สัญญาณชีพ

1. สัญญาณชีพ อรณัฐชา ศิลารักษ์ พยาบาลวิชาชีพ ปฏิบัติการ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านดงจงอาง

2. ความหมาย • สัญญาณชีพ (V/S) หมายถึง อุณหภูมิ ชีพจร การหายใจ และความดันโลหิต สัญญาณชีพเป็นสิ่งที่บ่งชี้ถึงสภาวะสุขภาพของบุคคล การวัดสัญญาณชีพใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการตัดสินสภาวะสุขภาพของ ผู้ป่วย การเปลี่ยนแปลงของสัญญาณชีพสามารถบ่งบอกถึงการเปลี่ยนแปลงในการทำหน้าที่ของร่างกายได้

3. อุ ณ ห ภู มิ • อุณหภูมิของร่างกายเป็นความสมดุลระหว่างความร้อนที่ร่างกายผลิตขึ้นกับความร้อนที่สูญเสียไปจากร่างกาย (การควบคุมอุณหภูมิ - Thermoregulation)

4. ปาก • ข้อดี • -วัดง่าย • -ผู้ป่วยเปลี่ยนท่าได้ • -ไม่ก่อให้เกิดความลำบากใจและความวิตกกังวล • -ค่าแม่นยำ • -เป็นตัวบ่งชี้การเปลี่ยนแปลง CBT ได้อย่างรวดเร็ว • ข้อเสีย • -ผู้ป่วยต้องปิดปากอมปรอทไว้ • -มีผลจากการรับประทานอาหารหรือน้ำดื่มที่ร้อนหรือเย็น, การสูบบุหรี่ (จำเป็นต้องคอย 15-30 นาที), การเคี้ยวหมากฝรั่ง และการได้รับ O2 face mask

5. ทางทวารหนัก • ข้อดี • แม่นยำมากกว่า • ข้อเสีย • ไม่ง่ายต่อการใช้ • อาจทำให้เกิดความลำบากใจ, ขวยเขินและกังวล, ผู้ป่วยเคลื่อนไหวไม่สะดวก • ข้อห้ามไม่ใช้วัดในผู้ป่วยต่อไปนี้ : newborns, ผู้ป่วยมีอาการท้องเสีย, โรคเกี่ยวกับทวารหนักหรือการผ่าตัดทวารหนัก, โรคหัวใจหรือการผ่าตัดโรคหัวใจ, มีแนวโน้มว่าจะมี bleeding ในเด็ก newborns การวัดปรอททางทวารหนัก ทำให้เกิดแผล และ rectal perforations • ต้องใช้การหล่อลื่น

6. การวัดทางรักแร้ • ข้อดี • -ง่าย • -ปลอดภัย • -ไม่ต้องใส่อุปกรณ์เข้าไป (non invasive) • -ใช้กับ newborns และ uncooperative ได้ • ข้อเสีย • -ใช้เวลาในการวัดนาน • -ต้องให้ Pt อยู่ท่านี้ต่อไปโดยพยาบาลต้องคอยจับ

7. ชี พ จ ร • ชีพจรเป็นแรงสะเทือนของกระแสเลือด ซึ่งเกิดจากการบีบตัวของหัวใจห้องล่างด้านซ้าย ทำให้ผนังของหลอดเลือดแดงขยายออกเป็นจังหวะ เป็นผลให้สามารถจับชีพจรได้ตลอดเวลา

8. ตำแหน่งชีพจร • 1.peripheral • 1.1Temporal เส้นเลือดเท็มพอรัสทอดผ่านเหนือกระดูก เท็มพอรัลของศีรษะ • 1.2Carotid อยู่ด้านข้างของคอ คลำได้ชัดเจนจุดบริเวณมุมขากรรไกรล่าง • 1.3Brachial อยู่ด้านในของกล้ามเนื้อ biceps ของแขน • 1.4Radial อยู่ข้อมือด้านในบริเวณกระดูกปลายแขนด้านนอกหรือด้านหัวแม่มือ เป็นตำแหน่งที่นิยมจับชีพจรมากที่สุด เพราะเป็นที่ที่จับได้ง่ายและไม่รบกวนผู้ป่วย • 1.5Femoral อยู่บริเวณขาหนีบ • 1.6Poplitealอยู่บริเวณข้อพับเข่า อยู่ตรงกลางข้อพับเข่า, หาค่อนข้างยาก แต่ถ้างอเข่าก็สามารถคลำได้ง่ายขึ้น • 1.7Posterior tibialอยู่บริเวณหลังปุ่มกระดูกข้อเท้าด้านใน • 1.8Dorsalispedisอยู่บริเวณหลังเท้าให้ดูตามแนวกลางตั้งแต่หัวเข่าลงไป ชีพจรที่จับได้จะอยู่กลางหลังเท้าระหว่างนิ้วหัวแม่เท้ากับนิ้วชี้ • 2.Apical pulse • ฟังที่ยอดหัวใจ (Apex) ในผู้ใหญ่จะอยู่ที่ 5thintercostal space, left mid clavicular line

9. อัตราการเต้นของชีพจร • ทารกแรกเกิด ถึง 1 เดือน ประมาณ 120-160 bpm • 1-12 เดือน ประมาณ 80 – 140 bpm • 12-2 ปี ประมาณ 80 – 130 bpm • 2 – 6 ปี ประมาณ 75 – 120 bpm • 6 – 12 ปี ประมาณ 75 – 110 bpm • วัยรุ่น-วัยผู้ใหญ่ ประมาณ 60 – 100 bpm

10. ก า ร ห า ย ใ จ • กระบวนการแลกเปลี่ยนก๊าซของร่างกายระหว่างอากาศภายนอกกับเซลล์ กระบวนการหายใจ มี 3 กระบวนการที่แตกต่างกัน แต่มีความสัมพันธ์กัน

11. สิ่งที่ต้องสังเกตในการหายใจสิ่งที่ต้องสังเกตในการหายใจ • อัตราการหายใจ • ความลึก • จังหวะ • ลักษณะ

12. อัตราการหายใจ • 1. ทารกแรกเกิด (newborn) ประมาณ 35-40 bpm • 2. ทารก (6 เดือน) ประมาณ 30-50 bpm • 3. 2 ปี ประมาณ 25-32 bpm • 4. เด็ก ประมาณ 20-30 bpm • 5. วัยรุ่น ประมาณ 16-19 bpm • 6. ผู้ใหญ่ ประมาณ 16-20 bpm

13. ค ว า ม ดั น โ ล หิ ต ความดันโลหิตสูง ความดันสูงกว่าปกติ ค่าบนสูงกว่า 140 mm .Hg,ค่าล่างสูงกว่า 90 mm.Hg. • อาการ ปวดศีรษะ บริเวณท้ายทอย ตาพร่า หรือมองไม่เห็น คลื่นไส้ อาเจียน ชักและหมดสติในที่สุด • ความดันโลหิตต่ำ ความดันลดต่ำลงกว่าปกติ ค่าบน ต่ำกว่า 90 mm .Hg, ค่าล่างต่ำกว่า 60 mm.Hg • อาการ อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เหนื่อยง่ายกว่าปกติ หน้าซีด เหงื่อออก ตัวเย็น เป็นลมหมดสติ

14. วิธีวัดความดัน