ENERJİ VERİMLİLİĞİ

1. ENERJİ VERİMLİLİĞİ AHMET SEFEROĞLU BANU GÜMÜŞ ZEYNEP SEFEROĞLU 5 OCAK 2010 KAYSERİ

2. AJANDA ŞİRKETİMİZ ENERJİ VERİMLİLİĞİ YASAL MEVZUAT UYGULAMALAR

3. ŞİRKETİMİZ • 26 Ekim 2008 • 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu • Erciyes Üniversitesi Teknopark

4. KURULUŞ-AMAÇ • AR-GE • Yazılım • Danışmanlık • Enerji Yönetimi • Bakım-Servis

5. KURULUŞ-AMAÇ • Mühendislik çalışmaları • Etüt ve projelendirme • Yatırım ve finansman belirleme çalışmaları • Tarife belirleme • Montaj ve devreye alma(süpervizörlük,yönetim) • Performans garantili bakım ve servis hizmetleri • Uzun dönem fiyat-performans analizi

6. ENERJİ ve TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI’NA BAĞLI ELEKTRİK İŞLERİ ETÜD İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NCE TÜRKİYE ÇAPINDA YETKİLENDİRİLMİŞ 7. ENERJİ VERİMLİLİĞİ DANIŞMANLIK ŞİRKETİ

7. Komple Sistem Verimliliği • Verimlilik Arttırıcı Projeler • Verimli çalışma prosedürleri • Enerji izleme • Enerji yönetimi • Sertifikalı Enerji Yöneticisi Eğitimleri • Özel bilgilendirme eğitimleri • Enerji etütleri • Enerji denetimi

8. MERKEZ OFİS Erciyes Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Merkezi (Teknopark) EĞİTİM MERKEZİ Organize Sanayi Bölgesi 12.cad. Ticaret Merkezleri

9. ENERJİ VERİMLİLİĞİ

10. TANIMLAR ENERJİ Enerji, genelde “iş yapabilme yeteneği” olarak tanımlanır. Yapılan, üretilen, değiştirilen her şeyde ve her türlü eylemin, hareketin oluşumunda enerji vardır. VERİMLİLİK En genel anlamıyla verimlilik, bir üretim sürecine sokulan çeşitli faktörlerle( girdiler) bu sürecin sonunda elde edilen ürünler(çıktılar) arasındaki ilişkiyi ifade eder. Toplam verimlilik anlayışında ise verimliliği çeşitli üretim ve çevre faktörleriyle teknolojik ve ekonomik yeteneklerin bir birleşimi olarak tanımlamak mümkündür.

11. TANIMLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerjide verimlilik ise sistemde yararlanılan enerjinin sisteme verilen enerjiye oranı olarak tanımlanabilir. Amaç enerjinin etkin kullanımı ile verimlilik oranını yükseltmektir. Enerjinin etkin kullanımı ise daha az enerji kullanarak aynı miktardaki işin yapılması demektir. 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’na göre enerji verimliliği; binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılmasıdır.

12. TANIMLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji verimliliği, enerji tüketiminin üretilen miktarı ve ekonomik dengeleri sarsmadan düşürülmesiyle sağlanır. Bunu mümkün kılmanın yolları enerji tüketimi sırasında oluşan kayıpları önlemek, atıkları geri kazanım yollarıyla yeniden kullanılır hale getirmek ve teknolojik yeniliklerle verimi arttırarak tüketimi düşürmekten geçer. Enerji verimliliğinin sağlanmasındaki en güçlü faktör enerji tasarrufudur. Enerji tasarrufunda ana fikir enerji üretimi ve tüketimi sırasında oluşan atıkların geri dönüştürülmesi ve performansı düşürmeden enerji kayıplarını en aza indirmektir. Enerji konusunda sağlanan her bir birim tasarrufun, enerji için yapılacak harcamaları 2,5-3 birim azalttığı yapılan çalışmalarda hesaplanmıştır.

13. TANIMLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji tasarrufu makinaları kapatmakla prosesi engellemekle veya durdurmakla yapılamayacağına göre, asıl amacı üretim olan sanayi tesislerinde enerji yönetim sistemi ile enerji etkin ve verimli kullanılmalıdır. Unutmayalım enerji, en düşük tüketim ile son ürünü gerçekleştirmek için iyi şekilde yönetilmeyi bekler.

14. NEDEN ENERJİ VERİMLİLİĞİ? • Enerji maliyetleri artıyor... • Çevrekriterleri daha katı uygulanıyor... • BirincilEnerji Kaynakları hızla azalıyor... • Enerji talebimiz Dünya ortalamasının üzerinde artıyor... • Bugünkü yatırım değerlerine göre, Enerjikaynaklarımız ihtiyacı karşılayamaz noktada... • Santrallerimizin üretim verimlilikleri ve emre amadelikleri yaşları sebebiyle düşük seviyede... • Dağıtımda kayıp / kaçak oranlarımız yüksek seviyede... • Enerji yoğunluğumuz gelişmiş ülkelere oranla oldukça yüksek noktada...

