Βραχύχρονη Μνήμη

1. Βραχύχρονη Μνήμη Η ΒΜ ή μνήμη εργασίας, συγκρατεί πληροφορίες για μερικά δευτερόλεπτα. Η ΒΜ λειτουργεί σαν «προθάλαμος» των πληροφοριών που τελικά θα εισέλθουν στη Μακρόχρονη μνήμη. Η ΒΜ χρησιμεύει επίσης στην «ενεργοποίηση» των πληροφοριών που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε σε κάποιο έργο.

2. Κωδικοποίηση πληροφοριών Η κωδικοποίηση των πληροφοριών στη ΒΜ μπορεί να είναι είτε φωνολογική, είτε οπτική, είτε σημασιολογική. Οι έρευνες τείνουν να δείξουν ότι ο περισσότερο ευνοούμενος κώδικας στη ΒΜ είναι ο φωνολογικός. Ωστόσο, σε περιπτώσεις οπτικού υλικού που είναι δύσκολο να μεταφραστεί φωνολογικά, υπερισχύει η οπτική κωδικοποίηση.

3. Φωνολογική κωδικοποίηση Τις πρώτες έρευνες που έδειξαν την υπεροχή της φωνολογικής κωδικοποίησης στη ΒΜ, τις πραγματοποίησε ο Conrad (1964). Στα πειράματα αυτά, τα υποκείμενα έβλεπαν μία σειρά γραμμάτων (6 σύμφωνα) για 2-3 δευτ. και έπρεπε να τα ανακαλέσουν με τη σειρά που τα είδαν. Το κύριο εύρημα ήταν ότι τα λάθη που έκαναν τα υποκείμενα ήταν λάθη ακουστικής και όχι οπτικής σύγχισης.

4. Παράδειγμα R L B K S J R L T K S J Εύκολο: R L T K S J Δύσκολο: T B C G V E

5. Χωρητικότητα Η βραχύχρονη μνήμη έχει περιορισμένη χωρητικότητα. Ο Ebbinghaus (1885) υπολόγισε τη χωρητικότητα της ΒΜ σε επτά στοιχεία. Ο Miller (1956) επιβεβαίωσε τις μελέτες εκείνες και υπολόγισε τη χωρητικότητα της ΒΜ σε 7±2 στοιχεία.

6. Πειραματική διαδικασία Προσέξτε τους αριθμούς που θα εμφανιστούν και προσπαθείστε να τους θυμηθείτε με τη σειρά που παρουσιάστηκαν.

7. 7

8. 3, 5

9. 6, 9, 0

10. 2, 1, 5, 8

11. 9, 1, 24, 45, 36

12. 8, 23, 7, 43, 67, 59

13. 91, 2, 55, 3, 85, 74, 12

14. 46, 29, 4, 10, 32, 48, 7, 17

15. 64, 3, 86, 92, 15, 24, 65, 6, 57

16. 4, 15, 28, 84, 35, 7, 27, 11, 37, 5

17. Ομαδοποίηση Η σειρά των εξής ψηφίων: 253182128101940 είναι δύσκολο να συγκρατηθεί στη ΒΜ. Ωστόσο, το ερώτημα είναι: τι σημαίνει ΈΝΑ στοιχείο για τη μνήμη; Οι πιο πάνω αριθμοί θα μπορούσαν να παρουσιαστούν ως εξής: 25-3-1821, 28-10-1940

18. Ομαδοποίηση Όταν χρειάζεται να αποθηκεύσουμε ένα υλικό, χρησιμοποιούμε τη γνώση μας για να οργανώσουμε το υλικό σε μεγαλύτερες ομάδες που έχουν κάποιο νόημα. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να αυξήσουμε των αριθμό των στοιχείων που συγκρατεί η ΒΜ. Τα 15 στοιχεία της σειράς: 253182128101940 Μετατρέπονται σε δύο

19. Ομαδοποίηση Προφανώς, για να συντελεστεί οποιαδήποτε ομαδοποίηση στοιχείων, θα πρέπει να εφαρμόσουμε στο υλικό, γνώση που είναι αποθηκευμένη στη Μακρόχρονη μνήμη. Στο προηγούμενο παράδειγμα, η ομαδοποίηση που κάνουμε δε θα ήταν δυνατή για ένα πληθυσμό που δεν έχει την απαραίτητη γνώση. Συνεπώς η ομαδοποίηση του υλικού στη ΒΜ μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

20. Ομαδοποίηση Ένας παράγοντας που φαίνεται να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην αύξηση της χωρητικότητας της ΒΜ είναι η εξάσκηση. Η βελτίωση της χωρητικότητας μάλλον οφείλεται σε καλύτερες διαδικασίες ομαδοποίησης που αναπτύσσουν τα υποκείμενα.

