UA آزمایش‌کامل ادرار :

1. در آزمایش ادرار ، ظرف یک بار مصرف (لیوانهای یک بار مصرف روشن)به بیمار داده وازاو خواسته میشود تا (قسمت میانی )ادرارخود را در آن بریزد. .ظرف باید کاملاً تمیز باشد حدود ۲۰-۴ میلی لیتر ادرار در ظرف مخصوص جمع آوری میشود و به آزمایشگاه ارسال می شود. مناسبترین حجم ۱۰ میلی لیتر ادرار می باشد. 10 میلی لیتر از ادرار خوب مخلوط شده را داخل یک لوله سانتریفیوژ بریزید. در این آزمایش از دو جهت ادرار را بررسی می کنیم: 1 – ماکروسکوپی 2- میکروسکوپی UAآزمایش‌کامل ادرار :

2. آزمایش ماکروسکوپی : شامل : 1 – رنگ ادرار 2- شفافیت ادرار 3- بوی ادرار 4- حجم ادرار 5-وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity) =SG

3. رنگ ادرار : رنگ ادرار یکی از اجزای اصلی آنالیز ادرار است و بسته به شرایط مختلف بدن تغییر می‌کند. غلظت ادرار، میزان مایع بدن، رنگدانه‌های موجود در ادرار که از تخریب گلبول‌های قرمز و رنگدانه‌ای به نام اوروکروم به وجود می‌آیند و همچنین رژیم غذایی روی رنگ ادرار تاثیر دارند. بعضی بیماری‌ها هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهند.

4. رنگ : • بي رنگ: ادرار خيلي رقيق كه در اثرمصرف زياد مايعات ،افزايش حجم ادرار در ديابت شيرين و ديابت بي مزه وپلي اوري ايجاد مي گردد. • سفيد رنگ : در حالت پاتولوژيك به علت وجود چرك (گلبولهاي سفيد فراوان )باكتري ومخمر ،رسته هاي موكوسي،اسپرماتوزوآ،اوراتها و اسيد اوريك ايجاد مي گردد. • شيري رنگ: در اثر پيوري (نوتروفيل زياد )ويا وجود چربي ايجاد مي گردد.كه در حالت ليپيدوري مايل به شيري است ودر حالت شيلوري شيري است. • زرد رنگ: در حالت فعاليت شديد بدني يا نمونه اول صبح ،اتلاف آب در اثر تب يا سوختگي ودر موارد پاتولوژيك به علت وجودبيلي روبين(وجودكف زرد )و اوروبيلين (عدم وجود كف)نيز ايجاد مي گردد.

5. زرد-سبز: در اثر اكسيداسيون بيلي روبين به بيليوردين به ويژه در يرقان انسدادييا كلستاز نارنجي: در اثر وجود بيليروبين ،اوروبيلين و ريبوفلاوين زرد- قهوه اي: در اثر وجود بيلي روبين –بيلي وردين سبز : عفونت سودوموناس قرمز: در حالت پاتولوژيك در اثروجود هموگلوبين،اريتروسيت ،ميوگلوبين پورفيرين رنگ قرمز ايجاد مي كند. قرمز – قهوه اي: در اثر وجود پورفيرين ،پورفوبيلينوژن،اوروپورفيرين،هموگلوبيني كه در اثر ماندن به مت هموگلوبين تبديل شودو در PHاسيدي اسيد همو جانتيسيك در آلكاپتونوري،بيلي روبين،ملانين،متهموگلوبين ،ميوگلوبين،اسيد پيرويك،فنل ،پاراهيدروكسي فنيل،در بيماران مصرف كننده ال-دوپا ,....

6. شفافیت :  معمولا ادرار تازه دفع شده شفاف است ولي در اثر رسوب فسفات آمورف و كربنات ها به شكل ابرهاي سفيد ،در نمونه ظاهر ابري ايجاد مي شود. علاوه بر كريستالهاي آمورف ،گلبولهاي سفيد و قرمز ،باكتريها،مخمر ،اسپرماتوزوآ،مايع پروستات و ...از علل كدورت ادرار هستند. • شيلوريchyloria) :) حالت نادري است كه در آن ادرار آغشته به لنف است و مربوط به انسداد جريان لنفاوي است يا پارگي عروق لنفاوي و تخليه آن به لگنچه ،حالب،مثانه يا پيشابراه ميباشد. • ليپيدوريlipiduria) :) حالتي است كه در آن چربيهاي خنثي (تري گليسيريدها)و كلسترول در ادرار ظاهرمي شوند.اين حالت در بيماران مبتلا به سندرم نفروتيك وبيماران مبتلابه شكستگي در استخوان لگن ديده مي شود.

7. بوی ادرار : • ادرار طبيعي داراي بوي ضعيف آراماتيك و داراي منشاء ناشناخته مي باشد نمونه هايي از ادرار كه در آن رشد باكتري به اندازه زيادي صورت گرفته را ميتوان بابوي زننده و آمونياكي تشخيص داد. برخي از بوهاي اختصاصي ادرار در اختلالات اسيدهاي آمينه: • بوي موز:فنيل كتونوريPku)) • بوي شربت افرا)بوي نبات سوخته(:بيماري ادراري شربت افراMSUD)) • بوي ترشي:تيروزینمي • بوي لانه موش:سوء جذب متيونين • بوي عرق پا:اسيدمي ايزوالريك • بوي استون :ديابت و گرسنگي مفرط