15. Kullandığımız enerjinin tamamını faydaya dönüştürmeliyiz Fosil kaynaklar görünür gelecekte tükenecek. Alternatif kaynaklar henüz ekonomik değil. Artan talep nedeniyle fiyatlar tırmanıyor. Yerli kaynaklar ithal bağımlılığını önleyemiyor. Ekolojik denge alarm veriyor. Kaynak güvenliği ve temiz çevre için NEDEN ENERJİ VERİMLİLİĞİ?

16. TANIMLAR ENERJİ YOĞUNLUĞU Enerji yoğunluğu Gayri Safi Yurtiçi hasıla başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eden ve tüm dünyada enerji verimliliğinin takip ve karşılaştırılmasında yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Genellikle 1000$’lık hasıla başına tüketilen TEP miktarı olarak gösterilen enerji yoğunluğu bir ülkede ne kadar düşükse, o ülkede bir birim hasıla üretmek için harcanan enerji o kadar düşük demektir ki bu da enerjinin verimli kullanıldığını işaret etmektedir. Ülkemizin enerji yoğunluğu OECD ortalamasının iki katı ve halen kişi başına enerji tüketimi OECD ortalamasının dörtte biri civarındadır.

17. TANIMLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ ETÜDLERİ Enerji tasarrufu için bir şirketin enerji verimliliğini değerlendirmesine, enerji tasarrufu odaklarının belirlenmesine ve projeleri yürütmek için plan yapılmasına yardım etmek üzere bazı teknik çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalara Enerji Verimliliği Etüt çalışmaları denir. Bu çalışmalar devlet kuruluşları, Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri veya detaylı olmamak koşulu ile kendi personeli tarafından yapılabilir.

18. ENERJİNİN VERİMLİ KULLANILMASINDA ANA BAŞLIKLAR BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ KAMU ve

19. ENERJİ VERİMLİLİĞİ ULUSAL MEVZUAT BANU GÜMÜŞ ELEKTRİK – ELEKTRONİK MÜH.

20. 5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNUNA GÖRE TANIM Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılmasıdır.

21. TEP KAVRAMI(TON EŞDEĞER PETROL) TEP kavramı, enerji birimlerini tek bir ortak birime çevirmek ve hesaplama kolaylığı açısından kullanılmaktadır. 1 TEP = 10.000.000 kCAL 1 TEP = 11.630 kWH 1000 m3 Doğal gaz 0,825 TEP 1000 kWh Elektrik 0,086 TEP Örnek = Yıllık 12.000.000 kWh Elektrik tüketimi ve 6.000.000 m3 doğalgaz tüketimi olan bir fabrikanın yıllık enerji tüketimi kaç TEP’tir?

22. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Dünya Nüfusuyılda %1 artmaktadır. Bu tempo ile nüfusun 2030’da %49 büyüyerek 8,2 Milyar olacağı tahmin edilmektedir. Kaynak: IEA, World Energy Outlook 2008

23. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Kaynak: IEA, World Energy Outlook 2009

24. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Kaynak: IEA, World Energy Outlook 2009

25. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Dünya Enerji TalebiYılda %1,6 artmaktadır. Bu tempo ile 2030’da %45 büyüyerek, 17.000 Mtep olacağı tahmin edilmektedir. Kaynak: IEA, World Energy Outlook 2008

26. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Karbon Dioksit Emisyonu referans senaryoya göre, yıllık ortalama 1,6% artış hızıyla, 2030’da 45% büyüyerek, 41 Gt olacağı tahmin ediliyor. Kaynak: World Energy Outlook-2008,IEA

27. Dünya’nın Enerji Açısından Genel Görünümü Küresel Isınma tüm bu değişimlere bağlı olarak, 21.yy sonunda Dünyanın ortalama yüzey sıcaklığının 1,1-6,4°C artabileceği tahmin ediliyor. Kaynak: World Energy Outlook-2008,IEA

28. Türkiye’nin Enerji Profili’ne Bir Bakış Yıllık %6,3’lük Düşük Talep Senaryosu Yıllık %8,1’lik Yüksek Talep Senaryosu Mevcut Durum (2008) Kurulu Güç...........: 41.229,6 MW Enerji Üretimi.......: 203.400,0 GWh Kaynak :EPDK (TEİAŞ,2008-2017 projeksiyonu)

29. Türkiye’nin Enerji Profili’ne Bir Bakış %7’lik bir Ortalama Talep Artışı ile hesap edildiğinde, 2020’deElektrik Enerjisi İhtiyacı 430.000 GWh Mertebesine Ulaşmaktadır.

