Μικροβιολογία του πόσιμου νερού

1. Μικροβιολογία του πόσιμου νερού Αθηνά Μαυρίδου Καθηγήτρια ΜΙκροβιολογίας Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων ΤΕΙ Αθήνας

2. Προέλευση της επιβάρυνσης • Η σημαντικότερη απαίτηση για τη παροχή ασφαλούς νερού είναι η προστασία της πηγής και της περιοχής της από ρύπους ανθρώπινης ή ζωικής προέλευσης, κυρίως από αστικά απόβλητα και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. • Η πρόληψη της ρύπανσης είναι ασφαλέστερη από την προσπάθεια καθαρισμού ενός νερού ήδη ρυπασμένου

3. Παράγοντες επιβάρυνσης • Μικροβιολογικοί (βακτήρια, παράσιτα, ιοί, μύκητες): αποτελούν τις συχνότερες αιτίες επιδημιών, 90% του συνόλου. Καταλήγουν στο νερού με τα κόπρανα ανθρώπων, ζώων. • Χημικοί: όχι πολύ συχνοί (8%) αλλά όταν συμβούν η βλάβες στην υγεία είναι σοβαρότερες, κυρίως από φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα. • Αλλοι: παραπροϊόντα τηςαπολύμανσης (ΤΤΜs κλπ)

4. Παθαίνουν λοιμώξεις • 8.000.00 Αμερικανοί τον χρόνο από πόσιμο νερό Μέχρι 3.500.000 από νερά κολύμβησης (HRWM, 2007).

6. Σημεία παρακολούθησης • Υδροφόρος ορίζοντας • 􀂾 Πηγή • 􀂾 Περιοχή πηγής • 􀂾 Επεξεργασία • 􀂾 Απολύμανση • 􀂾 Δίκτυα πόλης (διαρροή, διάβρωση) • 􀂾 Ενδιάμεσες υδροδοτήσεις (πηγάδια) • 􀂾 Κτίρια (δεξαμενές) • 􀂾 Οικία π.χ. Χρήση οικιακών φίλτρων

7. Παθογόνος δράση • Παθογόνοι μικροοργανισμοί: Προκαλούν λοιμώξεις σε όλο τον πληθυσμό αν βρεθούν στο νερό σε κατάλληλη συγκέντρωση- μολυσματική δόση (ΜΔ) • Δυνητικά παθογόνοι: προκαλούν λοιμώξεις στις ευαίσθητες ομάδες (παιδιά, ασθενείς, ηλικιωμένους) • Μικροοργανισμοί αλλοιώσεων: επηρεάζουν τις οργανοληπτικές ιδιότητες του νερού (γεύση, οσμή, χρώμα)

8. Χρόνος επιβίωσης Είναι ο χρόνος αδρανοποίησης αφού απομακρυνθεί από το σώμα του ανθρώπου • Υποπίπτει σε κατάσταση αδράνειας (μη καλλιεργητικές μορφές) • Θάνατος Ο χρόνος αυτός επηρεάζεται από παράγοντες όπως η ηλιοφάνεια, η θερμοκρασία, ο ανταγωνισμός, τα θρεπτικά συστατικά του νερού

10. ΔΕΙΚΤΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ • Υπάρχουν δείκτες κοπρανώδους ρύπανσης οι οποίοι υποδεικνύουν ρύπανση κοπρανώδους προέλευσης • Στην πλειοψηφία τους αποτελούν φυσική χλωρίδα του εντέρου του ανθρώπου, ζώων και οι περισσότεροι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΘΟΓΟΝΟΙ • Βρίσκονται στο έντερο σε μεγάλη συγκέντρωση • Ανιχνεύονται με απλές τεχνικές • Χρησιμοποιούνται και μη κοπρανώδεις δείκτες

11. ΔΕΙΚΤΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ

12. Υδατογενείς λοιμώξεις • Προκαλούν μεγάλο αριθμό κρουσμάτων • Συχνά μετά την πρωτογενή υπάρχει δευτερογενής μετάδοση λόγο μεγάλης διάδοσης • Προκαλούνται από «κλασσικούς» μικροοργανισμούς» «αναδυόμενους» μικροοργανισμούς • Η πρόκληση εξαρτάται από την συγκέντρωση του παθογόνου στο νερό, το ποσόν κατάποσης, την μολυσματικότητα του παθογόνου, την αντοχή του ατόμου.

