcej uwagi terapeuty, • wcześniaki często bywają nadpobudliwe ruchowo i zdecydowanie wolą pełzanie lub czworakowanie, • najlepsze efekty w rozwoju motoryki u wcześniaków przynosi łączenie metody Vojty i metody NDT - Bobath.
Częste zaburzenia u wcześniaków to osteopenia wcześniacza oraz niedobór masy ciała i wzrostu. • jest to przyczyną niskiej stabilizacji stawów, szczególnie skokowego, • z tego powodu istnieje konieczność zaopatrzenia dziecka w odpowiednie obuwie stabilizujące staw skokowy, które mają na celu zapobieganie wadom typu koślawość, szpotawość, itp. • buty muszą mieć usztywniony zapiętek i cholewkę sięgającą powyżej stawu skokowego oraz elastyczną podeszwę.
Często różnice w rozwoju psychomotorycznym między dzieckiem przedwcześnie urodzonym z niską masą ciała a dzieckiem urodzonym o czasie utrzymują się tylko w pierwszym roku życia, • Nie zawsze wcześniactwo powoduje uszkodzenia układu nerwowego i nie ma konieczności prowadzenia rehabilitacji, • Powikłania neurologiczne wg statystyki występują u ok. 10% wcześniaków i wykrywane są w większości przypadków w ciągu pierwszego roku życia, • Do najpoważniejszych zaburzeń należą : mózgowe porażenie dziecięce, małogłowie, ślepota (jako wynik retinopatii), głuchota.
Skutki powikłań można zmniejszyć odpowiednim postępowaniem : • diagnostycznym, • leczniczym, • rehabilitacyjnym. • Musi być ono wdrążone w odpowiednim czasie, aby przyniosło efekt.
