بسم الله الرحمن الرحيم

1. بسم الله الرحمن الرحيم

2. گزارش: طولاني بودن فرآيند شكل‌گيري گروه‌بنديهاي اقتصادي و تجاري در منطقه و تاخير در نهايي شدن و آغاز مراحل اجرايي توافقات تجاري ترجيحي مورد انتظار در قالب اين ترتيبات

3. دلايل انعقاد موافقتنامه‌هاي تجاري منطقه‌اي الف- دلايل اقتصادي از جمله تمايل به رشد اقتصادي از طريق: • توسعه بازار داخلي • ايجاد صرفه‌هاي ناشي از مقياس • تخصص‌گرايي در سطح منطقه • جذب سرمايه‌گذاري • توسعه رقابت

4. ب- دلايل سياسي • ثبات سياسي • مسايل امنيتي • افزايش قدرت چانه‌زني • كسب تجربه براي حضوردر مذاكرات جدي‌تر تجاري در سطح چندجانبه • تلاش براي رسيدن به اهدافي كه در سطوح چندجانبه قابل دستيابي نيستند.

5. وضعيت موافقتنامه‌هاي منطقه‌اي در سطح جهان تعداد: تا پايان سال 2006، بيش از 367 موافقتنامه منطقه اي به گات (124 مورد)و به WTO (243 مورد) اعلام شده است كه 200 مورد آن لازم ‌الاجراست. تركيب موافقتنامه‌هاي تجارت منطقه اي : 84 درصد موافقتنامه‌هاي تجارت آزاد 8 درصد موافقتنامه‌هاي آزادسازي محدود (ترجيحات تجاري) 8 درصد اتحاديه هاي گمركي

6. عضويت ج.ا.ايران در ترتيبات اقتصادي و تجاري منطقه اي: • سازمان همكاريهاي اقتصادي (اكو) • گروه هشت كشور مسلمان در حال توسعه (D-8) • سازمان كنفرانس اسلامي (OIC) • نظام جهاني ترجيحات تجاري بين كشورهاي در حال توسعه (GSTP) • اتحاديه همكاريهاي منطقه‌اي كشورهاي حاشيه اقيانوس هند (IOR-ARC)

7. ساختار مشترك در موافقتنامه‌هاي تجاري چندجانبه» الف- مقدمه: ( تعاريف تعرفه، شبه تعرفه، كشورهاي متعاهد و ...) ب- اهداف و اصول موافقتنامه (تضمين رفتار برابر و عدم تبعيض بين كشورهاي متعاهد، تامين مزاياي متقابل، محدود نمودن ترجيحات مبادله شده فقط به كشورهاي مشاركت كننده و ...) ج- مذاكرات(شمول مذاكرات، روش انجام مذاكرات، جدول امتيازات) د- مقررات اساسي (رفتار مبتني بر رويه كامله‌الوداد، حفظ ارزش امتيازات، تغيير و استرداد امتيازات، قوانين مبدا، تدابير حفاظتي، رفتار ويژه و متفاوت و...) ﻫ-مشاوره و حل اختلافات ي- مقررات نهايي(به اجرا درآمدن موافقتنامه، انصراف، الحاق، اصلاحات و ...) و- پيوستها(نام دولتهاي متعاهد، رفتار ويژه و متفاوت، قواعد مبدا، جداول امتيازات)

8. سازمان همكاريهاي اقتصادي (اكو) • اعضا • اهداف • همكاريهاي منطقه اي در اكو • مديريت تجارت و سرمايه‌گذاري اكو • موافقتنامه تجاري اكو (اكوتا)

9. اعضاي اكو • ايران • تركيه • پاكستان • افغانستان • آذربايجان • تركمنستان • تاجيكستان • ازبكستان • قزاقستان • قرقيزستان

10. اهداف اكو • ارتقا و بهبود توسعه اقتصادي كشورهاي عضو • حذف تدريجي موانع تجاري • يكپارچه سازي تدريجي اقتصاد كشورهاي عضو با اقتصاد جهاني

