ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ: Τι είναι και πώς λειτουργεί στην ψυχοθεραπεία

1. Ο άνθρωπος δεν θεραπεύεται μόνο με λέξεις. Το σώμα θυμάται, η κίνηση ξυπνά βιώματα, οι ρόλοι που παίζουμε καθημερινά φωτίζουν τις σκιές και τις επιθυμίες μας. Το Ψυχόδραμα, με τη ζωντανή του δράση και τη ρίζα του στο θέατρο, μετατρέπει το θεραπευτικό δωμάτιο σε ασφαλή σκηνή, όπου η εμπειρία ξαναγράφεται με επίγνωση. Αν αναρωτιέστε τι είναι το ψυχόδραμα, πώς δουλεύει και αν ταιριάζει σε εσάς, ακολουθεί ένας πρακτικός, βιωματικός οδηγός που βασίζεται σε χρόνια δουλειάς σε ομαδικά και ατομικά πλαίσια στην Ελλάδα. Τι είναι το Ψυχόδραμα και γιατί να το επιλέξω Το Ψυχόδραμα είναι μια μορφή ομαδικής ψυχοθεραπείας που επινόησε ο Jacob L. Moreno στις αρχές του 20ού αιώνα. Αντί για καρέκλες στη σειρά και μονόλογο, φέρνει την ιστορία σας στο κέντρο. Εσείς, ως πρωταγωνιστής, σκηνοθετείτε και παίζετε στιγμές της ζωής σας. Χρησιμοποιείτε ρόλους, αντικείμενα, κίνηση και συμβολικό χώρο για να δείτε από άλλη οπτική το πρόβλημα και να δοκιμάσετε νέους τρόπους. Η ομάδα λειτουργεί ως καθρέφτης και υποστήριξη, ενώ ο θεραπευτής σκηνοθετεί με σκοπό τη θεραπευτική εμβάθυνση. Η ερώτηση ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ δεν απαντάται με έναν ορισμό. Είναι μια εμπειρία που συνδυάζει συναίσθημα, νόημα και σώμα. Δεν αφορά μόνο την αφήγηση τραυμάτων ή δυσκολιών, αφορά την ανάπτυξη δημιουργικότητας και σθένους, αυτό που ο Moreno ονόμασε “σποντάνετιτι”, την αυθόρμητη, ζωντανή απόκριση στο παρόν. Μια σύντομη ιστορία που μας αφορά Στην Ιστορία του ψυχοδράματος, ο Moreno ξεκίνησε με θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς στη Βιέννη και στη συνέχεια ανέπτυξε τη μέθοδο στις ΗΠΑ. Η ιδέα ήταν απλή, σχεδόν τολμηρή για την εποχή: οι άνθρωποι θεραπεύονται καλύτερα όταν δρουν, όχι μόνο όταν μιλούν. Στην Ελλάδα, το Ψυχόδραμα έχει ριζώσει από τη δεκαετία του 1980 μέσα από σχολές εκπαίδευσης, σεμινάρια και τμήματα που λειτούργησαν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τι είναι το ψυχόδραμα Σήμερα θα βρείτε τμήματα ψυχοδράματος και εργαστήρια σε πολλές πόλεις, καθώς και Ψυχόδραμα on line για όσους βρίσκονται μακριά ή προτιμούν το ψηφιακό περιβάλλον. Πώς λειτουργεί: η διαδικασία με απλά λόγια Στο Ψυχόδραμα Διαδικασία, κάθε συνάντηση έχει τρεις φάσεις. Η προθέρμανση ανοίγει το σώμα και την ομάδα, η δράση φέρνει στο προσκήνιο την κεντρική σκηνή του πρωταγωνιστή, και το μοίρασμα κλείνει με συνδέσεις και αποφόρτιση. Η ροή μοιάζει με ταξίδι: προετοιμάζεσαι, ζεις κάτι έντονο, επιστρέφεις με εφόδια. Η θεραπευτική αξία γεννιέται από τρία κλειδιά. Πρώτον, η