โรคพิษสุนัขบ้า

1. โรคพิษสุนัขบ้า • เป็นโรคที่พบได้ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมทุกชนิดและติดต่อถึงคน • ประเทศไทยมีคนป่วยตายเป็นอันดับต้นๆ 3 รายแรกของโลก โรคพิษสุนัขบ้า

2. อัตราความชุกในการติดโรคพิษสุนัขบ้าอัตราความชุกในการติดโรคพิษสุนัขบ้า ในสัตว์ • ปี 2539 (41.9%) ปี 2545 (24.5%) • ในปี 2545 มีหัวสัตว์ที่ส่งตรวจ 2961 หัว พบว่าเป็นบ้า 725 หัว และในจำนวนนี้เป็นสุนัข 652 หัว (89.9%) เป็นแมว 38 หัว (5.2%) และเป็นโค 29 หัว (4%) ในคน • อัตราการตายต่อประชากรแสนคนในปี 2542, 2543, 2544 และ 2545 = 0.11 (69 ราย), 0.08 (49 ราย), 0.05 (38 ราย) และ 0.05 (30 ราย)

3. ระบาดวิทยา • สาเหตุที่ทำให้โรคระบาดมาสู่คนได้มากเนื่องจากมีสุนัขและแมวจรจัดมาก • มีเศษอาหารเหลือมาก • ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชาวพุทธ ทำให้เป็นอุปสรรคต่อการกำจัดสัตว์ • ไม่สามารถจับสัตว์จรจัดมาฉีดวัคซีนได้ • เป็นโรคที่มีอัตราการป่วยน้อย แต่คนหรือสัตว์ที่แสดงอาการป่วยมีอัตราการตาย 100% โรคพิษสุนัขบ้า

4. สาเหตุ • เกิดจากเชื้อไวรัส Rhabdovirus การติดต่อ • การถูกสุนัข หรือสัตว์ที่เป็นบ้ากัดหรือสัมผัสน้ำลายสัตว์ที่เป็นบ้า มีระยะฟักตัวของโรค ~ 3 อาทิตย์ • ความไวของสัตว์ที่เป็นโรค โรคพิษสุนัขบ้า

5. อาการ ในโคมีอาการได้หลายแบบ เช่น น้ำลายฟูมปาก หรือ เบื่ออาหาร กินน้ำไม่ได น้ำหนักลด ตายภายใน 3-4 วันหลังแสดงอาการ หรือ แสดงอาการดุร้าย เดินกล้ามเนื้อไม่สัมพันธ์กัน ล้มลงชัก ตาย ท้องผูกมาก ดุร้ายผิดปกติ โรคพิษสุนัขบ้า กินน้ำไม่ได้

6. โคบ้าและแผลที่ถูกกัด โดแสดงอาการบ้าหลังถูกกัดได้ 1 เดือน

7. การวินิจฉัย • จากประวัติการพบสุนัขบ้าเพ่นพ่านในหมู่บ้านและมากัดสัตว์เลี้ยง รวมทั้งพฤติกรรมและอาการสัตว์ที่ถูกกัด การรักษา • ไม่มี ข้อควรปฏิบัติเมื่อสัมผัสกับสัตว์ที่ สงสัยว่าเป็นบ้า ทำความสะอาด ล้างแผลฟอกสบู่ เช็ดด้วยแอลกอฮอล์ ใส่ยา ฉีดป้องกันบาดทะยัก

8. ข้อควรปฏิบัติเมื่อสัมผัสกับสัตว์ที่ สงสัยว่าเป็นบ้า (ต่อ) สัตว์ที่สงสัยว่าเป็นบ้า กักดูอาการ โค 3 เดือน (ทั่วไป 1 เดือน) สุนัข 15 วัน

9. ข้อควรปฏิบัติเมื่อสัมผัสกับสัตว์ที่ สงสัยว่าเป็นบ้า (ต่อ) ทำการชันสูตรโดยส่งหัวสัตว์ที่สงสัยไปยังห้องปฏิบัติการ เมื่อชันสูตรแล้วว่าสัตว์เป็นบ้า ให้ผู้ถูกสุนัขบ้ากัดไปพบแพทย์เพื่อขอฉีดวัคซีนหรือฉีดไฮเปอร์อิมมูนซีรั่มในกรณีที่แผลใกล้ศีรษะ ควรฉีดภายใน 24 ชั่วโมง

10. การควบคุมโรค • รณรงค์ให้วัคซีนให้ >80% ของจำนวนประชากรสุนัขทั้งหมด (ทั้งสุนัขที่มีเจ้าของและสุนัขจรจัด) • ฉีดยาคุมกำเนิด / ทำหมันสุนัข เพื่อลดการเพิ่มของจำนวนประชากร มีช่วงเวลาที่เหมาะสม • กลางเดือนมีนาคม ถึงกลางเดือนเมษายน • กลางเดือนสิงหาคม ถึงปลายเดือนกันยายน