آزمون خانه ــ درخت ــ آدم

1. آزمون خانه ــ درخت ــ آدم House – Tree – Person test

3. تهيه كنندگان المیرا ادبی سمیرا افشار لادن اقایی سبیکه اکبرزاده نرگس رستگار نفیسه علیدوست زير نظر اسما عاقبتي دكتري روانشناسي بالني متخصص كودك و نوجوان

4. تاریخچه: مراحل تحول کشیدن نقاشی در کودکان • 11 ماهگی :کودک بدون قصد خاص لکه و خطوطی را پدید می اورد ← هدف ارضای میل به کثیف کردن ← تحول روانی حرکتی • 18 ماهگی :ترسیم خطوط انحنا داری که از مرکز شروع می شود و بخشی از فضا را محدود می کند.اشکال مارپیچی و حلزونی هستند و بدون بلند کردن دست ترسیم می شوند.کودک جذب فعالیت است و نتیجه برایش مهم نیست.

5. 2سالگی:ترسیم خطوط حرکتی مهار شده ← گذار از خط پیوسته به ناپیوسته • 2.5 سالگی :ترسیم خطوط عمودی افقی نقطه چین و دایره • 3 سالگی:بستن خطوط تقلیدی ادراک شباهت و نام گذاری اشکال ،ادمک وزغ گونه، دایره مرکزی و چند خط متصل به ان ← معرف تحول کودک

6. 4 سالگی:با دقت و زمان طولانی تری به ترسیم می پردازدو نیاز دارد که نقاشی خود را شفاف شرح دهد.نقاشی فاقد جزییات است و در این سن می تواند به نقاشی چیزی که از انها خواسته شده بپردازد. • 5 سالگی: همه ی کودکان می توانند به ترسیم درخت ،ادم یا خانه بپردازند ← هندسی شدن اشکال • تا 11 سالگی:فقط بهبود در شیوه های قبلی که بیانگر تحول ادراکی حرکتی می باشد(هماهنگی ظریف تر دست و چشم) • از 11 سال به بعد:تحول عقلی و تفکر واقع نگری دیداری در نوجوانی که باعث می شود از نقاشی به عنوان یک شیوه بیان رویگردان شود ← استفاده از شیوه ای عمل و کلامی

7. نقاشی فرافکن • تفسیر نقاشی‌ها و به طور کلی آزمون‌های فرافکن در اصل بر مبنای نظریه روان‌تحلیلی استوارند. به نظر طرفداران مکتب روان‌تحلیل‌گری، بسیاری از جنبه‌های شخصیتی افراد از راه خودسنجی هوشیارانه و با استفاده از پرسش‌نامه‌ها قابل اندازه‌گیری نیست. • هنگامی که از آزمودنی خواسته می‌شود که روی یک برگ کاغذ نقاشی کند، او تصویرهای ذهنی، احساسات، افکار، حالت‌های درونی، تعارض‌ها و دیگر ویژگی‌های ناهشیار خود را به آنچه که می‌کشد فرافکنی می‌کند.

8. آزمون خانهـ درخت ـ آدم(HTP) • در اصل توسط بوک و همر تدوین شد که استدلال می‌کردند: علاوه بر نقاشی‌های تصویر انسان، نقاشی‌های خانه و درخت نیز احتمالا با جنبه‌های مربوط شخص رابطه دارند. خانه، درخت و آدم که همگی اشیای مأنوسی هستند، در نتیجه آزمودنی‌ها احتمالا به نقاشی کردن آن‌ها تمایل نشان می‌دهند و در مقایسه با سایر اشیا که بیشتر خنثی هستند تداعی‌های بیشتری را ایجاد می‌کنند.

9. روایی و پایایی: • توافق بین درجه بندی کنندگان(اعتبار نمره گذاری)0/93می باشد. • همبستگی بین HTP و WAIS بین 0.7 تا 0.75 می باشد.