εναλλαγή ρόλων. Όταν παίρνεις τη θέση του άλλου, γονέα, παιδιού, εργοδότη, βλέπεις μια αλήθεια που ο λόγος συχνά κρύβει. Δεύτερον, ο καθρέφτης. Όταν βλέπεις κάποιον άλλο να παίζει εσένα, οι άμυνες κάνουν στην άκρη και αναδύεται καθαρό συναίσθημα. Τρίτον, η διπλοποίηση, ο/η θεραπευτής ή μέλος της ομάδας στέκεται δίπλα σου και δίνει λόγια σε αυτό που δυσκολεύεται να ειπωθεί, σαν εσωτερική φωνή που αποκτά πρόσωπο. Η Ψυχοκίνηση στο Ψυχόδραμα: όταν το σώμα θυμάται Το Ψυχόδραμα Ψυχοκίνηση δεν είναι προσθήκη, είναι πυρήνας. Η κίνηση ενεργοποιεί μνήμη, ρυθμίζει ένταση, αποτυπώνει σχέσεις στον χώρο. Μια απλή μετακίνηση δύο βημάτων προς μια καρέκλα που συμβολίζει τον πατέρα μπορεί να φέρει δάκρυα, θυμό, απελευθέρωση. Όταν ο πρωταγωνιστής επιλέγει πόσο κοντά ή μακριά στέκεται, πώς κάθεται, σε ποιον απευθύνεται, αναλαμβάνει έλεγχο στη σκηνή που κάποτε τον έπνιξε. Σε προγράμματα Ψυχοδράματος στην Ελλάδα, η ψυχοκίνηση συχνά περιλαμβάνει παιχνίδια χώρου, ασκήσεις ρυθμού και απλές διαδρομές στο δωμάτιο. Αυτά τα εργαλεία δεν είναι επιδείξεις, είναι γέφυρες που ενώνουν σώμα και λόγο. Για ορισμένους ανθρώπους, ειδικά όσους δυσκολεύονται να βάλουν σε λέξεις όσα νιώθουν, η κίνηση ανοίγει πόρτες που η ανάλυση δεν ξεκλειδώνει. Παραδείγματα από την πράξη Σε ομάδα ομαδικού ψυχοδράματος στην Αθήνα, γυναίκα 35 ετών μοιράστηκε την αίσθηση ότι “κάθε παρατήρηση είναι επίθεση”. Στη δράση, έστησε σκηνή στο γραφείο. Η καρέκλα του προϊσταμένου τοποθετήθηκε ψηλά, εκείνη καθόταν χαμηλά. Μόνο που ανασήκωσε τη δική της καρέκλα και στάθηκε αντικριστά, άλλαξε η αναπνοή της. Με την τεχνική της διπλοποίησης άκουσε την πρότασή της σαν να την έλεγε κάποια υποστηρικτική εσωτερική φωνή: “Θέλω σαφήνεια, όχι

2. αποδοκιμασία”. Στο μοίρασμα, τρία μέλη της ομάδας αναγνώρισαν παρόμοιες σκηνές. Η αλλαγή στην καθημερινότητα ήρθε ήπια, αλλά μετρήσιμη. Σε δύο βδομάδες ζήτησε ανατροφοδότηση με δική της πρωτοβουλία. Σε άλλη ομάδα, άντρας 42 ετών έπαιξε μια σκηνή με τον μικρό γιο του. Με την εναλλαγή ρόλων, μπήκε για λίγο στη θέση του παιδιού. Αυτό που θεωρούσε “παιχνίδι σκληρότητας” αποκαλύφθηκε ως φόβος εγκατάλειψης. Η φράση “φεύγω για δουλειά” είχε γίνει, για το παιδί, “σε αφήνω”. Η συνειδητοποίηση δεν ήταν θεωρία. Την επόμενη μέρα άλλαξε το τελετουργικό της αναχώρησης. Δέκα λεπτά κοινό παιχνίδι πριν την πόρτα, ένα σημειωματάκι με ζωγραφιά. Η σχέση ζεστάθηκε, το άγχος ύπνου του παιδιού υποχώρησε μέσα σε έναν μήνα. Τεχνικές ψυχοδράματος που κάνουν τη διαφορά Οι τεχνικές ψυχοδράματος λειτουργούν σαν εργαλεία χειρουργού, καθεμία με τον σκοπό της. Η εναλλαγή ρόλων αποδομεί τις βεβαιότητες, αποκαλύπτει