21. Διάρκεια Οι πληροφορίες που διατηρούνται στη ΒΜ χάνονται μετά την έλευση κάποιων δευτερολέπτων. Πώς θα μελετούσατε τη διάρκεια της ΒΜ;

22. Μεθοδολογικά ζητήματα 1. Το υλικό πρέπει να είναι άγνωστο στα υποκείμενα, και να μην έχει κάποιο νόημα, για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο ανάκλησης από τη Μακρόχρονη μνήμη. 2. Θα πρέπει να αυξάνεται το διάστημα που περνάει από την αποθήκευση του υλικού μέχρι την ανάκλησή του. 3. Θα πρέπει τα υποκείμενα να «εμποδιστούν» να κάνουν επανάληψη του υλικού το διάστημα που περιμένουν για να προβούν στην ανάκληση.

23. Μεθοδολογικά ζητήματα 1. Το υλικό πρέπει να είναι άγνωστο στα υποκείμενα, και να μην έχει κάποιο νόημα, για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο ανάκλησης από τη Μακρόχρονη μνήμη. Χρήση «άσημων» τριγραμμάτων: Χξρ, γςπ, λμζ

24. Μεθοδολογικά ζητήματα 2. Θα πρέπει να αυξάνεται το διάστημα που περνάει από την αποθήκευση του υλικού μέχρι την ανάκλησή του. Μετά τη μελέτη του υλικού, ζητάμε από τα υποκείμενα την ανάκλησή του σε αυξανόμενα χρονικά διαστήματα: Πχ. 3sec,5sec,8sec, κλπ.

25. Μεθοδολογικά ζητήματα 3. Θα πρέπει τα υποκείμενα να «εμποδιστούν» να κάνουν επανάληψη του υλικού το διάστημα που περιμένουν για να προβούν στην ανάκληση. Στη διάρκεια «αναμονής» για ανάκληση, ζητάμε από τα υποκείμενα να κάνουν ένα παράλληλο έργο που εμποδίζει την επανάληψη: π.χ. μετρήστε φωναχτά ανά τρία προς τα κάτω από τον αριθμό 1974.

26. Αποτελέσματα Το ποσοστό του υλικού που ανακαλούν σωστά τα υποκείμενα, μειώνεται με την αύξηση του χρόνου αναμονής. Μετά τα 15 δευτερόλεπτα η ανάκληση είναι πολύ χαμηλή.

27. Λήθη Οι λόγοι για τους οποίους ξεχνάμε το υλικό που είναι αποθηκευμένο στη ΒΜ είναι δύο: 1. Φθορά ίχνους λόγω χρόνου 2. Εκτόπιση παλαιών πληροφοριών από νέες.

28. Φθορά ίχνους Λόγω της περιορισμένης χρονικής διάρκειας της ΒΜ, ξεχνάμε τις αποθηκευμένες πληροφορίες μετά από μερικά δευτερόλεπτα.

29. Εκτόπιση Λόγω της περιορισμένης χωρητικότητας της ΒΜ, κάθε νέο στοιχείο που εισέρχεται στη ΒΜ, εκτοπίζει ένα παλαιό στοιχείο.

30. Ανάσυρση Όταν θέλουμε να ανασύρουμε μία πληροφορία από τη ΒΜ, χρησιμοποιούμε παράλληλη ή σειριακή αναζήτηση; Πώς θα κάνατε το πείραμα; Παράδειγμα Σας δίνονται τα ψηφία: 4 9 1 Τα κάτω ψηφία ήταν μέσα σε αυτά που είδατε; 2 9

31. Sternberg (1966) Υλικό από ένα έως έξι ψηφία δίνεται για λίγα δευτερόλεπτα. Ακολουθεί το ψηφίο στόχος, και τα υποκείμενα πρέπει να απαντήσουν όσο το δυνατόν ταχύτερα, αν το ψηφίο ήταν στη σειρά που μελέτησαν ή όχι. Μετράμε το χρόνο αντίδρασης.

32. 650 500 350 1 2 3 4 5 6 Sternberg (1966) Χρόνος αντίδρασης (χλδ) Αριθμός στοιχείων στη ΒΜ Για να ανασύρουμε πληροφορίες από τη ΒΜ χρειάζεται να αναζητήσουμε σειριακά τα στοιχεία που μας ενδιαφέρουν.

33. Δομές της ΒΜ Μέχρι το 1974, οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούσαν ότι η ΒΜ είναι μία ενιαία δομή. Το 1974, βασισμένοι σε μία σειρά πειραματικών δεδομένων, οι Baddeley & Hitch, πρότειναν ένα πολύ-δομικό μοντέλο για τη ΒΜ, το οποίο ονόμασαν «εργαζόμενη μνήμη».