10. روش اجرا: • روش اجرای HTP معمولا شبیه آزمون DAPاست، جز اینکه در این آزمون از آزمودنی خواسته می‌شود که روی یک برگ کاغذ تصویر یک خانه، یک درخت و یک آدم را نقاشی کند. • از آزمودنی خواسته می‌شود که تصویر یک خانه، یک درخت و یک انسان کامل(آزمودنی باید سعی کند که یک انسان کامل را نقاشی کند، نه یک کارتون یا یک آدم چوبی) را روی این برگ کاغذ بکشد، به طوری که در آن یک عمل نشان داده شود. این شیوه اجرا علاوه بر اینکه از نظر وقت مقرون به صرفه است، داستانی یکپارچه و فعال را به وجود می‌آورد.

11. نشانه‌های سازگاری در آزمون HTP: • این نشانه‌ها که توسط "برنز" مفهوم‌سازی و فهرست شده‌اند و در واقع نشانه‌های سلامتی هستند به شرح زیر است: • · خانه باید به عنوان محل خوشبختی مجسم شود و نشانه‌های گرمی، باز و پذیرا بودن را شامل شود. • · خانه باید دارای کلیت و یکپارچگی بوده و اشیا خانگی را شامل شود. • · درخت باید پر، کامل و هماهنگ کشیده شود و به گونه‌ای دیده شود که گویی در جهت بالا و به سوی بیرون حرکت می‌کند. انتظار می‌رود که شاخه‌های درخت سالم و پرورش‌یافته باشد و پیوسته جلوه کنند و شکسته نباشند. • · همچنین در نقاشی‌های افراد سالم، درباره آدمی که در آزمون کشیده می‌شود می‌توان به ویژگی‌های مختلف نقاشی‌ها که نشان‌گر عزت نفس، اعتماد به نفس، احساس امنیت، کارکرد خوب در روابط میان‌فردی، باز بودن نسبت به خود و نسبت به محیط، سازمان دادن به خود و زندگی است، مختصرا و به شرح زیر اشاره کرد:

12. 1. عزت نفس: نقاشی دارای اندازه متوسط است. وضعیت نقاشی دارای انسجام بوده، باز و متوازن است. کیفیت خطوط مشخص و محکم بوده و همه قسمت‌های اساسی(پاها، بازوها، سر و وجود شرایط لازم برای حرکت) در نقاشی وجود دارد. • 2. امنیت و اعتماد به نفس: تصویر در وسط صفحه و در وضعیت مناسب کشیده شده است و بالقوه می‌تواند حرکت کند، انعطاف‌ناپذیر و منجمد نیست، کیفیت خطوط مناسب است، نه بیش از اندازه پررنگ و نه بیش از اندازه کم‌رنگ است. • 3. باز بودن: تصویر بالقوه می‌تواند با محیط تعامل کند، وضع اندام و قیافه باز است. • 4. ثبات و نظم: نقاشی کامل به نظر می‌رسد. هیچ یک از اجزای مهم تصویر حذف نشده یا ناتمام نمانده است. بخش‌های مختلف تصویر یکپارچه و مکمل یکدیگرند. • 5. هویت جنسی: تصویر به گونه مشخص زن یا مرد را نشان می‌دهد و همه اجزای اساسی در تصویر دیده می‌شود. این ویژگی‌ها و همچنین کیفیت کلی نقاشی نشان‌گر سازگاری روانی آزمودنی است.

13. تفسیر: • خانه، درخت و آدم ممکن است به عنوان جنبه‌های مختلف خود(self) تلقی شوند. خانه نماینده بخشی از خود است که با بدن رابطه دارد و نیز نماینده پرورش یا نوازش، ثبات و به مفهوم احساس تعلق داشتن است. • درخت بیشتر با رشد و تحول، سرزندگی و نیروی حیاتی شخص رابطه دارد • تصویر آدم در این آزمون معرف مستقیم‌تری از "خود" است. • اندازه‌های نسبی و کیفیت این دو تصویر ممکن است نگرش‌ها و احساسات آزمودنی را نسبت به این دو جنبه شخصیت وی آشکار سازند. • کشیدن هر یک از این سه تصویر درجه اهمیت آنها را منعکس می‌سازد.