αθέατες ανάγκες. Ο καθρέφτης προσφέρει θέαση χωρίς άμυνα. Η διπλοποίηση δίνει λόγια στο ανέκφραστο και συχνά ξεμπλοκάρει κόμπους. Τα βοηθητικά εγώ, μέλη της ομάδας που αναλαμβάνουν ρόλους, στηρίζουν τον πρωταγωνιστή και επιτρέπουν πιο σύνθετες σκηνές. Υπάρχουν επίσης οι άγκυρες, αντικείμενα που συμβολίζουν πρόσωπα ή έννοιες, χρήσιμες όταν δεν επιθυμείται η άμεση υποκατάσταση από μέλος. Και υπάρχει η τεχνική της πρόβας, όπου ο πρωταγωνιστής δοκιμάζει έναν δύσκολο διάλογο πριν τον ζήσει στην καθημερινότητα. Αυτό το rehearsal συχνά αποφορτίζει τον φόβο και βελτιώνει την αποτελεσματικότητα. Ασκήσεις που ανοίγουν το σώμα και το μυαλό Οι Ψυχόδραμα ασκήσεις είναι ο συνδετικός ιστός μιας ομάδας. Απλές, στοχευμένες, ανεβάζουν ενέργεια ή δημιουργούν σταθερότητα. Σε προθέρμανση συχνά χρησιμοποιώ κύκλους κίνησης, όπου κάθε συμμετέχων προτείνει μια χειρονομία που η ομάδα αντιγράφει. Η εμπειρία να οδηγείς και να ακολουθείς χτίζει εμπιστοσύνη. Άλλη άσκηση είναι οι “γραμμές συνέχειας”: οι συμμετέχοντες τοποθετούνται στον χώρο ανάλογα με το πόσο κοντά νιώθουν σε μια πρόταση, για παράδειγμα “μου είναι εύκολο να ζητώ βοήθεια”. Η εικόνα της ομάδας στον χώρο αποκαλύπτει δυναμικές πριν καν ειπωθεί λέξη. Στη φάση δράσης, έναν απλό διάλογο τον κάνουμε ζωντανό με καρέκλες που συμβολίζουν πρόσωπα και με μετακινήσεις που σηματοδοτούν αλλαγές θέσης, όχι μόνο κυριολεκτικά αλλά και ψυχικά. Οι ασκήσεις κλεισίματος, όπως το να μοιράζει ο καθένας μια λέξη - δώρο στον πρωταγωνιστή, βοηθούν τη συναισθηματική ολοκλήρωση. Πότε το Ψυχόδραμα είναι η σωστή επιλογή και πότε όχι Δεν ταιριάζει σε όλους, ούτε σε κάθε στιγμή. Για ανθρώπους που νιώθουν ζωντάνια μέσα από τη δράση, που δυσκολεύονται να εκφραστούν στη σιωπή, που κουβαλούν βιώματα βαθιά στο σώμα, το ψυχόδραμα προσφέρει μεγάλη απόδοση. Βοηθά σε ζητήματα σχέσεων, όρια, αυτοεκτίμηση, πένθος, τραύματα προσκόλλησης, επαγγελματικά διλήμματα, ψυχοσωματικά συμπτώματα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που χρειάζονται προσαρμογές. Σε οξείες ψυχώσεις ή σε φάσεις έντονης απορρύθμισης, η ατομική σταθεροποίηση προηγείται. Σε ιστορικό πρόσφατης αυτοκτονικότητας, η δράση σχεδιάζεται με προσοχή, μικρά

3. βήματα, σαφείς δεσμεύσεις ασφαλείας. Για άτομα με έντονη κοινωνική φοβία, ξεκινάμε συχνά με μικρές, σταδιακές εκθέσεις, ή με ατομικές συνεδρίες που αξιοποιούν τεχνικές ψυχοδράματος χωρίς την παρουσία ομάδας. Ο ρόλος του θεραπευτή και της ομάδας Οι Ψυχόδραμα ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές δεν είναι σκηνοθέτες με την καλλιτεχνική έννοια, είναι συνοδοιπόροι που κρατούν το πλαίσιο. Καλλιεργούν ασφάλεια, αναγνωρίζουν