11. همكاريهاي منطقه‌اي در اكو • مديريت كشاورزي • مديريت صنعت و توريسم • مديريت انرژي • مديريت معادن و محيط زيست • مديريت تجارت و سرمايه‌گذاري • مديريت حمل و نقل و ارتباطات • مديريت آمار، پروژه‌ها و تحقيقات اقتصادي • مديريت منابع انساني و توسعه پايدار

12. فعاليتهاي مربوط به مديريت تجارت و سرمايه‌گذاري • همكاري در زمينه ترانزيت در قالب موافقتنامه چارچوب حمل و نقل و ترانزيت اكو • همكاري گمركي در قالب موافقتنامه همكاريهاي گمركي اكو و موافقتنامه بانك اطلاعات تخلفات گمركي و قاچاق اكو • ارتقاي سرمايه گذاري در منطقه اكو در قالب موافقتنامه حمايت و ارتقاي سرمايه‌گذاري اكو (APPI) • موافقتنامه تجاري اكو (اكوتا) • بانك تجارت و توسعه اكو • شركت بيمه اتكايي اكو • شبكه بندي اطلاعات تجارت و سرمايه گذاري اكو • موافقتنامه تسهيل صدور ويزا براي تجار و بازرگانان كشورهاي عضو اكو

13. موافقتنامه چارچوب همكاريهاي تجاري اكو • تاريخچه • تاريخ تنظيم موافقتنامه چارچوب همكاريهاي تجاري اكو (1375) • تصويب در اجلاس وزراي بازرگاني اكو (1378) • تصويب در مجلس شوراي اسلامي (1379)

14. موافقتنامه تجاري اكو(اكوتا) • تنظيم پيش‌نويس موافقتنامه تجاري اكو (1382) • امضاي اكوتا توسط وزراي بازرگاني اكو (1382) اين موافقتنامه 30 روز پس از آنكه امانت‌دار اسناد مربوط به تنفيذ، پذيرش يا تصويب به وسيله پنج دولت متعاهد را دريافت كرد، به اجرا در خواهد آمد.

15. رويكرد كاهش تعرفه‌ها • حذف كليه عوارض شبه‌تعرفه‌اي و تعرفه‌ها ظرف 2 سال از به اجرا درآمدن موافقتنامه • تعيين سقف تعرفه اي 15 درصد براي حداقل 80 درصد از خطوط تعرفه‌اي • كاهش تعرفه‌ها ظرف حداكثر 15 سال براي دولت اسلامي افغانستان و 8 سال براي ساير طرفهاي متعاهد انجام خواهد شد.

16. وضعيت امضا و تصويب موافقتنامه تجاري اكو (اكوتا) • تصويب و امضا توسط تركيه، پاكستان، تاجيكستان، ايران و افغانستان • موافقتنامه تجاري اكو و ضمائم آن در تاريخ 15/5/86 در مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد.

17. پروتكل‌هاي ضميمه اكوتا • قواعد مبدا • كمكهاي دولتي • حقوق مالكيت فكري • اقدامات ضد قيمت‌شكني

18. گروه هشت كشور مسلمان در حال توسعه (D-8) • اعضا • اهداف • همكاريها در قالب گروه D-8 (گروههاي كاري) • فعاليتهاي مربوط به بخش تجارت • موافقتنامه تجارت ترجيحي (PTA)

19. اعضاي گروه هشت كشور مسلمان در حال توسعه (D-8) • ايران • تركيه • پاكستان • مصر • اندونزي • مالزي • نيجريه • بنگلادش

20. اهداف • ايجاد روابط مستحكم اقتصادي بين كشورهاي در حال توسعه اسلامي • تقويت نفوذ اين كشورها در بازارهاي جهاني • تقويت همكاري اقتصادي بين آنها

21. گروههاي كاري D-8 • كشاورزي • ماليه • فقرزدايي • توسعه روستايي • انرژي • اطلاعات و ارتباطات و علوم و فناوري • صنعت • تجارت

22. فعاليتهاي مربوط به بخش تجارت در D-8 • ايجاد پايگاه اطلاعات تجاري • همكاري در زمينه كشتيراني • موافقتنامه تسهيل تشريفات اعطاي رواديد به بازرگانان كشورهاي عضو گروه D-8 • همكاري در زمينه بنگاههاي كوچك و متوسط (SMEs) • همكاري بانكي گروه D-8 • موافقتنامه تجارت ترجيحي (PTA) • همكاريهاي گمركي • همكاري در زمينه ترغيب و جذب سرمايه گذاري بين اعضا

