Download
1 / 15
150 likes | 341 Views
Аиле дегерликлери «кисе». Мен, Аметшаева Нияра , Советский районы, Заветное умумтасиль мектебининъ 10 сыныфында окъуйым . «Аиле дегерликлери » ярышында биринджи кере иштирак этем . Мен къартанамнынъ кисеси акъкъында икяе этмек истейим.
E N D
Мен, АметшаеваНияра, Советский районы, Заветное умумтасильмектебининъ10 сыныфындаокъуйым. «Аиле дегерликлери» ярышындабиринджикереиштиракэтем. Мен къартанамнынъкисесиакъкъындаикяеэтмекистейим.
Бизимкъорантамыз балабан вемуаббет. Мен озюмнибахтлыинсандепсаям, чюнкименимкъартбабавекъартаналарым бар. БизанамненвекадемненАлиекъартанамвеАйдеркъартбабамнынъэвиндеяшаймыз. • АлиекъартанамОзьбекистанда, Наманган шеэриндедогъды. БабасынынъадыУсеинэди, анасынынъадыХатчеэди. • Алиекъартанамнынъкъорантасы балабан эди: бирогъланвеучькъызэдилер.
Хатчекъартанамнынъкъорантасындаэвельденкъалгъан кисе бар эди.
ХатчекъартанамнынъанасыЗекерьямырзанынъкъызыолгъан. Зекерьямырзанынъкисесиолгъан.Акъайгъачыкъмакъвакъытыкеле.Зекерьямырзакиевгешу кисениэдиеоларакъбагъышлай. Шу вакъыттанбашлап кисе мирасоларакъбирнесильденэкинджинесильге кече. Бупек азизвепаалышейдир. 1944 сенеси, 18 майыскуню депортация башлана. БутюнКъырымхалкъынысюргюнэтелер. Усеинкъартбабамджэбегекете веэвгебашкъакъайтыпкельмей. ХатчекъартанамбалаларыненОзьбекистангъасюргюнолуна. Аз вакъытберильгениичюн, чокъ шей алыполамайлар. Лякин юрегинеазизкисенисакълайвеозюненалыпкеле. Озьбекистандачокъзорлукълар чеке, къыйнала, лякинкисеникимсегебермей, сатмай. 1988 сенесиХатчекъартанамКъырымгъакъайтыпкеле. Кисе де онынъненВатангъакъайтавеэндиАлиекъартанамамирасоларакъ кече. БувакъианыАлиекъартанамданэшитип, пек эеджанландым, гъурурландым.
Усеинкъартбабамкисенипек айбетлеп, козьбебегикибисакълайэди. Кисе «мыкълама» техникасындатикильген. Оны адийхалкъарасынданчыкъкъанкъадынларяпабилирлер. Оларнынъистидатлары пек буюкэди. «Мыкълама» техникасындаяпылгъанпредметлеркъадифе я да атластанолмалыэдилер. Юксексевиели уста озь алтын нагъышларыныэйкельтырашрельефлеринияпыштыргъанкиби, ресимустюнеяпыштыра. Кисенинъшекили де пек меракълыдыр: дёрт кошели къутучыкъичиндекичкене«чувалчыкъ» сакълана. Шу чувалчыкъичине тютюн къоюлаэди. Багъламасынынъсонъундаалтын йипчик бар.
Къырымтатарорьнеклинагъышларнынъ 10 чешитиолгъан: «татар ишлемеси», «эсапишлемеси», «теллиишлеме», «мыкълама», «букме», «къаснакъ», «аппликация», «пуллуишлеме», «инджилернен», «къыйметлиташларненишлеме».ИшлемелернинъбутюнбучешитлериXXасырнынъбашларынакъадарсакъланыпкъалгъанэдилер. Басмагъаорьнекчекювтехнологиясыасырлардевамындаденъишмеди. Эр биркойде, эр биршеэрдеорьнекресимияпкъанкъадынларчалышкъанвеоларкендиресимлериненэтрафтакибутюнкойлернитеминлейэдилер.
Къырымтатарнагъышларындаучьтюрлюорьнекрасткеле: геометрикорьнеклер,айванресимлери, осюмлюкорьнеклери (ляле, къаранфиль, замбакъ,нилюфер, яниКъырымдаэнъчокърасткелингенчечеклергебенъзетмелер),мейвавесебзе (кирез,къабакъ,бадем, согъан).
Къартанамнынъкисеси«мыкълама» иле алтынйиплерненишленгенвезенгин, аэнклиосюмликорьнеги иле безетильген. Экикенарында геометрикорьнеклер. Кисе пакълава,яниромб шеклинде.Ромбер,берекетнинътемсилиолып, тертипвеакъикъатныифадеэте. Мен беллесем, букисенинъорьнеклерикучь-къувет, генчлик,дюльберликветынчлыкътемсилидир.
Ресимбасмагъакечирильмеденэвель, къатты картон кягъыттанресимкъалыбыяпыла, сонъраисебукъалыпбасманынъорьнекчекиледжекеринекъоюлавеэтрафыкъарандашненсызыла, сонъорьнекнагъышланаэди.
Хатчекъартанамяшлыгъынданагъышламагъасеве эди.Адетиузьре, яшкъызларнагъышлыкъненмешгъульолаэдилер. Чюнкиэвелькъырымтатарлардаойлеадетолгъан. Келиназырлагъаннишанбогъчасындаозькъолуненнагъышлагъанюзьбезлер, учкъур, кисе, киевявлукъларыолмакъкерек. • Той кунюкелинодасы шу эвджыярларненбезетилеэди.Явлучыкъларисе, тойнынъсабасынакельгенмусафиркъадынларгъадагъытылаэди.
Нагъышлар, башталарыэвдетокъулгъан басма узеринде, сонъраисекъадифе,атласузериндейипек, юньйиплернен, кимерде алтын, я да кумюштеллернен, эм де фабрикадаяпылгъан алтын шнурларненяпылатургъан
Хатчекъартанамнынъмирасыбизгеэбедийбахшышоларакъкъалды.Бу кисе несильденнесильгеэдиеолып кече. Алиекъартанам оны шахсенманъабагъышлады. Мен пек эеджанландымвекъувандым. Къартаначыгъымнынъкисесини мен омюрликкозьбебегикибисакълайджам, чюнки о бизимаилемизнинъдегерлигидир. Букиседекъорантамызнынъкечмиши,сыры,тарихысакълы. • Мен бу аиле дегерлигиникеледжекнесирлеримизгесакълапкъаладжагъымаэминим!
Дикъкъатынъызичюн сагъолунъыз!