το επίπεδο διέγερσης, προτείνουν τεχνικές που ταιριάζουν στη στιγμή. Στην πράξη, συχνά λειτουργούν σαν ρυθμιστές ενέργειας: επιταχύνουν για να ανοίξει διέξοδος, επιβραδύνουν για να μην ξεχειλίσει το ποτάμι. Η ομάδα είναι ζωντανό σύστημα. Στέκεται δίπλα, όχι απέναντι. Το μοίρασμα στο τέλος δεν είναι γνώμες ή συμβουλές, είναι προσωπικό “αντηχείο”: τι άγγιξε τον καθένα. Αυτές οι αντηχήσεις χτίζουν δεσμούς και ενισχύουν την αίσθηση ότι “δεν είμαι μόνος”. Ψυχόδραμα στην Αθήνα και στην Ελλάδα σήμερα Αν ψάχνετε Ψυχόδραμα Αθήνα, θα βρείτε τμήματα ψυχοδράματος σε θεραπευτικά κέντρα, ιδιωτικά γραφεία και εκπαιδευτικά ινστιτούτα. Υπάρχουν κύκλοι για αρχάριους, θεματικά εργαστήρια όπως πένθος, σχέσεις, γονεϊκότητα, καθώς και Σεμινάρια ψυχοδράματος για επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Στη Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Λάρισα λειτουργούν επίσης ομάδες σε τακτική βάση. Η ζήτηση έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως επειδή η μέθοδος προσφέρει εμπειρία που δεν μένει στο κεφάλι. Για όσους βρίσκονται εκτός μεγάλων πόλεων, το Ψυχόδραμα on-line είναι πλέον βιώσιμη λύση. Με έξυπνη χρήση κάμερας, αντικειμένων του σπιτιού, και σαφή συμφωνία κανόνων, η δράση μεταφέρεται στην οθόνη με αποτελεσματικότητα. Δεν αντικαθιστά πάντα την πλήρη σωματική συνάντηση, ειδικά σε έντονες εκφορτίσεις, αλλά προσφέρει συνέχεια και πρόσβαση σε ανθρώπους που αλλιώς θα έμεναν εκτός. Κόστος, πρακτικά και οι μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τη μεγάλη διαφορά Το Ψυχόδραμα κόστος στην Ελλάδα ποικίλλει ανάλογα με τον χώρο, την εμπειρία του θεραπευτή και το είδος του προγράμματος. Για ομαδικές συναντήσεις, συχνά κυμαίνεται σε ένα εύρος 25 έως 50 ευρώ ανά συνάντηση, με διάρκεια 2 έως three ώρες. Σε κλειστές ομάδες με δεσμεύσεις τριμήνου ή εξαμήνου, το κόστος μπορεί να υπολογίζεται μηνιαία. Τα μονοήμερα ή διήμερα σεμινάρια συνήθως κοστολογούνται συνολικά, από eighty μέχρι two hundred ευρώ ανάλογα με τη διάρκεια και τον φορέα. Η ατομική ψυχοθεραπεία με τεχνικές ψυχοδράματος βρίσκεται συνήθως κοντά στις τιμές της ατομικής θεραπείας, με εύρος που στην Αθήνα μπορεί να πάει από forty έως 80 ευρώ Πλεονεκτήματα ομαδικού ψυχόδραματος ανά συνεδρία. Οι ώρες και οι χώροι έχουν σημασία. Μια αίθουσα με κινητό εξοπλισμό, μαξιλάρια, καρέκλες, καθαρό πάτωμα λειτουργεί καλύτερα από ένα στενό γραφείο. Ο καλός φωτισμός και η δυνατότητα να κινούμαστε χωρίς εμπόδια προσθέτουν στο αίσθημα ασφάλειας. Στα online τμήματα, μια κάμερα που “βλέπει” το σώμα από τη μέση και πάνω, λίγο ελεύθερος χώρος, ακουστικά για καθαρό ήχο, κάνουν τη διαφορά.

