T ürkçe

1. Türkçe Edebî Sanatlar ( Söz Sanatları )

2. Benzetme ( Teşbih ) Sanatı • Benzetme ( Teşbih ) • Bir kavramı, daha güçlü anlatabilmek amacıyla, aralarında benzerlik ilişkisi bulunan iki varlık yada kavramdan nitelikçe zayıf olanın güçlü olana benzetilme sanatına “benzetme ( teşbih )” denir.

3. Benzetmede dört öğe vardır :

4. Örnek

5. Örnek

6. Benzetme ( Teşbih ) Sanatı • Dikkat ! • Benzetmenin temel öğeleri ; • Benzeyen • Benzetilen ( Kendisine Benzetilen ) • Diğer ikisi ise yardımcı öğelerdir. • Her zaman “ benzetme yönü ” ve “ benzetme edatı ” kullanılmayabilir.

7. Tam Teşbih ( Tam Benzetme ) • Tam Teşbih ( Tam Benzetme ) • Benzetmenin dört öğesinin de kullanıldığı benzetmedir. BENZEYEN BENZETME YÖNÜ BENZETME EDATI BENZETİLEN

8. BENZETME YÖNÜ BENZETME EDATI BENZETİLEN BENZEYEN TAM BENZETME

9. Teşbih – i Beliğ ( Güzel Benzetme ) • Teşbih i Beliğ ( Güzel Benzetme ) • Yalnızca “ benzeyen” ve “ benzetilen ” öğeleriyle yapılan benzetmeye denir. • Güzel benzetmede ; • Benzetme yönü ve • Benzetme edatı yer almaz.

10. Örnek BENZEYEN BENZETİLEN TEŞBİH – İ BELİĞ ( GÜZEL BENZETME )

11. Örnek BENZEYEN TEŞBİH – İ BELİĞ GÜZEL BENZETME BENZETİLEN

12. Tezat ( Zıtlık ) Sanatı • Tezat ( Zıtlık ) Sanatı • Anlamca birbirine karşıt ( zıt ) olan iki sözcük, kavram, duygu ve düşüncenin birlikte kullanılması sanatına tezat ( zıtlık ) sanatı denir.

13. Örnek 1

14. Örnek 2 Dost – düşman zıt kavramlardır. Zıt anlamların bir arada kullanılmasından dolayı tezat sanatı vardır.

15. Örnek 3 GÜLMEK KAN AĞLAMAK

16. Örnek Cümleler • Karlar etrafı beyaz bir karanlığagömdü. • Ağlarım aklıma geldikçe gülüştüklerimiz. • Gülmektenağlamaya vakit kalmıyor. • Gündüzlerimgece oldu yine.

17. Mübalağa ( Abartma ) Sanatı • Mübalağa ( Abartma ) Sanatı • Bir nesneyi , bir olay ya da bir durumu , bir fikri daha kuvvetli belirtmek için olduğundan çok ya da az gösterme sanatına “ mübalağa ( abartma )” denir. • Özellikler normal ölçülerin dışında verilir. • Bu ölçüler daha çok büyüklük , çokluk yönündedir.

18. Örnek 1 İşim gücüm budur benim Gökyüzünü ben boyarım her sabah Hepiniz uykudayken Uyanır bakarsınız ki mavi… Deniz yırtılır kimi zaman Bilmez misiniz kim diker Ben dikerim… Orhan Veli KANIK

19. Örnek 2 Toplasam göz yaşım koca göl olur. Bir ah çeksem dağı taşı eritir. Gözüm yaşı değirmeni yürütür. Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın. Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın.

20. Teşhis ( Kişileştirme ) Sanatı • Teşhis ( Kişileştirme ) Sanatı • İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıklara insana özgü özellikler yakıştırma sanatıdır. • Bu sanat genellikle şiir , hikaye ve bilhassa fabl ve masallarda kullanılır.

21. Örnek 1 Karşı dağların başında Salkım salkım duran bulut Saçın çözüp benim için Yaşın yaşın ağlar mısın? Saç çözmek İNSAN Ağlamak

22. Örnek 2

23. Örnekler

24. İntak ( Konuşturma ) Sanatı • İntak ( Konuşturma ) Sanatı • İnsan dışındaki varlıkları konuşturma, onlara söz söyletme sanatıdır. • İntak sanatının olduğu yerde “ teşhis ( kişileştirme ) ” sanatı da vardır. • İntak sanatı “ fabl ” türü yazılarda sıkça kullanılır.