14. این تفسیر به تجارب بالینی و همچنین بر نظریه‌های ناهشیار استوار است. متخصصان بالینی باید سعی کنند تا از طریق تعامل با آزمودنی همچنین با یکپارچه کردن رهنمودهای لازم در بافت داده‌های مصاحبه‌ای، بتوانند به تفسیر مناسبی از محتوای نقاشی دست یابند. تعامل درمانگر ـ آزمودنی در مورد نقاشی را می‌توان با یک پرسش باز، مثلا با طرح این پرسش که در نقاشی چه می‌گذرد، آغاز کرد.

15. بزرگ←فرد کناره گیر با دنیای درونی و تخیلی فقدان←خودداری و جهت یابی محسوس و عینی با پنجره←تمایل به دیدن محیط از طریق دنیای تصورات تخیلی نشانگر زندگی تخیلی یا بعد ذهنی بام دیوار درجه نیرومندی خود دیوار فروریخته از هم پاشیدگی شخصیت محکم کاری افراطی در کشیدن دیوار ←ترس از هم پاشیدگی دیوار شفاف ←ضعف در ازمایشواقعیت در و پنجره کوچک یا با میله اهنی←کمرو و منزوی و غیر قابل دسرس یزرگ←خود نمایی و عورت نمایی فقدان←ویژگی های بالا بصورت شدید تر بازیا پنجره زیاد←نیاز شدید به تماس و ارتباط با دیگران دودکش قابلیت دسیابی و گرمی شخص یا درجه احساس قدرت و مردانگی فقدان←نافعالی یا نبود جو گرم روانی در زندگی خانوادگی دود طبیعی نشانه محیط گرم دود زیاد←تنش درونی،پرخاشگری بازداری شده ،تعارض،اشفتگی هیجانی خانه

16. لاغر و باریک←سطح سازگاری نامطمئن همراه با گره یا سوراخ←تجارب اسیب زا پوسته ضخیم←اضطراب سایه زدن با خطوط پر رنگ←حالت دفاعی ←نشان دهنده میزان عزت نفس و سلامت شخصیت تنه یه سمت بالا←جاه طلب به سمت پایین←انرژی سطح پایین شاخه بریده شده←احساس اسیب دیدگی شاخه خشک←تهی بودن و نا امیدی همراه با اشیانه←فرار از یک محیطتهدید کننده ←نشان دهنده ی رشد و نمو شخص و میزان منابع ادراک شده شاخه ریشه←درجه ثبات و استقرار وامنیت کوچک←کنار امدن با زندگی برای شخص دشوار است خشکیده←تهی بودن و اضطراب درخت

17. ادم اندازه بزرک ادم←پرخاشگری تیز کشیدن انگشتان←پرخاشگری چشم یزرگ← کنجکاوی نکشیدن دهان←سرزنش به خاطر حرف زدن.منع حرف زدن تقلیل اعضا←افسردگی حذف کلی اجزای مهم یا نامناسب کشیدن شانه ها←تکانشگری

27. مقالات: • شناخت مشکلات کودکان دارای اختلالات یادگیری با استفاده از تست نقاشی HTP و تستDAP در مقایسه با کودکان عادی(1386) • اندازه گیری اضطراب در کودکان سونامی زده در سریلانکا توسط مقیاس تجدید نظر شده اضطراب اشکار و تست ترکیبی HTP (2006)

28. استفاده از نقاشی های فرافکن برای ارزیابی نشانه ای اضطراب(2011) • آزمون خانه درخت شخص با کودکانی که مورد آزار جنسی قرار کرفتند(2003) • توسعه سیستم نمره گذاری برای KHTP • کشیدن نقاشی انسان مربوط به کودکانADHD • کودکان دارای اختلالات هورمونی و مورد سوءاستفاده قرار کرفته و نقاشی

29. منابع: • بهرامی، هادی؛ آزمون‌های فرافکنی شخصیت • گراث مارنات، گری؛ راهنمای سنجش روانی حسن‌پاشا شریفی و محمدرضا نیکخو • پاشا شریفی، حسن؛ نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت • دادستان ،پریرخ ؛ ارزشیابی شخصیت کودکان