4. Transforme emoções através do psicodrama! Transforme emoções através do psicodrama! Εκπαίδευση στο ψυχόδραμα και επαγγελματική στέγαση Η Εκπαίδευση στο ψυχόδραμα στην Ελλάδα ακολουθεί διεθνή πρότυπα. Συνήθως περιλαμβάνει πολυετή φοίτηση, προσωπική θεραπεία, εποπτεία και πρακτική, με σύνολο ωρών που μπορεί να φτάνει ή να ξεπερνά τις 900 - 1200 ώρες, ανάλογα με τον οργανισμό. Οι Ψυχόδραμα ψυχολόγοι και άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που ολοκληρώνουν την εκπαίδευση αναγνωρίζονται από αντίστοιχες ενώσεις. Για τους ενδιαφερόμενους, τα τμήματα εισαγωγής και τα δοκιμαστικά σεμινάρια είναι ένας καλός τρόπος να γνωρίσουν τη μέθοδο πριν δεσμευτούν. Πώς επιλέγω ομάδα και θεραπευτή Το ταίριασμα με τον άνθρωπο που κρατά τη διαδικασία είναι καθοριστικό. Ζητήστε καθαρή ενημέρωση για κατάρτιση και εποπτεία, ρωτήστε πώς διαχειρίζεται θέματα ασφάλειας και αποφόρτισης, ακούστε την αίσθησή σας στο πρώτο ραντεβού. Η ομάδα χρειάζεται πλαίσιο: σταθερότητα ωρών, σαφείς κανόνες εμπιστευτικότητας, τρόπους επικοινωνίας για ακυρώσεις. Τα Τμήματα ψυχοδράματος που σέβονται αυτά τα βασικά χτίζουν δεσμό και θεραπευτικό βάθος. Για όσους αναζητούν συγκεκριμένους επαγγελματίες, ονόματα όπως Ψυχόδραμα Χορομίδου ή αναφορές σε Ψυχόδραμα Δανάη Χορομίδου εμφανίζονται συχνά σε διαδικτυακές αναζητήσεις στην Αθήνα. Καλό είναι να κοιτάζετε πέρα από το όνομα: ποια είναι η εκπαίδευση, ποια η φιλοσοφία δουλειάς, πώς δομείται η ομάδα, ποια είναι η σχέση κόστους - αξίας. Η πρώτη συμμετοχή: τι να περιμένετε Η πρώτη φορά είναι συνήθως πιο ήπια. Η προθέρμανση δίνει χώρο να γνωριστείτε, να δείτε τον ρυθμό της ομάδας, να εξοικειωθείτε με τη σκηνή. Κανείς δεν πιέζεται να γίνει πρωταγωνιστής. Πολλοί επιλέγουν να παρατηρήσουν στην αρχή. Από τη δεύτερη - τρίτη συνάντηση το σώμα χαλαρώνει, ο νους εμπιστεύεται, η φωνή βρίσκει τόνο. Δεν είναι σπάνιο, στο τέλος της πρώτης δράσης, να λέει κάποιος: “Νόμιζα ότι θα είναι θέατρο. Δεν ήταν. Ήμουν εγώ”. Παρεξηγήσεις και αλήθειες Το ψυχόδραμα δεν είναι θέατρο ψυχαγωγίας, δεν κρίνει κανείς την ερμηνεία σας. Δεν είναι επίσης χάος χωρίς όρια, έχει δομή και τεχνικές. Ο θεραπευτής δεν “σκηνοθετεί” για να φτιάξει ωραία εικόνα, αλλά για να υπηρετήσει το νόημα. Και, σημαντικό, δεν χρειάζεται να έχετε θεατρική εμπειρία. Αν μπορείτε να σταθείτε, να μιλήσετε και να αναπνεύσετε, έχετε όλα τα απαραίτητα. Υπάρχει και ο φόβος της εκφόρτισης. Ναι, μπορεί να έρθουν δάκρυα ή έντονα συναισθήματα. Όμως η μέθοδος είναι φτιαγμένη για να τα περιέχει. Το μοίρασμα στο τέλος, οι τεχνικές γείωσης, το κλείσιμο κύκλου, κρατούν το σύνολο ασφαλές. Συνδυασμοί με άλλες προσεγγίσεις

