INFORMATIEVAARDIGHEDEN BRONNEN

1. INFORMATIEVAARDIGHEDENBRONNEN BaSW Caroline Neckebroeck VademecumInformatievaardigheden/bronnen

2. Inleiding

3. Bronnen? • Overvloed aan informatiedragers  ‘information overload’ • Via diverse informatiekanalen • Dus selectie van informatie • Welke bronnen? • Welke informatiekanalen? • Op basis van wetenschappelijkheid • Betrouwbare bronnen • Kwaliteitsvolle bronnen

4. Wetenschappelijke bronnen • Eigen aan een vakgebied • Sociaal-agogisch werkveld • Wanneer is een publicatie wetenschappelijk? • Inhoudelijke relevantie • Inhoudstafel • Inleiding en besluit • Abstract/samenvatting • Auteurs/redactie • Bronnenlijst/bibliografie • Publicatiedatum • Illustraties • Toetsing/ peer review • Objectieve informatie

5. Wetenschappelijke bronnen • Wanneer is een publicatie wetenschappelijk? • Transparantie: controleerbaarheid van informatie • Nauwkeurige bronvermeldingen in tekst en bronnenlijst/bibliografie • Zakelijke structuur: logische en systematische opbouw van tekst • Inleiding/samenvatting/methode/resultaten/discussie/conclusie • Zakelijk taalgebruik • Genuanceerd taalgebruik • Primaire informatie: recente informatie uit nieuw empirisch onderzoek

6. schrijfopdrachten • Op basis van: • Wetenschappelijke bronnen • Primaire > secundaire bronnen • Basisbronnen • Recente bronnen • Anderstalige bronnen • Mix van types bronnen • Sociaal-Wetenschappelijke bronnen • Juridische bronnen/ beleidsdocumenten • Statistische bronnen • Fysieke/gedrukte bronnen vs. Digitale/elektronische bronnen

7. Types van bronnen  WAT? • Sociaal-wetenschappelijke bronnen • Juridische bronnen • Overheidspublicaties : Internationale, federale, regionale en lokale beleidsdocumenten • Statistische bronnen • Zoekheuristiek (ontsluiting)  HOE? • Catalogi • Databanken • Online (www) • Vindplaats  WAAR? • Bibliotheken: vakbibliotheken! • Full-text online!! • Met licentie  login • Vrij consulteerbaar Bronnen

8. Sociaal-wetenschappelijke bronnen Bronnen ontsluitingsmiddelen

9. Sociaal-wetenschappelijke bronnen • Boeken • Naslagwerken • Handboeken en losbladige reeksen • Readers : verzamelwerken • Monografieën • Periodieken • Kranten/dagbladen • Algemene tijdschriften/weekbladen • Populair-wetenschappelijke tijdschriften/week- of maanbladen • Wetenschappelijke vaktijdschriften • jaarboeken

10. Sociaal-wetenschappelijke bronnen • Onderzoeksliteratuur • Onderzoeksrapporten • Doctoraatsscripties • congresbijdragen • Grijze literatuur •  Zowel in fysieke/gedrukte als in digitale/elektronische vorm

11. Naslagwerken • Encyclopedieën: wikipedia • Niet gecontroleerd (peer-reviewed) • Geen wetenschappelijke bron • Niet als primaire bron gebruiken • Wel ter verkenning van onderwerp, trefwoorden • Deze trefwoorden dan ingeven in catalogi/databanken  wetenschappelijke publicaties • (Vak-)woordenboeken • Sociale kaart • overzicht van de voorzieningen in de welzijns- en gezondheidssector in Vlaanderen en Brussel

12. Handboeken • Behandelen op een systematische doch vaak onvolledige manier een bepaalde problematiek  inleidend, overzicht en samenvatting • Meestal pedagogische instrumenten, minder geschikt als bron voor wetenschappelijk onderzoek. • waardevol voor studenten die zich op een bepaald terrein willen oriënteren of bruikbare informatie willen verzamelen • Opgelet: verschil tussen handboek (gepubliceerd) en cursus (niet-gepubliceerd) • Vaak losbladig: actualiteitswaarde door aanvullingen en correcties • Bv. Handboek Groepspsychotherapie • Voor een (limitatief) overzicht per domein (gezondheid en geestelijke gezondheid), cf. bijlage vademecum • gepersonaliseerd auteurschap

13. titel auteurs

14. Readers (verzamelwerken) • Samengesteld door een redacteur/redactie • die een aantal auteurs uitnodigt om rond een bepaald onderwerp een bijdrage te leveren • Taak van de redacteur/ redactie (red.) = initiatief nemen voor de publicatie, verzamelen van de bijdragen, integreren van deze bijdragen in een logisch geheel (schrijven van inleiding en besluit) en technisch redactiewerk • De inhoud van de bijdragen in een reader correspondeert dus niet noodzakelijk met de visie die de redacteur(s) er zelf op nahoud(t)(en) • Gespecialiseerde en diepgaander van aard