34. Εργαζόμενη μνήμη Το μοντέλο της εργαζόμενης μνήμης υποθέτει την ύπαρξη δύο υποσυστημάτων στη βραχύχρονη μνήμη. Το πρώτο σύστημα είναι ο φωνολογικός ρυθμιστής, και το δεύτερο είναι ο οπτικο-χωρικός ρυθμιστής.

35. Εργαζόμενη μνήμη Το φωνολογικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία και διατήρηση λεκτικού υλικού. Το οπτικο-χωρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για οπτικό υλικό. Την εποπτεία των δύο συστημάτων έχει ένας κεντρικός επεξεργαστής. Τα δύο συστήματα, λειτουργούν ανεξάρτητα έως ένα βαθμό.

36. Εργαζόμενη μνήμη και σκέψη Η εργαζόμενη μνήμη έχει κεντρικό ρόλο στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων και στην κατανόηση της γλώσσας. Παράδειγμα Πολλαπλασιάστε νοερά το 35 με το 8. Τι στοιχεία χρειάζεται να «συγκρατείτε» στη μνήμη σας για να λύσετε το πρόβλημα;

37. Εργαζόμενη μνήμη και σκέψη Γλώσσα Όταν διαβάζετε ένα κείμενο, χρειάζεται να συνδέσετε προτάσεις μεταξύ τους για να βγάλετε ένα νόημα. Η διεργασία αυτή φαίνεται να συντελείται στην εργαζόμενη μνήμη. Άτομα με μεγαλύτερη χωρητικότητα στην εργαζόμενη μνήμη, είναι καλύτερα στην κατανόηση κειμένου (Daneman & Carpender, 1980)

38. Μεταφορά από τη ΒΜ στη ΜΜ Πώς περνάνε οι πληροφορίες από τη ΒΜ στη ΜΜ; Ο κύριος τρόπος με τον οποίο φαίνεται να περνάνε οι πληροφορίες από τη ΒΜ στη ΜΜ είναι η επανάληψή τους. Πληροφορίες οι οποίες επαναλαμβάνονται ενώ βρίσκονται στη ΒΜ, φαίνεται να περνάνε στη ΜΜ και να αποθηκεύονται πιο μόνιμα. Πληροφορίες που δεν επαναλαμβάνονται, συνήθως «χάνονται» μετά από λίγα δεύτερα.

39. Είδη επανάληψης Φαίνεται να υπάρχουν δύο είδη επανάληψης που χρησιμοποιούμε στη ΒΜ. 1. Επανάληψη διατήρησης. 2. Επανάληψη επεξεργασίας. Η επανάληψη διατήρησης έχει στόχο τη διατήρηση των πληροφοριών στη ΒΜ. Η επανάληψη επεξεργασίας έχει στόχο την κωδικοποίηση των πληροφοριών για αποθήκευσή τους στη ΜΜ.

40. Καμπύλη κατά σειρά θέσης Σε ένα πείραμα «ελεύθερης ανάκλησης», τα υποκείμενα μελετούν μία σειρά ερεθισμάτων και στο τέλος προσπαθούν να θυμηθούν όσα περισσότερα μπορούν, σε οποιαδήποτε σειρά θέλουν. Οι λέξεις του καταλόγου δεν έχουν σχέση μεταξύ τους, και παρουσιάζονται η κάθε μία χωριστά για 2 δευτερόλεπτα περίπου.

41. 100 50 0 5 10 15 20 25 30 Καμπύλη κατά σειρά θέσης Ποσοστό ανάκλησης (%) Θέση λέξης στον κατάλογο Γιατί η ανάκληση των λέξεων επηρεάζεται από τη θέση τους στον κατάλογο;

42. 100 50 0 5 10 15 20 25 30 Καμπύλη κατά σειρά θέσης Ποσοστό ανάκλησης (%) Θέση λέξης στον κατάλογο Οι τελευταίες λέξεις βρίσκονται ακόμη στη ΒΜ,ενώ οι πρώτες λέξεις έχουν προλάβει να επαναληφθούν, και πέρασαν στη ΜΜ.

43. Ανακεφαλαίωση 1. Η ΒΜ έχει σύντομη διάρκεια και περιορισμένη χωρητικότητα. 2. Η κωδικοποίηση είναι κυρίως φωνολογική και κατά δεύτερο λόγο οπτική. 3. Η ΒΜ αποτελείται από διαφορετικές δομές που είναι υπεύθυνες για συγκεκριμένου τύπου υλικό. 4. Η ΒΜ εμπλέκεται στην επίλυση προβλημάτων, και στην κατανόηση της γλώσσας. 5. Μέσω της επανάληψης, το υλικό τής ΒΜ περνάει στη ΜΜ.