23. موافقتنامه تجارت ترجيحي (PTA) بين كشورهاي عضو D-8 تاريخچه • ارائه پيش‌نويس موافقتنامه تجارت ترجيحي (PTA) توسط معاونت امور بين‌الملل وزارت بازرگاني ج.ا.ايران در اولين اجلاس مقامات ارشد تجاري در بهمن ماه 1382 • نهايي شدن موافقتنامه و امضاي آن توسط وزراي خارجه كشورهاي عضو در پنجمين اجلاس سران دي-8 در ارديبهشت ماه 1385 (پس از شش جلسه در سطح مقامات ارشد تجاري)

24. رويكرد كاهش تعرفه‌ها در موافقتنامه تجارت ترجيحي (PTA) گروه دي-8 • هر يك از اعضا 8 درصد كل خطوط تعرفه‌اي خود را كه داراي تعرفه‌هاي بالاي 10 درصد مي‌باشند از زمان اجرايي شدن موافقتنامه براي اعضاي كمتر توسعه يافته ظرف 6 سال و براي ساير اعضا ظرف 4 سال به شرح ذيل كاهش خواهند داد: • تعرفه‌هاي بالاي 25 درصد به 25 درصد، تعرفه‌هاي بين 15 تا 25 درصد به 15 درصد و تعرفه هاي بين 10 تا 15 درصد به 10 درصد كاهش يابد و پس از سه سال در خصوص گسترش شمول كالايي و يا عمق امتيازات و كوتاهتر كردن جدول زماني تصميم گرفته شود.

25. آخرين وضعيت امضا و تصويب موافقتنامه تجارت ترجيحي D-8 در حال حاضر، مراحل تصويب موافقتنامه مذكور در مجلس هيچ كشوري نهايي نشده است. متن موافقتنامه تجارت ترجيحي مرداد ماه 1385 به تصويب هيات محترم دولت رسيد و بمنظور طي ساير مراحل قانوني تصويب موافقتنامه، به مجلس شوراي اسلامي تقديم گرديد.

26. سازمان كنفرانس اسلامي (OIC ) سازمان كنفرانس اسلامي در سال 1969 (1348) در راستاي تشكيل يك بلوك اسلامي تاسيس شد و در حال حاضر 57 كشور مسلمان جهان در آن عضويت دارند. مرجع ملي اين سازمان در ايران، وزارت امور خارجه است. ولي مسئوليت بخش تجارت آن يعني موافقتنامه ترجيحات تجاري بين كشورهاي اسلامي با وزارت بازرگاني است.

27. موافقتنامه چارچوب نظام ترجيحات تجاري بين كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي (TPS/OIC) اين موافقتنامه كه بر اساس پيشنهاد موافقتنامه عمومي همكاريهاي اقتصادي و فني بين كشورهاي اسلامي در سال 1990 براي امضا و تصويب به دبيرخانه سازمان ارائه شده بود، در سال 2002 جنبه اجرايي پيدا كرد. ج.ا.ايران در سال 1995 اين موافقتنامه را به تصويب مجلس شوراي اسلامي رساند. پس از تصويب آئين‌نامه داخلي كميته مذاكرات تجاري در نوزدهمين اجلاس كميته دائمي همكاريهاي اقتصادي بين كشورهاي اسلامي اولين نشست اولين دور مذاكرات تجاري در آوريل 2004 در آنتالياي تركيه برگزار گرديد. دور اول مذاكرات شامل 5 نشست بود كه در آخرين نشست پروتكل طرح كاهش تعرفه‌ها(PRETAS) نهايي گرديد.

28. رويكرد كاهش تعرفه‌ها در قالب پروتكل طرح تعرفه‌هاي ترجيحي (PRETAS) طبق بند 3 پروتكل كشورهاي عضو 7% از كل خطوط تعرفه خود را كه بالاي 10% است مشمول كاهش قرار مي‌دهند. البته در بند 4 رويكرد داوطلبانه كاهش سريع تعرفه‌ها ارائه شده است تا كشورهايي كه خواهان اعطاي امتيازات بيشتر به يكديگر باشند بتوانند به طور داوطلبانه آن را اجرا نمايند.

