Cursu de lìngua sarda 2013

1. Ufìtziu Lìngua Sarda Sarcidanu-Barbàgia de Seulu(L. 482/99 annualidadi 2009) Cursu de lìngua sarda 2013 Comunu de Nuragus Comunu de Biddanoa ‘e Tulu Comunu de ìsili Comunu de Scalepranu Comunu de Seulu Comunu de Stersili Comunu de Geroni Comunu de Nuradda Comunu de Sàdili Comunu de Serri

2. Ita est e a chini serbit? Sa pianificatzioni linguìstica • a is Amministratzionis • 2) a sa sotziedadi • Testu de arreferimentu: • LA PIANIFICAZIONE LINGUISTICA: lingue, società e istituzioni (V. Dell’Aquila – G. Iannàccaro, 2004)

3. Is lìnguas – chi esistint in unu territòriu Sa sotziedadi – chi ddas umperat Is istitutzionis – chi traballant aintru de su territòriu po cussa sotziedadi Su tìtulu de su lìbburu scòviat cali est su pianu de aplicatzioni de sa pianificatzioni linguìstica:

4. Sa pianificatzioni linguìstica intervenit a pitzus de su raportu intra de is lìnguas e sa sotziedadi. Duncas... • Cali podit èssiri custu raportu? • - Is lìnguas si podint agatai in tres1 cunditzionis cunformas a sa sotziedadi chi ddas umperat. 1Pigaus in cunsideru is prus comunas po su chi pertocat sa situatzioni sotziulinguìstica italiana e sarda.

5. Candu is fueddantis tenint a disponimentu assumancu duus còdixis linguìsticus2 chi si pratzint is funtzionis comunicativas 1 – raportu de diglossia Variedadi "arta" o "acroletu" Variedadi "bàscia" o "basiletu" 2 umperaus custu tèrmini invècias de "lìngua" o "dialetu" po sa neutralidadi chi assegurat, mancai siat ammostau ca sa diferèntzia intra de s'una e s'atru non dipendint de fatoris struturalis, ma feti sotzialis e funtzionalis. "We are what we speak", frasi de sa linguista Suzanne Romaine si fait a cumprèndiri mellus custa diferèntzia: Seus su chi fueddaus.

6. 2 – raportu de dilalia Variedadi "arta" o "acroletu" ndi pigat su postu a su basiletu fintzas in is cuntestus prus informalis, non feti in cussus formalis

7. Candu is còdixis linguìsticus non si pratzint is funtzionis comunicativas 3 – raportu de bilinguismu Duas Variedadis (o prus, in situatzionis de plurilinguismu) umperadas a sa matessi manera, cun sa pròpria dinnidadi e is pròprias funtzionis

8. Cali est sa situatzioni de su sardu in sa sotziedadi de bosatrus?

9. Is guvernus ddu bolint deaveras? Ita ant fatu fintzas a oi? E is amministratzionis prus piticas (Regioni, Provìntzias, Comunus)? Su bilinguismu est possìbili?

10. Su 15 de su mesi de idas de su 1999 nascit sa lei de atuatzioni de s'art. 6 de sa Costituzioni (1 gennàrgiu 1948: "La Repubblica tutela con apposite norme le minoranze linguistiche") S'istadu italianu e sa lei 482/99 • Sa lei 482/99 "Norme in materia di tutela delle minoranze linguistiche storiche" interessat s'amparu de is minorias chi esistint in su territòriu italianu: albanesu, catalanu, croatu, francuproventzali, frantzesu, friulanu, germànicu, grecu, ladinu, otzitanu, islovenu e sardu.

11. Ita funt? Minorias linguìsticas istòricas • Segundu sa definitzioni donada de Francesco Capotorti po contu de sa Cummissioni deretus umanus de s'ONU: • "Una minoria est una comunidadi chi bivit in su territòriu de un'ìstadu in manera cumpata o ispartzinada, prus pitica de s'arrestu de sa populatzioni po nùmeru, e is membrus suus funt diferentis de is atrus tzitadinus de s'istadu po caraterìsticas ètnicas, linguìsticas o religiosas e manifestant, fintzas a manera implìtzita, unu sentimentu de solidariedadi cun s'iscopu de mantènniri sa cultura insoru, sa lìngua e sa cultura insoru"3 3testu de arreferimentu: "Si ses europeu, faedda in sardu" de Marco Stolfo, furriau in sardu de Antoni Nàtziu Garau – Iskra, 2009

12. Is minorias ogetu de amparu in sa L. 482/99 funt definias "istòricas" poita funt presentis de sèculus meda in su territòriu de s'Istadu italianu e cun su tempus si funt agatadas in custa cunditzioni de minoria, si funt arreconnotas che a "minorias linguìsticas" ammostendi sa boluntadi de arreconnoscimentu e de amparu. Minorias linguìsticas istòricas

13. Cun sa polìtica linguìstica, chi bolit nàrriri "totu is normas e is fainas, prus che totu de s'Istadu e de is entis pùblicus, capassas de cunditzionai s'impreu, s'ispartzinadura e s'imparu de is lìnguas po ndi garantiri s'impreu in campus diferentis de sa comunicatzioni in cali si siat cuntestu (grafia ufitziali, bariedadi istandard de riferimentu, ditzionàrius, bancas-datus terminològicas, manualis de iscola, ecc.)" Comenti si mandat a innantis s'amparu de is lìnguas de minoria?

14. Cunsiderendi onniuna de is 6000 lìnguas fueddadas in su mundu comente patrimòniu culturali de totu s'umanidadi, est craru ca s'amparu de una minoria linguìstica est profetosu non feti a is personas chi ndi faint parti, ma a sa sotziedadi intrea, prus che totu in una prospetiva aberta a sa diversidadi culturali e fundada a pitzus de su plurilinguìsmu. A chini giuat s'amparu de is lìnguas de minoria?

15. cumpetèntzia, impreu e prestìgiu de sa lìngua: S'arroda de strubell • Prus connoscèntzia de sa Lx • Prus arrexonis po imparai e umpera sa Lx • Majori impreu informali de sa Lx in sa sotziedadi • Crèscida de sa percetzioni de utilidadi de sa Lx • Prus domanda de benis e servìtzius in sa Lx • Prus disponibilidadi e consumu de produtus e servìtzius in sa Lx