5. Πολλοί συνδυάζουν Ψυχόδραμα ψυχοθεραπεία με ατομική γνωσιακή ή ψυχαναλυτική εργασία. Ο συνδυασμός συχνά επιταχύνει την κατανόηση. Μια σκηνή που φωτίζεται στην ομάδα μπορεί να δουλευτεί αναλυτικά στο ατομικό ραντεβού. Αντίστροφα, ένα μοτίβο που επισημαίνεται στην ατομική θεραπεία βρίσκει στο ομαδικό ψυχόδραμα χώρο εφαρμογής και επανόρθωσης μέσω ρόλων. Το όφελος σε βάθος χρόνου Οι μεγάλοι καρποί δεν φαίνονται πάντα στο πρώτο μήνα. Με συνέπεια, οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν δεξιότητες ρόλων. Μαθαίνουν να ζητούν, να θέτουν όρια, να εκφράζονται με σαφήνεια, να βλέπουν τον άλλον χωρίς άμυνες. Η δημιουργικότητα αυξάνεται, όχι ως ταλέντο, αλλά ως καθημερινή ικανότητα να βρίσκεις λύσεις. Πολλοί αναφέρουν βελτίωση στη ρύθμιση άγχους, σε ψυχοσωματικά όπως κεφαλαλγίες, σφίξιμο στο στομάχι, διαταραχές ύπνου. Δεν υπάρχουν μαγικά ραβδιά, υπάρχει όμως διαδικασία που, όταν τιμηθεί, αλλάζει τον τρόπο που στεκόμαστε στον κόσμο. Παράδειγμα συνεδρίας, βήμα με βήμα Προθέρμανση 20 - 30 λεπτά: παιχνίδι ονομάτων με κίνηση, σύντομη άσκηση ρυθμού, ερώτηση check-in “με τι έρχεσαι σήμερα;”. Επιλογή πρωταγωνιστή και δράση 60 - 90 λεπτά: στήσιμο σκηνής, επιλογή βοηθητικών εγώ, εναλλαγή ρόλων, καθρέφτης, διπλοποίηση. Μικρά διαλείμματα ρύθμισης. Μοίρασμα 20 - 30 λεπτά: τα μέλη μοιράζονται προσωπικές αντηχήσεις, όχι συμβουλές. Ο θεραπευτής κλείνει τον κύκλο με ονοματισμό των θεμάτων που αναδύθηκαν και προτάσεις αυτοφροντίδας για την εβδομάδα. Πώς να προετοιμαστείτε πριν μπείτε σε ομάδα Μικρή, πρακτική προετοιμασία βοηθά. Φορέστε άνετα ρούχα. Φάτε ελαφριά πριν τη συνεδρία, αποφύγετε αλκοόλ. Αν έχετε ανησυχία ότι θα “παγώσετε”, πείτε το στον θεραπευτή από πριν. Φέρτε μαζί σας νερό και, προαιρετικά, ένα μικρό αντικείμενο που σας ηρεμεί. Αν συμμετέχετε σε Ψυχόδραμα on-line, φροντίστε να είστε σε χώρο όπου δεν θα σας διακόψουν, με σταθερή σύνδεση και κάμερα τοποθετημένη έτσι ώστε να κινείστε ελεύθερα. Συχνές ερωτήσεις που ακούω Πόσο διαρκεί ένα πρόγραμμα; Πολλά τμήματα ψυχοδράματος λειτουργούν σε κύκλους 12 - 24 συναντήσεων. Κάποιοι συνεχίζουν σε ετήσιες ομάδες. Η δέσμευση βοηθά τη θεραπευτική διαδικασία, γιατί η εμπιστοσύνη και η δυναμική χτίζονται στον χρόνο. Πόσοι άνθρωποι είναι στην ομάδα; Συνήθως eight έως 14. Με μικρότερες ομάδες η δράση πάει πιο βαθιά για τον καθένα, με μεγαλύτερες χρειάζεται προσοχή στη διαχείριση χρόνου. Τι γίνεται αν δεν θέλω να γίνω πρωταγωνιστής; Κανείς δεν υποχρεώνεται. Η συμμετοχή από ρόλους βοηθητικών εγώ και το μοίρασμα είναι ήδη θεραπευτικά. Συχνά, όταν νιώσει κανείς έτοιμος, επιλέγει μόνος του να φέρει σκηνή. Μπορώ να σταματήσω; Φυσικά, με σεβασμό στο πλαίσιο. Συνιστώ να ανακοινωθεί