30. Türkiye’nin Enerji Profili’ne Bir Bakış 2020’de Elimizde var olan tüm bilinen kaynakları yatırıma döndürsek bile, ulaşacabileceğimiz kurulu kapasite ile gerekli kurulu kapasite arasında hala fark kalacaktır. (-)9951 MW + %15-20 Yedek Kapasite Gerekli

31. Türkiye’nin Enerji Profili’ne Bir Bakış Türkiye’de Elektrik Enerjisi Tüketimi(2008) Sanayi, 47% pay ile, tüketimi en fazla olan sektör... Resmi Daire Sanayi Ticarethaneler Meskenler Genel Aydınlatma Diğer • Kaynak: Referans Gazetesi

32. Toplam Birincil Enerji Tüketimi/Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (milyon TEP/1000 $) SEÇİLMİŞ BAZI ÜLKELERE AİT ENERJİ GÖSTERGELERİ IEA 2007

33. Potansiyel Belirleme Çalışmaları Benchmarking (Kıyaslama)  Çimento  Demirçelik  Tekstil  Seramik Avrupa Birliği Uyum Çalışmaları; Enerji Verimliliği Stratejisi hazırlanmış ve 24 Haziran 2004 itibarı ile Bakanlığımız tarafından uygulanmak üzere benimsenmiştir.  Eşleştirme (Twinning) projesi Temmuz 2005 - Kasım 2007 döneminde yürütülmüştür.

34. Eşleştirme Projesi Başlangıç: Temmuz 2005 – Bitiş : Kasım 2007  İdari ve yasal yapının güçlendirilmesi,  Sektörel bazda enerji tasarruf potansiyellerinin ve göstergelerin belirlenmesi  Enerji verimliliğinin artırılmasının önündeki engellerin belirlenmesi, Proje Ortakları: ADEME / Fransa SENTERNOVEM / Hollanda

35. ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ Kabul : 18/04/2007 RESMİ GAZETE Yayım: 02/05/2007 - 26510

36. Enerji Verimliliği Kanunu Vizyonu & Temel Hedefi VİZYONU Enerjinin tamamını faydaya dönüştüren bir Türkiye.. Kişi başına enerji tüketimi yüksek ve enerji yoğunluğu düşük ülkeler arasında yer alan bir Türkiye... TEMEL HEDEFİ Sanayide, binalarda, ulaşımda ve enerji sektöründe, Türkiye pratiklerinde uygulanabilir tedbirlerin yer aldığı Kanun ile; Birim milli gelir başına tükettiğimiz enerjiyi (Enerji Yoğunluğunu), 2020 yılına kadar en az %15 azaltmak Bu hedef, aynı enerji ile daha fazla üretimin önünü açacak, enerji yatırım ihtiyaçlarımızı ve ithalat bağımlılığımızı azaltacak, ayrıca temiz çevrenin korunmasına önemli katkılarda bulunacaktır.

37. İdari Yapılanma ENERJİ VERİMLİLİĞİ KOORDİNASYON KURULU (EVKK) Üniversiteler Meslek Odaları Yetkilendirme, İzleme,Denetim EİE Bilinçlendirme Yetkilendirme, İzleme, Denetim Destekleme İzleme, Denetim Yetkilendirme İzleme Denetim Eğitim Eğitim Lab. Desteği Eğitim Endüstriyel İşletmeler ve Binalar Enerji Verimliliği Danışmanlık Şirketleri Etüt VAP

38. Sanayideki Uygulamalar 1000 TEP ve üzeri Enerji yöneticisi görevlendirme. OSB’lerde 1000 TEP altı için OSB müdürlüklerinin Enerji Yönetim birimi kurması 50000 TEP ve üzeri için Enerji Yöneticisi sorumluluğunda enerji yönetim birimi kurulması Her yıl Mart ayında enerji tüketim bilgilerinin Genel Müdürlüğe sunulması

39. Sanayi için Destekler Geri ödeme süresi max. 5 yıl ve bedeli max. 500.000 TL’ye kadar olan uygulama proje bedellerinin en fazla %20 si desteklenir. 3 yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak min. %10 oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile Gönüllü Anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren şirketlere 100.000 TL’yi geçmemek kaydıyla anlaşmanın Yapıldığı yıla ait enerji giderinin %20’si karşılanır.

