บทที่ 2

1. บทที่ 2 อุปสงค์อุปทาน และภาวะดุลยภาพ

2. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความหมายอุปสงค์ หนังสือหน้า 13 เลขหน้า 2/2 อุปสงค์(demand) 2.1 ความหมายของอุปสงค์ “จำนวนสินค้าและบริการชนิดใดชนิดหนึ่งที่ผู้บริโภคต้องการซื้อภายในระยะเวลาที่กำหนดให้ ณ ระดับราคาต่าง ๆ กันของสินค้าชนิดนั้น หรือ ณ ระดับรายได้ต่าง ๆ กันของผู้บริโภค หรือ ณ ระดับราคาต่าง ๆ กันของสินค้าชนิดอื่นที่เกี่ยวข้อง”

3. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ปัจจัยตัวกำหนดอุปสงค์ หนังสือหน้า 13 เลขหน้า 2/4 2.3 ปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดอุปสงค์และฟังก์ชันอุปสงค์ (demand determinants and demand function) 2.3.1 ปัจจัยที่เป็นตัวกำหนดอุปสงค์ 1) ระดับราคาสินค้าชนิดนั้น ๆ ในตลาด (price : Px) ด้วยเหตุที่ ผู้บริโภคมีรายได้จำกัด การที่ราคาสินค้าชนิดหนึ่งสูงขึ้นจะทำให้ผู้บริโภคบางคนใช้สินค้าชนิดอื่นซึ่งราคายังคงที่ทดแทนจำนวนซื้อสินค้าและบริการชนิดนั้นก็จะลดลง ในทางตรงข้ามถ้าราคาสินค้าและบริการชนิดหนึ่งลดลง ผู้บริโภคก็จะซื้อสินค้าและบริการชนิดนั้นมากขึ้น

4. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ปัจจัยตัวกำหนดอุปสงค์ หนังสือหน้า 14 เลขหน้า 2/5 2) ระดับรายได้เฉลี่ยของผู้บริโภค (Income : I) โดยทั่วไปเมื่อรายได้เฉลี่ยของผู้บริโภคสูงขึ้น ทำให้การซื้อสินค้าและบริการชนิดหนึ่ง ๆ เปลี่ยนแปลงไป โดยจะเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน ในกรณีที่เป็นสินค้าปกติ (normal goods) และสินค้าฟุ่มเฟือย (luxury goods) แต่จะเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางตรงกันข้ามกันในกรณีที่เป็นสินค้าด้อยคุณภาพ (inferior goods)

5. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ปัจจัยตัวกำหนดอุปสงค์ หนังสือหน้า 14 เลขหน้า 2/6 3) การเปลี่ยนแปลงระดับราคาสินค้าและบริการชนิดอื่นที่เกี่ยวข้อง (1) สินค้าที่ใช้ทดแทนกัน (substitute) การเปลี่ยนแปลงของ ระดับราคาสินค้าประเภทนี้จะทำให้จำนวนซื้อสินค้าเดิม (Qx) เปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเดียวกัน (2) สินค้าที่ใช้ประกอบกัน (complement) การเปลี่ยนแปลงของ ระดับราคาสินค้าประเภทนี้ย่อมทำให้จำนวนซื้อสินค้าเดิม (Qx) เปลี่ยนแปลงไปในทางตรงกันข้าม 4) ขนาดของประชากรทั้งหมด (population size : Pz) เมื่อประชากรเพิ่มขึ้นความต้องการสินค้าและบริการจะสูงขึ้น ด้วย

6. 5) การกระจายรายได้ระหว่างครัวเรือน (income distribution between household : Di) ประเทศที่มีการกระจายได้ที่เลว (มี ความเหลื่อมล้ำกันมาก) จำนวนซื้อสินค้าและบริการบางชนิด (สินค้าสำหรับผู้ที่มีรายได้สูง) จะสูงขึ้น ในขณะที่จำนวนซื้อ สินค้าและบริการบางชนิด (สินค้าสำหรับผู้ที่มีรายได้ต่ำ) จะ ลดลง 6) รสนิยมหรือความพอใจของผู้บริโภค (taste : T) 7)ดินฟ้าอากาศหรือฤดูกาล (seasonal: S) อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ปัจจัยตัวกำหนดอุปสงค์ หนังสือหน้า 14 เลขหน้า 2/7

7. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ฟังก์ชันอุปสงค์ หนังสือหน้า 15 เลขหน้า 2/8 2.3.2 ฟังก์ชันอุปสงค์ (demand function) ฟังก์ชันอุปสงค์ข้างต้น แปลความหมายได้ว่า จำนวนซื้อสินค้า ขึ้นอยู่กับราคาของสินค้า X(Px) ระดับรายได้เฉลี่ยของผู้บริโภค (I) ระดับราคาสินค้าและบริการชนิดอื่นที่เกี่ยวข้องกัน (Py) ขนาดของประชากรทั้งหมด (Pz) การกระจายรายได้ของครัวเรือน (Di) รสนิยมหรือความพอใจของผู้บริโภค (T) และดินฟ้าอากาศหรือฤดูกาล (S)

8. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/กฎของอุปสงค์ หนังสือหน้า 15 เลขหน้า 2/10 2.4 กฎของอุปสงค์ (law of demand) “ถ้าสิ่งอื่น ๆ อยู่คงที่ จำนวนซื้อสินค้าและบริการชนิดใดชนิดหนึ่งย่อมเปลี่ยนแปลงในทิศทางตรงกันข้ามกับราคาของสินค้าและบริการชนิดนั้นเสมอ ” คำกล่าวนี้คือ “ กฎอุปสงค์”(low of demand)

9. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ตารางอุปสงค์ หนังสือหน้า 16 เลขหน้า 2/12 2.5 ตารางอุปสงค์และเส้นอุปสงค์ (demand schedule and demand curve) ตารางอุปสงค์ มีอยู่ 2 ประเภท คือ 1) ตารางอุปสงค์เฉพาะบุคคล (individual demand schedule) เป็นชุดตัวเลขที่แสดงให้ทราบถึงจำนวนซื้อสินค้าและบริการชนิดใดชนิดหนึ่งของคนใดคนหนึ่ง ณ ระดับราคาต่าง ๆ กันในระยะเวลาที่กำหนดให้

10. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ตารางอุปสงค์ หนังสือหน้า 17 เลขหน้า 2/15 2) ตารางอุปสงค์รวมหรือตารางอุปสงค์ของตลาด (total demand schedule or market demand schedule) เป็นชุดของตัวเลขที่แสดงให้ทราบถึงจำนวนซื้อสินค้าและบริการของตลาด ณ ระดับราคาต่าง ๆ กัน ในระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง การหาจำนวนซื้อของตลาดทำได้โดยรวมจำนวนซื้อของบุคคลทั้งหมดในตลาด ณ ระดับราคาต่าง ๆ ภายในระยะเวลาที่กำหนดให้

11. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 19 เลขหน้า 2/18 2.6 ความแตกต่างระหว่างการเปลี่ยนแปลง จำนวนซื้อและการเปลี่ยนแปลงของอุปสงค์ 2.6.1 การเปลี่ยนแปลงจำนวนซื้อ (change in the quantity demanded) หมายถึง จำนวนซื้อสินค้าและบริการชนิด ใดชนิดหนึ่งเปลี่ยนไปเนื่องจากราคาของสินค้าชนิดนั้นเปลี่ยนแปลงโดยที่ปัจจัยกำหนดอุปสงค์อื่นทั้ง 6 ตัว อยู่คงที่ ในกรณีเช่นนี้เส้นอุปสงค์จะไม่เปลี่ยนแปลงแต่ เป็นเพียงเคลื่อนย้ายไปตามเส้นอุปสงค์ (move along curve) เส้นเดิม นั่นคือ

12. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 19 เลขหน้า 2/19 ราคาสูงขึ้นทำให้จำนวนซื้อ ลดลงโดยมีการย้ายจุดบน เส้น DD (จาก A ไป B) ราคาลดลงทำให้จำนวนซื้อ เพิ่มขึ้น โดยมีการย้ายจุด บนเส้น DD (จาก Aไป C) การเพิ่มขึ้นของจำนวนซื้อจะหมายถึงการเคลื่อนย้ายลงมาตามเส้นอุปสงค์อันเนื่องมาจากราคาลดลง ในทางตรงกันข้าม การลดลงของจำนวนซื้อจะหมายถึงการเคลื่อนย้ายขึ้นไปตามเส้นอุปสงค์อันเนื่องจากราคาสูงขึ้น

13. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 19 เลขหน้า 2/20 2.6.2 การเปลี่ยนแปลงอุปสงค์ (change in demand) หมายถึง การที่ปัจจัยกำหนดอุปสงค์อื่นๆ เช่น ระดับรายได้เฉลี่ยของ ครัวเรือน การเปลี่ยนแปลงระดับราคาสินค้าและบริการชนิดอื่นที่เกี่ยวข้องกัน ขนาดของประชากรทั้งหมด การกระจายรายได้ ความนิยมของผู้บริโภคที่มีต่อสินค้าและบริการนั้นและฤดูกาลหรือเทศกาลที่ต้องการใช้สินค้าและบริการนั้น ๆ ตัวใดตัวหนึ่งหรือหลายตัวในจำนวนนี้ได้เปลี่ยนแปลงไปและมีผลให้จำนวนซื้อเพิ่มขึ้นหรือลดลง ทั้ง ๆ ที่ระดับราคาสินค้ายังคงเดิม

14. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 19 เลขหน้า 2/21 ในกรณีเช่นนี้จะทำให้มีการเคลื่อนย้ายของเส้นอุปสงค์ทั้งเส้น (shift in demand curve) ซึ่งแตกต่างจากการเปลี่ยนแปลงจำนวนซื้อ เพราะนั่นเป็นเพียงการเคลื่อนย้ายไปตามเส้น อุปสงค์เส้นเดิม(move along curve) หากปัจจัยอื่น ๆ (นอกจากราคาสินค้า) เปลี่ยนแปลงไป ที่มีผลให้จำนวนซื้อเพิ่มขึ้น เส้นอุปสงค์ก็จะเปลี่ยนแปลงไปทางขวามือ ในทางตรงกันข้าม ถ้าเปลี่ยนแปลงไปในทางที่มีผลให้จำนวนซื้อลดลง เส้นอุปสงค์ ก็จะเปลี่ยนแปลงไปทางซ้ายมือ

15. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 20 เลขหน้า 2/22 ตารางที่ 2.3 การเปลี่ยนแปลงอุปสงค์สำหรับเสื้อกับระดับรายได้เฉลี่ยของนายดำ 1

16. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 21 เลขหน้า 2/24 เส้นอุปสงค์DD จะเปลี่ยนไปทางขวามือ เป็นเส้น D Dเมื่อ •I • P (P  )• P  • D ดีขึ้น • T • S (ในฤดูกาล) 1 1 s c z i

17. อุปสงค์ อุปทาน และภาวะดุลภาพ/ความแตกต่าง หนังสือหน้า 21 เลขหน้า 2/26 P เส้นอุปสงค์DD จะเปลี่ยนไปทางซ้ายมือ เป็นเส้น D Dเมื่อ •I  • P (P  )• P  • D เลวลง • T  • S (ในฤดูกาล) 2 2 s c z i