15. Redacteurs verzamel-werk Titel bijdrage Auteurs bijdrage Titel Verzamel- werk

16. Monografieën • Beperken zich tot één onderwerp • Bv. autisme • Grondige uitdieping • bieden dus geen overzicht van een vakgebied • Gepersonaliseerd auteurschap • Niet altijd wetenschappelijk

18. Periodieke uitgaven • Worden met een zekere regelmaat gepubliceerd • dagelijks, wekelijks, maandelijks, tweemaandelijks... • Kranten/dagbladen > artikels • Artikels, commentaren, opiniestukken • Niet wetenschappelijk, vaak wel rapportage over wetenschappelijk onderzoek • Subjectief • Algemene bladen/tijdschriften > artikels • Knack, Humo, P- Magazine

19. Periodieke uitgaven • Populair – wetenschappelijke tijdschriften> artikels • Wetenschappelijke informatie vertalen naar breed publiek • Op zich niet wetenschappelijk • Bv. Weliswaar, welzijnsmagazine voor Vlaanderen

20. Periodieke uitgaven • Wetenschappelijke vaktijdschriften > wetenschappelijke artikels • Auteurs: wetenschappers, specialisten in een vakgebied • Diepgaander en gedetailleerder • O.l.v. redactie: toetsing/ peer review • Doelpubliek: wetenschappers, hoger opgeleiden, studenten • Anderstalige publicaties!

21. (Belgische) wetenschappelijke tijdschriften • Belgisch tijdschrift voor sociale zekerheid • Maatwerk, vakblad voor maatschappelijk werk • Ons Erfdeel • Personeelsbeleid • Sociale interventie (Journal of Social Intervention: theory and practice) • Tijdschrift voor mediation en conflictmanagement • Tijdschrift voor de sociale sector • Tijdschrift voor welzijnswerk • Tijdschrift voor sociologie

22. (Belgische) wetenschappelijke Tijdschriften • VIVES-collectie vakijdschriften (campus Kortrijk) • Opmerking: beperkte collectie • Collecties universiteitsbibliotheken! • Leuven • Gent •  anderstalige tijdschriften!

26. Onderzoeksliteratuur • Onderzoeksrapporten • Congresbijdragen en proceedings • Studiedagen • doctoraatsscripties

27. Grijze literatuur • Niet gericht op (ruime) verspreiding • Vaak niet-gepubliceerd • Publicaties van verenigingen, stichtingen, universiteiten, bedrijven, overheidsinstellingen, … • rapporten, eindwerken, papers, nota's, brochures, syllabi, verslagen, beleidsplannen, jaarverslagen, verenigingsperiodieken, nieuwsbrieven, bedrijfskranten, databoeken, handleidingen, ...

28. Ontsluitingsmiddelen • Catalogi  fysieke en digitale bronnen • LIMO • Antilope • Databanken digitale bronnen (e-bronnen) • E-boeken/E-books • E-tijdschriften/E-journals > E-artikels • Grotendeels doorzoekbaar via LIMO!! • Uitzonderingen!! • Voor een optimaal zoekresultaat: opzoekingen in Limo aanvullen met opzoekingen in databanken

29. Ontsluitingsmiddelen • On campus en off campus via stuiterproxy (VIVES-login) of http://desktop.vives.be • Toegang (full-text) digitale inhoud • World Wide Web • Toegang inhoud zonder login

30. Ontsluitingsmiddelen: boeken

31. Ontsluitingsmiddelen: periodieken

32. Ontsluitingsmiddelen: periodieken

33. E-tijdschriften/E-journals • Overzicht sociaal agogisch werk • O.a. • Belgisch tijdschrift voor sociale zekerheid • De gids op maatschappelijk gebied • Maatwerk, vakblad voor maatschappelijk werk (fulltext via Springerlink) • Sociale interventie (Journal of Social Intervention: theory and practice) • Tijdschrift voor mediation en conflictmanagement (full-text, wachtwoord balie bibliotheek) • …

34. Ontsluitingsmiddelen: onderzoeksliteratuur • Limo: geavanceerd zoeken Lirias • Onderzoeksoutput KuLeuven • Databank: HBO kennisdatabank

36. Ontsluitingsmiddelen grijze literatuur • Limo: rapporten, jaarverslagen, eindwerken • Websites van overheidsdiensten, -instellingen, organisaties

37. Juridische bronnen Bronnen ontsluitingsmiddelen

38. Juridische bronnen • Regelgeving (+ Parlementaire documenten) • Jurisprudentie of rechtspraak • Doctrine of rechtsleer (sociaal-wetenschappelijk)