29. آخرين وضعيت امضا و تصويب چارچوب (TPS/OIC)) (TPS/OIC) : امضا: بوركينافاسو، چاد، اندونزي، فلسطين، گامبيا، عراق، نيجريه، سودان، عربستان سعودي، كويت، بحرين امضاوتصويب: بنگلادش،گينه، ايران،‌ كامرون، ليبي، مصر،‌پاكستان،‌ سنگال، تونس، ‌تركيه،‌ اوگاندا، ‌اردن،‌ لبنان،‌ مالزي،‌ سوريه،‌ امارات،‌مالديو، مراكش،‌ قطر

30. آخرين وضعيت پروتكل طرح تعرفه‌هاي ترجيحي (PRETAS): امضا: بنگلادش، كامرون، مصر، پاكستان، تونس، تركيه، اردن، مالزي، سوريه، امارات امضا و تصويب: اردن و مالزي

31. نظام جهاني ترجيحات تجاري بين كشورهاي در حال توسعه (GSTP) • تاريخچه • اعضا • اهداف • كميته مذاكرات تجاري و گروههاي كاري مربوط

32. تاريخچه GSTP • اين نظام در سال 1998 تاسيس شده است. تاكنون در قالب GSTP دو دور مذاكرات صورت گرفته است و دور سوم مذاكرات نيز در جريان مي‌باشد. در دور اول مذاكرات، كشورهاي عضو نسبت به تبادل ترجيحات براي تعداد معدودي از كالاها اقدام كردند. توافقات در اين دور لازم‌الاجرا هستند. ليكن توافقات دور دوم مذاكرات به علت عدم توافق اعضا، كان لم يكن تلقي شد. دور سوم مذاكرات از نوامبر سال 2004 آغاز شده است و همچنان ادامه دارد.

33. اعضاي GSTP الجزاير، بنگلادش، بنين، مركوسور(آرژانتين، برزيل، اروگوئه، پاراگوئه)كامرون، شيلي، كلمبيا، كوبا، كره جنوبي، اكوادور، مصر، غنا،‌گينه،‌ گويان، هند، اندونزي، ايران، عراق، جمهوري عربي ليبي، مالزي،‌ مكزيك، مراكش، ‌موزامبيك، ميانمار،‌ نيكاراگوئه،‌ نيجريه، پاكستان،‌ پرو، فيليپين،‌ كره شمالي، روماني، سنگاپور، سريلانكا، سودان، تايلند، ترينيدا و توباگو،‌ تونس، جمهوري متحده تانزانيا، ونزوئلا، ويتنام و زيمبابوه و 9 كشور متقاضي الحاق : اوگاندا، هائيتي، موريتاني، سورينام،‌ماداگاسكار، رواندا، بوركينافاسو، بروندي و اروگوئه

34. اهداف GSTP • رشد و بهبود اقتصادي كشورهاي در حال توسعه • بالا بردن سطح رقابت آنها در بخشهاي توليدي و صادراتي كالاهاي صنعتي و كشاورزي

35. كميته شركت كنندگان براي اجراي بيانيه وزرا در خصوص آغاز دور سوم مذاكرات، كميته مذاكرات تجاري را تشكيل داد و كميته مزبور براي نظم دادن و سرعت بخشيدن به مذاكرات دو گروه مذاكره كننده دسترسي به بازار و تدوين قواعد را تشكيل داد. گروههاي مذاكراتي مذكور از اوايل سال 1384 طي جلسات غيررسمي متعدد كه هر هفته برگزار مي‌شد و همچنين جلسات رسمي كه تقريبا هر سه ماه با حضور كارشناسان از پايتختها برگزار مي‌شد، موضوعات مربوط را مورد بحث و بررسي قرار دادند.