13. Salmonella spp • Σαλμονέλλες γαστρεντερίτιδων(>2000 τύποι, κυρίως Salmonella enteritidis (υψηλή ΜΔ) • Σαλμονέλλες τυφοειδούς και παρατύφων (μικρή ΜΔ) • Οι επιδημίες χαρακτηρίζονται απο εκρηκτική έναρξη και ακολουθεί δευτερογενής έξαρση από μετάδοση από άτομο σε άτομο • Η παρουσία τους σε υπόγεια νερά δηλώνει σφάλματα στην διαχείρηση του συστήματος.

14. Shigella spp • Σιγκέλλες γαστρεντερίτιδων (3 τύποι) και η Shigella dysenteriae (δυσεντερία) • Tοξινη τύπου shiga • Είναι αποκλειστικοί άποικοι του ανθρώπου • Είναι ισχυρά παθογόνα με αιματώδη κόπρανα • Η παρουσία τους υποδηλώνει πρόσφατη μόλυνση • Εχουν μικρή ΜΔ

15. Campylobacter jejuni • Υπάρχουν 14 είδη, κυρίως Campylobacter jejuni • Εχει σχετικά μικρή ΜΔ • Μετάδοση στο νερό κυρίως μέσω των πτηνών • Επιβιώνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε μη χλωριωμένα νερά χαμηλής θερμοκρασίας

16. Escherichia coli 0157:H7 • Παράγει ισχυρή τοξίνη τύπου shiga και προκαλεί δυσεντερία με αιματώδη κόπρανα και Αιμολυτικό ουρεμικό σύνδρομο (10%) • Eχει πολύ μικρή Μ.Δ • Πολλές επιδημίες (Καμπούλ, 1990, 243 κρούσματα, Σκωτία, 1991, 496 κρούσματα. Οντάριο, 2.500/5000 κατοίκους!) • Αποτελεί αναδυόμενο μικροοργανισμό.

17. Vibrio cholerae • Δύο τύποι, Vibrio cholerae 01 και “El Tor” • Πρώτη φορά Αγγλία, 1832. • Παράγει ισχυρή εντεροτοξίνη που προκαλεί διαταραχή των ηλεκτρολυτών. • Εχει μεγάλη ΜΔ. • Εχει προκαλέσει πολλές επιδημίες τα τελευταία 15 χρόνια( Βεγγάλη, 1992) και μία πανδημία στην Ν. Αμερική (>1.000.000 κρούσματα και 10.000 θάνατοι). Ευνοείται από χαμηλό επίπεδο υγιεινής • Θεωρείται αναδυόμενο παθογόνο.

18. Επιδημία χολέρας στην Αλβανία

19. Ιοί εντερικής προέλευσης • Δεν πολλαπλασιάζονται έξω από ζωντανό κύτταρο. • 􀂀 Προκαλεί ελαφρά αλλά επίμονα συμπτώματα • 􀁹 Entero-ιοί • 􀁹 Ιός της Ηπατίτιδας Α • 􀁹 Noro-ιοί • 􀁹 Rota-ιοί • 􀁹 Ιός της Ηπατίτιδας Ε (χοίροι)

21. Παθογόνα στο νερό και χρόνιες νόσοι • Διαβήτης  ιός Coxsackie B4 • Μυοκαρδίτιδες ιός echovirus • Καρκίνος πεπτικού Helicobacter sp. • Αρθρίτις Klebsiella • Σύνδρομο Guillian-Barré  Campylobacter

22. Τα φίλτρα του νερού • Υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες (ενεργός άνθρακας,αντίστροφη όσμωση, διήθηση, ιόντα). • Η χρήση τους απαιτεί προσοχή στις οδηγίες, αλλιώς μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, την πρόκληση λοιμώξεων.

23. Cryptosporidium parvum • Πρωτόζωο υπεύθυνο για μεγάλο αριθμό επιδημιών και • κρουσμάτων • 􀂀 Είναι υποχρεωτικά ενδοκυτταρικό υδατογενές παράσιτο που • μολύνει τον άνθρωπο, τα βοοειδή, τα πουλιά, τα ψάρια και τα • ερπετά. • 􀂀 Η μεγαλύτερη υδατογενής επιδημία (Milwaukee1993,400.000 • κρούσματα). • 􀂀 Πολύ μικρή μολυσματική δόση (10 κύστεις) • 􀂀 Προκαλεί διάρροια, κυρίως σε ανοσοκατεσταλμένους • 􀂀 Παρόμοια προβλήματα από αμοιβάδες και γιάρδια.