μία - δύο συναντήσεις πριν, ώστε να γίνει κλείσιμο και να μην μείνουν εκκρεμότητες. Η αξία των ονομάτων και των σχολών Ο χώρος του ψυχοδράματος έχει ποικιλία. Θα συναντήσετε σχολές που δουλεύουν πιο κοντά στο κλασικό ψυχοδράμα του Moreno και άλλες που ενσωματώνουν στοιχεία συστημικής ή σωματικής ψυχοθεραπείας. Αναζητήσεις όπως Ψυχόδραμα Χορομίδου ή Ψυχόδραμα Δανάη Χορομίδου μπορεί να σας οδηγήσουν σε συγκεκριμένους επαγγελματίες και προγράμματα στην Αθήνα. Αυτό που μετράει είναι η διαφάνεια: καθαρή παρουσίαση εκπαίδευσης, εποπτείας, δεοντολογίας. Μιλήστε με τον θεραπευτή, ζητήστε λεπτομέρειες για τη μεθοδολογία, ρωτήστε πώς διαχειρίζεται κρίσεις, πώς κλείνει κύκλους. Για επαγγελματίες: γιατί να εκπαιδευτώ στο ψυχόδραμα Αν είστε ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής, σύμβουλος ή εκπαιδευτικός, η εκπαίδευση στο ψυχόδραμα εμπλουτίζει την εργαλειοθήκη σας. Προσθέτει ικανότητες στη διαχείριση ομάδων, διδάσκει πώς να δουλεύετε με ρόλους, πώς να κρατάτε ένταση χωρίς να κατακλύζεστε. Η σωματική διάσταση ανανεώνει την κλινική σας ματιά. Και κάτι ουσιαστικό:

6. το ψυχόδραμα εκπαιδεύει και τον επαγγελματία να είναι παρών, να ακούει με όλο το σώμα, να ρισκάρει δημιουργικά μέσα σε ασφαλή όρια. Μια τελευταία εικόνα για να κρατήσετε Στο τέλος μιας έντονης δράσης, η ομάδα κάθεται σε κύκλο. Ο πρωταγωνιστής κρατά στα χέρια του ένα αντικείμενο που διάλεξε πριν ξεκινήσουμε, ένα μικρό βότσαλο. Το αγγίζει, ανασαίνει πιο βαθιά, σηκώνει τα μάτια. Δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια. “Ένιωσα ότι μπορώ να μετακινηθώ”, λέει. Αυτό είναι το Ψυχόδραμα. Η άκαμπτη σκηνή που μας κρατούσε δεμένους, αποκτά πόρτες. Μπαίνουμε, βγαίνουμε, αλλάζουμε θέση. Και κάπως έτσι, σιγά σιγά, αλλάζει η ζωή. Μικρός οδηγός επιλογής προγράμματος Ψάξτε τμήματα με σαφές πλαίσιο, σταθερότητα και κανόνες εμπιστευτικότητας. Επικοινωνήστε με τον θεραπευτή, ρωτήστε για εκπαίδευση, εποπτεία, φιλοσοφία δουλειάς. Δοκιμάστε ένα εισαγωγικό εργαστήριο πριν δεσμευτείτε μακροπρόθεσμα. Ελέγξτε το κόστος σε σχέση με τη διάρκεια και τη συχνότητα, ζητήστε πολιτική ακυρώσεων. Ακούστε το σώμα σας στην πρώτη επαφή. Άνεση και ασφάλεια είναι αδιαπραγμάτευτες. Το Ψυχόδραμα δεν υπόσχεται εύκολα θαύματα. Προσφέρει όμως κάτι σπάνιο και πολύτιμο: μια ζωντανή σκηνή όπου μπορείτε να πειραματιστείτε με νέους τρόπους ύπαρξης, να δείτε τον εαυτό σας από έξω, να δώσετε φωνή σε ό,τι έμενε βουβό. Στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα, με ομάδες δια ζώσης και online, με σεμινάρια και μακροχρόνια τμήματα, η πόρτα είναι ανοιχτή. Αν νιώθετε το κάλεσμα, κάντε το πρώτο βήμα. Οι ρόλοι σας περιμένουν να τους ξαναγράψετε.