36. گروه مذاكره كننده دسترسي به بازار • رويكرد كاهش تعرفه‌ها • پوشش و گستردگي كالاها در مذاكرات • نحوه اجراي جداول امتيازات

37. گروه مذاكره كننده تدوين قواعد • تفسير ماده 9 موافقتنامه • قواعد مبدا : • موارد مربوط به گواهي مبدا شامل مسايل اجرايي و موضوعات اداري • موارد مربوط به قواعد مبدا شامل اصلاح يا تكميل مفاد ضميمه 2 موافقتنامه در خصوص قواعد مبدا

38. اتحاديه منطقه‌اي كشورهاي حاشيه اقيانوس هند (IOR-ARC) • اهداف • اعضا • فعاليتهاي اتحاديه (گروههاي كاري) • فعاليتهاي گروه كاري تجارت و سرمايه گذاري • موافقتنامه تجارت ترجيحي PTA))

39. اهداف اتحاديه منطقه‌اي كشورهاي حاشيه اقيانوس هند (IOR-ARC) • آزادسازي تجاري • ايجاد تسهيلات تجاري • همكاريهاي فني و تكنولوژيكي • همكاري در زمينه بيمه، شيلات، حمل و نقل و غيره

40. اعضاي اتحاديه جمهوري‌اسلامي‌ايران، امارات متحده عربي، هند، سنگاپور، تايلند، اندونزي، استراليا، بنگلادش، آفريقاي جنوبي، مالزي، يمن، عمان، كنيا، تانزانيا، سريلانكا، ماداگاسكار، موريس و موزامبيك

41. گروههاي كاري اتحاديه • گروه كاري تجارت و سرمايه‌گذاري • گروه كاري آكادميك • گروه مجمع تجاري

42. فعاليتهاي گروه كاري تجارت و سرمايه‌گذاري • همكاريهاي گمركي بويژه مشخص نمودن موانع تعرفه اي و غيرتعرفه‌اي موجود در كشورهاي عضو • همكاري در زمينه عرضه و تقاضاي نفت و گاز • تبادل اطلاعات در خصوص رژيمهاي سرمايه گذاري كشورهاي عضو • همكاري در زمينه شيلات و انعقاد موافقتنامه تجارت ترجيحي بين كشورهاي علاقمند در اتحاديه

43. موافقتنامه تجارت ترجيحي بين اعضاي علاقمند اتحاديه منطقه‌اي كشورهاي حاشيه اقيانوس هند (IOR-ARC) موضوع انعقاد موافقتنامه تجارت ترجيحي PTA)) بين اعضاي اتحاديه در پنجمين اجلاس گروه كاري تجارت و سرمايه گذاري در شهريور 83 بررسي شد. پس از اين اجلاس و با توجه به عدم استقبال كشورهاي مهم عضو از جمله هند، مالزي، استراليا و آفريقاي جنوبي قرار شد كه كشورهاي علاقمند به انعقاد PTA نسبت به برگزاري اجلاس كارشناسي در خصوص آن اقدام نمايند. اين اجلاس قرار است در اواسط شهريور ماه سالجاري در مسقط عمان برگزار شود.

44. دلايل طولاني شدن فرآيند شكل‌گيري گروه‌بنديهاي اقتصادي و تجاري در منطقه و تاخير در نهايي شدن و آغاز مراحل اجرايي توافقات تجاري ترجيحي مورد انتظار در قالب اين ترتيبات • ماهيت چندجانبه بودن اين موافقتنامه‌ها • طولاني بودن مراحل تصويب در مراجع ذيصلاح كشورهاي عضو • لزوم تنظيم قواعد و قوانين مربوط به موافقتنامه‌ها • عدم ثبات و شناخت مقررات تجارت خارجي كشورها، • سنت تساهل در آغاز و دقت در مرحله عمل در كشورهاي در حال توسعه

45. مشكل كشورها در تعيين فهرست كالاها، تغيير سياستها با تغيير دولتها؛ مثال: (در مورد كشور ما در زمينه اتخاذ تصميم قاطع در فهرست كالاهاي حساس... و طرح مشكلات جديد از سوي وزارتخانه‌هاي ذيربط (مشكل وزارت كشاورزي در زمينه استانداردهاي محصولات، سموم حد مجاز، ناتواني در رقابت (طبق اظهارات مقامات وزارت كشاورزي كالاهاي فرآوري شده كشاورزي تركيه به مراتب از كالاهاي مشابه ايراني، مرغوبتر و ارزانتر تمام مي‌شود).