9. تغییرات پاتولوژیک حجم ادرار : متوسط حجم ادرار در فرد بالغ 600 تا 2000 ml در روز بوده و حجم ادرار شبانه از 400 ml تجاوز نمی کند. • اليگوريoligouria) :) كاهش حجم ادرار روزانه به كمتر از500 میلی لیتر مثلا در اثر استفراغ واسهال و يا تعريق وسوختگي شديد • آنوري anuria) :) توقف تقریبا كامل توليد ادرار • پلي اوري polyuria) :) افزايش حجم ادرار روزانه بيش از 2000ml • نوكتوري nocturia) :) افزايش حجم ادرار شبانه بيش از 500 mlوزن مخصوص كمتر از1/018

10. وزن مخصوص ادرار: كمتر از 1/010 ياhyposthenuria در ديابت بي مزه وپيلو نفريت و گلومرولونفريت اتفاق می افتد. ثابت در محدوده 1/010 بماند: isosthenuria نامیده میشود که بیانگر آسیب شدید کلیوی است که کلیه توانایی خم تغلیظ و هم رقیق سازی ادرار را ندارد.  بيشتر از 1/022 يا hypersthenuria درهيدراتاسيون ،عدم كارايي آدرنال يا نارسايي احتقاني قلب اتفاق می افتد. وزن مخصوص ادرار را مي توان با استفاده از يورينومتر ،رفراكتومتر و نوار ادرار به سادگي تعيين كرد . يورينومتر بر اساس نسبت شكست وزن مخصوص را اندازه گيري مي كند. در صورت وجود مقدار زيادي گلوكز يا پروتئين به هنگم استفاده از يورينومتر و رفراكتور بايد فاكتو تصحيح را اعمال كرد. به این ترتیب برای هر gr/dlپروتئین موجود باید0.003 و برای هر gr/dlگلوکز باید 0.006 از وزن مخصوص خوانده شده کسر شود.  نتايج غير طبيعي بيش از1/035 در بيماراني ديده مي شود كه ماده حاجب راديوگرافي به آنها تزريق شده باشد.

11. نکته : • آزمايشات لازم حد اكثر1-2 ساعت بعد از گرفتن نمونه بايد آغاز گردد.در غير اين صورت شاهد تغييرات زير خواهيم بود: • 1-افزايش رشد باكتريها • 2-كاهش كتونها • 3-كاهش بيلي روبين • 4-كاهش اوروبيلي نوژن • 5-تغييرات در رنگ • 6- قليايی شدن گلبولها و سيلندر ها

12. آزمونهاي شيميايي ادرار: نوارهاي ادرار وسايلي ساده و سريع جهت انجام آزمايشات شيميايي هستند اين آزمايشات عبارتند از: PH: معرف متیل رد و برومومتیل بلو( محدوده 5 تا 9 ) پروتئين: معرف تترا بروموفنل بلو گلوكز: گلوکز اکسیداز كتون: نیتروپروساید سدیم بيلي روبين: نمک دی آمونیوم ( لوگل = سبز ) اوروبيلي نوژن: ( ارلیش = حلقه قرمز) خون =واکنش هم پراکسیداز و لیز RBC نيتريت وزن مخصوص لكوسيتها

14. PH • در يك فرد بزرگسال در حدود 6تنظيم مي شود ولي بين 6/6تا 8 متغيير است. • ادرار اسيدي: در مصرف مواد غذايي با پروتئين بالا مثل گوشت،كتواسيدوز در ديابت كنترل نشده و مصرف داروهاي ديوريتيك • ادرار قليايي: مصرف غذاهاي حاوي ميوه جات و سبزيجات،عفونت هاي مجاري ادراري آلودگي باكتريايي،سندرم فانكوني و آلكالوز متابوليك

15. پروتئین : ادرار طبيعي حاوي كمي پروتئين است. معمولا كمتر از 10میلی گرم در دسی لیتر و یا 150 میلی گرم در دسی لیتر در ادرار 24 ساعته دفع مي شود. آلبومین پروتئین عمده ی سرمی است که در ادراريافت مي شود. روش نوار تنها آلبومين ادرار را اندازه مي گيرد. روش رسوب با سولفو سالسيليك اسيد جهت تشخيص كيفي پروتئن است. همچنین از روش برادفورد و رسم منحنی برای اندازه گیری پروتئین استفاده می شود.

16. بيلي روبين در ادرار: معرف نوار : برمبناي واكنش تركيبي بيلي روبين با نمك ديازوم در محيط اسيدي استوار است.ادرار بايد تازه باشد. در معرض نور قرار گرفتن نمونه موجب نتايج كاذب مي شود. همچنين مقادير زياد اسيدآسكوربيك و نيتريت  نيز نتايج را تا حدي كاهش مي دهد. ادرار حاوي بيلي روبين معمولا به رنگ زرد تيره بوده و با تكان دادن كف زرد توليد مي شود. ظاهر شدن بيلي روبين در ادرار اولين علامت بيماري كبدي است.افراد بالغ سالم و طبيعي مقدار 0.02ميلي گرم بر دسي ليتر است. اوروبيلينوژن ادرار: معرف نوار:اين آزمايش بر مبناي واكنش آلدئيد ارليخ يا تشكيل يك رنگ آزوي قرمز از يك تركيب ديازونوم استوار است. از احيا شدن بيلي روبين آزاد ايجاد مي شود. اين مورد را مي توان در آسيب هاي كبدي به علت  هپاتيت ويروسي ،سيروز ديد. مقدار زياد اوروبيلي نوژن در ادرار در غياب بيلي روبين به طور نمادين در هموليز اتفاق مي افتد.