40. Binalardaki Uygulamalar Toplam inşaat alanı en az 20.000 m2 veya yıllık toplam enerji tüketimi 500 TEP ve üzeri olan ticarî binaların ve hizmet binalarının yönetimleri ile toplam inşaat alanı en az 10.000 m2 veya yıllık toplam enerji tüketimi 250 TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina sahipleri enerji yöneticisi görevlendirir veya şirketlerden veya enerji yöneticilerinden hizmet alır. Enerji Performansı Yönetmeliği Enerji Kimlik Belgesi Isı Kontrol Cihazları, Isı Pay Ölçerler veya Isı Sayaçları

41. Enerji Sektöründeki Uygulamalar Talep Tarafı Yönetimi Üretim, İletim, Dağıtım Tesislerinde Ve Açık Alan Aydınlatmalarında Verimliliğin Artırılması Termik Santralların Atık Isısından Yararlanılması Biyoyakıt ve hidrojen gibi Alternatif Yakıt Kullanımının Özendirilmesi

42. Ulaşım Sektöründeki Uygulamalar Yerli Araçlarda Birim Yakıt Tüketiminin Azaltılması Araçlarda Verimlilik Standardının Yükseltilmesi Toplu Taşımacılığın Yaygınlaştırılması Gelişmiş Trafik Sinyalizasyon Sistemleri

43. İDARİ YAPTIRIMLAR Kanun kapsamındaki Endüstriyel işletmeler ve binaların sahipleri veya yönetimlerinin Enerji Yöneticisi bulundurmamaları halinde öncelikle ihtar edilirler, 30 gün içerisinde giderilmez ise 20.000 TL para cezası verilir.

44. Diğer Düzenlemeler • Küçük Ölçekli Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Uygulamalar • Kojenerasyon Tesislerine Yönelik Uygulamalar • AR-GE Projelerinin Desteklenmesine Yönelik Uygulamalar • Eğitim ve Bilinçlendirme Uygulamaları  Eğitim kurumlarının müfredatlarında enerji verimliliği  Yayın kuruluşlarına yükümlülük  Enerji satan şirketlerin müşterilerini bilgilendirmesi  Kullanım kılavuzlarında ürünün enerji verimli kullanımı  Geleneksel enerji verimliliği haftası etkinlikleri

45. ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK RESMİ GAZETE Yayım: 25/10/2008 - 27035

46. Enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasına dair yönetmelik TEMEL HEDEFİ Enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması

47. Yönetmelik • Üniversitelerin, Meslek Odalarının Yetkilendirilmesi  Enerji Yöneticisi Eğitimi ve Etüt-Proje Eğitimi  A veya B sınıfı Yetki Belgesi  Müracaat; Nisan & Ekim, Değerlendirme 2, Yetki Belgesi 2-5 Ay  Personel, Tesis ve Laboratuvar Altyapısı  İzleme ve Denetim  İptal ve Dondurma • Şirketlerin Yetkilendirilmesi  Enerji Yöneticisi Eğitimi, Etüt, VAP, Danışmanlık, Uygulama  Müracaatlar; Ocak & Temmuz, Değerlendirme 1 Ay  Personel ve Teçhizat Altyapısı  İzleme ve Denetim  İptal ve Dondurma

48. Yönetmelik • Enerji Yönetimi (Enerji Yöneticileri ve Enerji Yönetim Birimlerinin görevleri)  Eğitim ve Bilinçlendirme  Az Yatırımlı Önlemleri Belirleme ve Uygulama  Büyük Ölçekli Yatırım Gerektiren Önlemleri Belirleme  Enerji tüketen ekipmanların İzlenmesi, bakım , kalibrasyon  Enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların Planlanması , bütçe ihtiyaçlarının belirlenmesi  Özgül enerji tüketimini, mal üretimi ile enerji tüketimi ilişkisini, enerji maliyetlerini, işletmenin enerji yoğunluğunu izlemek ve bunları iyileştirici öneriler hazırlamak  Alternatif Enerji Kullanımı  Kriz Dönemi Hazırlıkları  Her yıl Mart ayında Raporlama

49. Yönetmelik Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler çalışanları arasından enerji yöneticisi görevlendirir. Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan ticarî binaların ve hizmet binalarının yönetimleri ile toplam inşaat alanı en az onbin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi ikiyüzelli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina sahipleri enerji yöneticisi görevlendirir veya şirketlerden veya enerji yöneticilerinden hizmet alır.

50. Yönetmelik Endüstriyel işletmelerde mühendislik, organize sanayi bölgelerinde makina, elektrik veya elektrik-elektronik mühendisliği, binalarda ise makina, elektrik veya elektrik-elektronik mühendisliği veya teknik eğitim fakültelerinin makina veya elektrik bölümlerinde lisans eğitimi görmüş kişiler arasından enerji yöneticisi görevlendirilir. Bina sahipleri veya yönetimleri şirketlerden veya enerji yöneticilerinden hizmet alabilir.