39. Regelgeving • de grondwet • wetten in strikte of formele zin • decreten, ordonnanties • Koninklijke besluiten op grond van bijzondere machten of uitgevaardigd ter uitvoering van (opdracht)wetten • besluiten en verordeningen van gemeenschaps- en gewestregeringen • ministeriële besluiten • provinciale en gemeentelijke verordeningen en reglementen • internationale verdragen en beslissingen van internationale en supranationale instellingen • C.A.O.'s die bindend werden verklaard, beslissingen van paritaire comités en van allerlei overheidsdiensten en –instellingen • omzendbrieven (!): enkel voor wie hen bindt

40. Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) • Parlementaire Stukken • alle documenten die tot stand kwamen bij de voorgeschiedenis van de wet of bij de uitwerking van • ontwerpen/-voorstellen van wet/decreet • memorie van toelichting • advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State • verslagen van de commissies • amendementen en de tekst zoals aangenomen door de Kamer/Senaat/Vlaams Parlement • Parlementaire Handelingen • volledig en woordelijk verslag van de besprekingen en van de stemmingen, alsook van de mondelinge vragen in de wetgevende kamers/raden/parlementen

41. Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) • Beknopt verslag van de Handelingen der Wetgevende Kamers • Bevat onder de vorm van samenvattingen en als voorlopig proces-verbaal, de besprekingen en de stemmingen in de vergaderingen van de wetgevende parlementen • Vragen en Antwoorden • Schriftelijke vragen gesteld aan een lid van de regering of van een deelregering, die binnen de 20 dagen (Kamer) of 14 dagen (Senaat) dienen beantwoord te worden en opgenomen (met de vraag)

42. Rechtspraak • De interpretatie van de rechtsregels zoals die tot uiting komt in de beslissingen van hoven en rechtbanken naar aanleiding van de toepassingen van de abstracte wet op concrete gevallen. • De rechtspraak neemt de vorm aan van vonnissen en arresten

43. Rechtsleer • Het geheel van geschriften die juridische onderwerpen behandelen op een theoretische en systematische wijze. • Nemen de vorm aan van boeken, verzamelwerken, tijdschriftartikelen en annotaties

44. Ontsluitingsmiddelen regelgeving • Belgisch Staatsblad(databank wetgevingsindex) en justel (databank wetgevingsindex + databank geconsolideerde wetgeving) • Belgielex (kruispuntbank wetgeving) • Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak • Juriwel: de Vlaamse welzijns,- gezondheids- en gezinsregelgeving • Rechtslinks

45. Ontsluitingsmiddelen regelgeving • Federale overheidsdiensten • FOD Binnenlandse zaken • Domeinen: veiligheid en preventie (politionele veiligheid, private veiligheid, integrale veiligheid), civiele veiligheid, crisiscentrum, vreemdelingen, vluchtelingen en staatlozen • FOD Mobiliteit en vervoer • Verkeersveiligheid • FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg • het evenwicht tussen werknemers en werkgevers in hun arbeidsverhouding, welzijn en diversiteit op het werk • FOD Sociale zekerheid • alle wetgeving die bijdraagt tot een betere sociale bescherming van de burgers, sociale rechten, rechtvaardig en doeltreffend solidariteitssysteem

46. Ontsluitingsmiddelen regelgeving • Federale overheidsdiensten • FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu • Gezondheidszorg • FOD justitie • Gevangenissen, justitiehuizen, veiligheid en criminaliteit, bemiddeling, strafrechtelijke uitspraken en gevolgen • Programmatorische overheidsdiensten • POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en Sociale Economie • beleid voor maatschappelijke integratie

47. Ontsluitingsmiddelen regelgeving • Regionale overheidsdiensten • Regionale overheid Vlaanderen • Gezin, welzijn en gezondheid • Cultuur, sport en vrije tijd (jeugd) • Economie en werk • onderwijs • Lokale overheidsdiensten • VVSG • Koepelorganisatie van de Vlaamse gemeentebesturen en OCMW's, nieuws, publicaties en projecten • Sociaal beleid, welzijnsvoorzieningen, veiligheid

48. Ontsluitingsmiddelen parlementaire voorbereiding • TIP: samenvatting parlementaire voorbereiding in voetnoot wet (Belgisch Staatsblad) • Sinds 1995: • Federaal parlement • Kamer • Senaat • www.vlaamsparlement.be • www.pcf.be • www.bruparl.irisnet.be • www.parlement.wallonie.be • Overzicht: Belgielex (kruispuntbank wetgeving) • Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak

49. Ontsluitingsmiddelen: rechtspraak • juridat • Overzicht : belgielex • Europees Hof voor de Rechten van de Mens

50. Ontsluitingsmiddelen rechtsleer • Vaktijdschriften (ook juridische) via databanken en Limo • Websites federale, regionale en lokale overheden