25. Örnek SİVRİSİNEK KİŞİLEŞTİRİLMİŞ ( TEŞHİS ) SİVRİNEK KONUŞTURULMUŞ ( İNTAK )

26. Örnekler

27. İstiare ( Eğretileme ) • İstiare ( Eğretileme ) • Bir şeyi anlatmak için ona benzetilen başka bir şeyin adını kullanma sanatına “ istiare ( eğretileme )”denir. • İstiare, benzetmenin temel öğelerinden yalnız birisiyle yapılan bir benzetme sanatıdır. • İstiarede , benzetmenin temel öğelerinden biri ( benzeyen veya benzetilen ) söylenmez. Sözcük , benzetme yoluyla başka bir sözcüğün yerini tutar.

28. İstiare ( Eğretileme ) • İstiare ( Eğretileme ) sanatı iki şekilde incelenir : • Açık İstiare ( Eğretileme ) • Kapalı İstiare ( Eğretileme )

29. Açık İstiare ( Eğretileme ) • Açık İstiare ( Eğretileme ) • Benzetmenin temel öğelerinden BENZETİLEN ile yapılan istiarelerdir. BENZETİLEN ( NİTELİKÇE GÜÇLÜ ) AÇIK İSTİARE

30. Örnek 1 Bu dizelerde beşikte yatan bebektir ve söylenmemiştir. Bebek yerine kendisine benzetilen“ kuzu” söylenerek Açık istiare yapılmıştır.

31. Örnek 2 Bu ifadede KADIN , BENZEYEN olarak algılanmalıdır. BENZETİLEN ise DİŞİ KUŞ olarak verilmiştir. Yani , KADIN söylenmediğinden açık istiare yapılmıştır.

32. Örnek 3 Bu dizede ise ak saçlarkarabenzetilmiş ama söylenmemiştir. Sadece kar ( benzetilen ) kullanılarak AÇIK İSTİARE yapılmıştır.

33. Kapalı İstiare ( Eğretileme ) • Kapalı İstiare ( Eğretileme ) • Benzetilen kullanılmayıp yalnız BENZEYEN ile yapılan istiarelere “ kapalı istiare” denir. • Kapalı istiarelerde aynı zamanda kişileştirme ( teşhis ) sanatı da vardır. Çünkü insan dışı varlıklar insan özelliği kazanmış olur.

34. Kapalı İstiare ( Eğretileme ) BENZEYEN NİTELİKÇE ZAYIF KAPALI İSTİARE

35. Örnek 1 Bu cümlede, Ali , aslana benzetilmiş , fakat aslan söylenmeyerek kapalı istiare yapılmıştır.

36. Örnek 2 Bu cümlede “ tekerlekler”benzeyendir; bir şeyler anlatan insana benzetilmiştir. İnsan söylenmeyerek kapalı istiare yapılmıştır.

37. Örnek 3 Bu cümlede ise gün ( güneş ) , boynu bükük bir insana benziyor. Ancak benzetilen ( insan ) söylenmeyerek kapalı istiare yapılmış.

38. Uyarı • Kapalı istiarelerde aynı zamanda “ kişileştirme” de vardır. Çünkü insan dışı varlıklar insan özelliği kazanırlar. • Örneklerdeki “ tekerlek ” ve “ gün ” sözcükleri insan özelliği kazanmıştır.

39. Cinas Sanatı • Cinas Sanatı • Yazılışları ve okunuşları aynı , anlamları farklı sözcüklerle oluşturulan sanata “ cinas” sanatı denir. • Cinas sanatında yer alan kelimelerde anlam farklılıklarına dikkat edilmelidir. • Cinaslı kafiyelerle yazılmış dörtlüklerde aynı zamanda cinas sanatı da söz konudur.

40. Örnek 1 GEÇ : Gereken vakitten sonrası GEÇ : Geçmek fiilinin emri

41. Örnek 2 ÖĞÜT ( Fiil ) Tane durumundaki nesneleri ezerek un haline getirme işi ÖĞÜT ( İsim ) Nasihat

42. Ad Aktarması( Mecaz – ı Mürsel / Düz Değişmece ) • Ad Aktarması ( Mecaz – ı Mürsel / Düz Değişmece ) • Bir sözün benzetme amacı güdülmeden başka bir söz yerine kullanılmasıdır. • Ad aktarmalarında gerçek anlam ile kullanılan sözcük arasında bir ilişki ve bağın bulunması gerekir.

43. Örnekler

44. Örnekler